سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات162
تعداد شماره‌ها6,578
تعداد مقالات71,072
تعداد مشاهده مقاله125,698,684
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,931,101
شیخ انصاری, محمدجواد, جعفری, علی, نظریان, وحید. (1401). نقدی بر مبنای فقهی و ضرورت قانونی قاعده جلوگیری از خسارت. , 55(1), 180-165. doi: 10.22059/jjfil.2022.327515.669200
محمدجواد شیخ انصاری; علی جعفری; وحید نظریان. "نقدی بر مبنای فقهی و ضرورت قانونی قاعده جلوگیری از خسارت". , 55, 1, 1401, 180-165. doi: 10.22059/jjfil.2022.327515.669200
شیخ انصاری, محمدجواد, جعفری, علی, نظریان, وحید. (1401). 'نقدی بر مبنای فقهی و ضرورت قانونی قاعده جلوگیری از خسارت', , 55(1), pp. 180-165. doi: 10.22059/jjfil.2022.327515.669200
شیخ انصاری, محمدجواد, جعفری, علی, نظریان, وحید. نقدی بر مبنای فقهی و ضرورت قانونی قاعده جلوگیری از خسارت. , 1401; 55(1): 180-165. doi: 10.22059/jjfil.2022.327515.669200

نقدی بر مبنای فقهی و ضرورت قانونی قاعده جلوگیری از خسارت

فقه و مبانی حقوق اسلامی
دوره 55، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 180-165    اصل مقاله (222.43 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2022.327515.669200
نویسندگان
محمدجواد شیخ انصاری1؛ علی جعفری* 2؛ وحید نظریان3
1دانش آموخته کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران؛
2استادیار حقوق خصوصی دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران
3دانشجوی دکتری حقوق نفت و گاز دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران؛
چکیده
قاعده جلوگیری از خسارت، برآمده از مکتب کامن‌لا است و بر اساس آن، شخصی که از نقض قانون یا قرارداد زیان می‌برد، مکلّف به انجام اقدامات متعارف برای جلوگیری از ایجاد یا گسترش زیان است. این قاعده بر پایه مفهوم منطقی «رابطه سببیت» استوار است. اما در فقه امامیه از مفهوم «رابطه سببیت» قواعد مختلفی مانند اتلاف، تسبیب، وزر، غرور و اقدام، متناسب با چهره‌های گوناگون رابطه سببیت استخراج شده که با توجه به دخالت زیان‌دیده در افزایش زیان خود، باید قاعده اقدام را مبنای فقهی جلوگیری از خسارت دانست. ضرورت اقتباس و اِعمال قاعده جلوگیری از خسارت در نظام حقوقی کشور ما، محدود به موارد ویژه‌ای در مسؤولیت قراردادی است. یعنی تنها در موارد دریافت خسارت ناشی از فسخ قرارداد (ماده 239 ق.م.) و انجام تعهّد توسط متعّهدله با هزینه متعهّد (ماده 222 ق.م.) می‌توان از مقابله زیان‌دیده با خسارت سخن گفت. در مسؤولیت خارج از قرارداد نیز، گرچه تصریح به قاعده جلوگیری از خسارت موجب هماهنگی بیشتر در آراء دادگاه‌ها می‌شود، اما با توجه به مبنای مسؤولیت در فقه امامیه که همانا قابلیت استناد زیان به عامل زیان است، اثر تازه‌ای که قواعد کلی مسؤولیت مدنی فاقد آن باشند، به همراه ندارد.
کلیدواژه‌ها
قاعده جلوگیری از خسارت؛ رابطه سببیت؛ قاعده اقدام؛ مبنای مسؤولیت مدنی
مراجع
منابع

  1. بابایی، ایرج، «جایگاه تفکیک اتلاف و تسبیب در حقوق مسؤولیت مدنی»، تحقیقات حقوقی، 1395 (دوره 19)، شماره 76.
  2. بجنوردی، سیدمحمدحسن، القواعد الفقهیه، قم، نشر الهادی، الطبعه الاولی: 1419.
  3. حاجی نوری، غلامرضا، «مطالعه تطبیقی رهیافت‌های سببیت در مسؤولیت مدنی»، فقه و حقوق اسلامی، 1389، شماره 1.
  4. 4. حاضری، جواد، «قاعده کاهش خسارت در کامن‌لا و کنوانسیون بیع 1980»، حقوقی گواه، شماره 6 و 7.
  5. حسینی مراغی، سید میر عبدالفتاح، العناوین، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، الطبعه الاولی: 1417.
  6. حکمت‌نیا، محمود، مسؤولیت مدنی در فقه امامیه؛ مبانی و ساختارها، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چ دوم: 1389.
  7. داراب‌پور، مهراب، «ارزیابی تطبیقی ایفاء عین تعهّد»، تحقیقات حقوقی، 1379، شماره 29 و 30.
  8. داراب‌پور، مهراب، قاعده مقابله با خسارات، تهران، کتابخانه گنج دانش، چ نخست: 1377.
  9. دارب‌پور، مهراب؛ غنی‌زاده بافقی، مریم، «فلسفه قاعده مقابله با خسارات»، تحقیقات حقوقی، 1391، شماره 57.
  10. سادات اخوی، سیدمحسن؛ کاشانی، سید محمود، «تکلیف زیان‌دیده به کاستن از خسارت با تأکید بر حقوق انگلیس و امریکا»، علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 1380 (دوره 17)، شماره 1.
  11. سادات‌اخوی، سیدمحسن؛ کاشانی، سیدمحمود، «وظیفه زیان‌دیده در تقلیل خسارت»، رساله دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه تربیت مدرس، 1380.
  12. شاهنوش فروشانی، محمد عبدالصالح، «تکلیف زیان‌دیده به کاهش خسارت ناشی از نقض قرارداد و تأثیر آن در میزان مسؤولیت ناقض قرارداد»، حقوقی دادگستری، 1395، شماره 93.
  13. شعاریان، ابراهیم؛ ترابی، ابراهیم، اصول حقوق قراردادهای اروپا و حقوق ایران (مطالعه تطبیقی)، تهران، انتشارات فروزش، چ نخست: 1389.
  14. 14. طباطبایی قمی، سیدتقی، الانوار البهیّه فی القواعد الفقهیه، قم، انتشارات محلاتی، الطبعه الاولی: 1423.
  15. فاضل لنکرانی، محمد، القواعد الفقهیه، قم، مرکز فقه الأئمه الأطهار، الطبعه الولی: 1416.
  16. کاظمی، محمود، «قاعده جلوگیری از خسارت»، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 1384، شماره 68.
  17. گرجی، ابوالقاسم، مبانی حقوق اسلامی، تهران، انتشارات مجد، چ نخست: 1387.
  18. مبیّن، حجّت، نظریه قابلیت استناد در مبانی مسؤولیت مدنی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق، چ نخست: 1390.
  19. محقّق داماد، سید مصطفی؛ جعفری خسروآبادی، نصرالله، «بررسی قاعده مقابله با خسارت براساس فقه اسلامی و حقوق موضوعه ایران»، فقه و مبانی حقوق اسلامی، 1389 (سال چهل و سوم)، شماره 2.
  20. محقّق داماد، سیدمصطفی، قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چ 37: 1391.
  21. مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، قم، مدرسه الامام امیر المؤمنین، الطبعه الثالثه: 1411.
  22. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار اِحیاء التراث العربی، الطبعه السابعه: 1404.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 512
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 442





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب