![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,578 |
تعداد مقالات | 71,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,684,850 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,914,361 |
واکاوی تجرد نفس ابنسینا در بوتۀ نقد فیزیکالیسم | ||
فلسفه و کلام اسلامی | ||
دوره 57، شماره 1، شهریور 1403، صفحه 209-233 اصل مقاله (730.75 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jitp.2024.371341.523472 | ||
نویسندگان | ||
فرانک بهمنی* 1؛ دلبر شجاع آباجلو2 | ||
1استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران. | ||
2استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران. | ||
چکیده | ||
دربارۀ ساحتهای وجودی انسان دو دیدگاه کلی مطرحشدهاست. طرفدارانِ دیدگاه اوّل، به دو ساحت وجودی جوهر غیرمادی (نفس) و بدن مادی باور دارند و افعال انسان را اصالتاً به جوهر غیرمادی نسبتمیدهند. پیروانِ دیدگاه دوم، انسان را تک ساحتی و منحصر در وجود جسمانی میدانند. آنها تمام اعمال انسان را به فیزیک او به ویژه مغز، فرومیکاهند و منکر جوهر غیرمادی هستند. پژوهش حاضر با هدف تبیین دیدگاه اول، به واکاوی تجرد نفس ابنسینا در بوتۀ نقد دیدگاه دوم پرداختهاست. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. یافتهها و نتایج نشانمیدهد ابنسینا با ارائۀ عناصر حجّت و انواع براهین در مقام اثبات تلاشنموده با تبیین چگونگی افعال نفس، تجرد نفس را نتیجهگیرد. بر این اساس، تجرد نفس در پارادایم ابنسینا بر سه محور تعقل، حلول و استقلال استوار است. فیزیکالیستها معتقدند اعتقاد به وجود ماهیتی مستقل از جسم برای تبیین و توضیح ادراکات انسان، ناشی از عدم آگاهی لازم نسبت به عملکرد مغز و اعصاب و پیچیدگیهای آن است. افزون بر این، این ادعا که تغییرات جسمانی به واسطۀ رابطۀ ابزاری جسم برای نفس است، قابل اثبات نیست. از این رو، انکار و اشکالات فیزیکالیستی بر سه محور توانایی مغز و اعصاب، ابهام فلسفه در تبیین منطقی رابطۀ نفس و بدن و جهل شناختی شکلگرفتهاست. ابنسینا با اقامۀ هفت استدلال در اثباتِ تجرد نفس، پاسخگوی اشکالات فیزیکالیستی متناظر است؛ امّا پاسخ به دو اشکالِ فیزیکالیستی در پارادایم ابنسینا مبهم باقیمیماند: اشکالِ تبیینناپذیریِ پیوندِ نفس و بدن و اشکالِ مبتنی بر مقدمۀ مبتنی بر درک وجدانی. | ||
کلیدواژهها | ||
ابنسینا؛ فیزیکالیسم؛ تجرد نفس؛ نقد | ||
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
مراجع | ||
ابنسینا، حسین بن عبدالله (۱۳۳۱). دانشنامه علایی (طبیعیات). تهران: محمد مشکوه.
_____ (1363). المبدأ و المعاد. اهتمام عبدالله نورانی. تهران: موسسه مطالعاتی اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران.
_____ (1375الف). النفس من کتاب الشفا. تحقیق حسن حسنزاده آملی. قم: بوستان کتاب.
_____ (1375ب). الإشارات و التنبیهات. قم: نشر بلاغة.
_____ (1376). الالهیات من کتاب الشفاء. قم: بوستان کتاب.
_____ (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات. تصحیح محمد تقی دانشپژوه. تهران: دانشگاه تهران.
_____ (1383). رساله نفس. تصحیص موسی عمید. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
_____ (1388). بدایه الحکمه. ترجمه علی شیروانی. قم: دارالعلم.
_____ (1400ق). رسایل ابنسینا (رسالة الحدود). قم: بیدار.
_____ (1404-1406ق). الشفاء (الطبیعیات). قم: چاپ افست.
_____ (1404ق). التعلیقات. تحقیق عبدالرحمن بدوی. بیروت: مکتبة الاعلام الإسلامی.
ابنفارس، احمد (۱۴۰۴ق). معجم مقاییس اللغه. تصحیح عبدالسلام محمد هارون. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ابنمنظور، محمدبنمکرم (۱۴۱۴ق). لسان العرب. تحقیق جمالالدین میردامادی. بیروت: دارالفکر(دار صادر).
ایزدییزدانآبادی، مصطفی؛ غلامرضا فیاضی (1401). مقایسه برهان «هوای طلق» ابنسینا و برهان «شک» دکارت بر تجرد نفس و جواب اشکال فلاسفه ذهن به این برهان». معرفت کلامی. 13(28).
https://kalami.nashriyat.ir/node/998
ارسطو (1393). دربارۀ نفس. ترجمۀ علیمراد داودی. چاپ ششم. تهران: مؤسسۀ انتشارات حکمت.
ایجی، عضدالدین عبدالرحمن بن احمد (1370). المواقف. قم: شریف رضی.
تفتازانی، مسعود بن عمر (1412ق). شرح المقاصد. قم: الشریف الرضی.
جرجانی، علی بن محمد (1978م). التعریفات. بیروت: چاپ افست گوستاو فلوگل.
حسنزاده آملی، حسن (1380). عیون مسایل النفس و شرح آن. قم: انتشارات قیام.
دی هارت، ویلیام (۱۳۸۱) فلسفه نفس. ترجمه امیر دیوانی. قم: طه.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق صفوان عدنان داودی. بیروت: دار العلم الدارالشامیه.
رنجبرزاده، فرزانه؛ عباس جوارشکیان؛ سید مرتضی حسینی شاهرودی (1399). «عدم مرز میان مجرد و مادی در تفکر صدرایی». آموزههای فلسفه اسلامی. 15(27). 140-119.
Doi: 10.30513/IPD.2021.1302
سبحانی، جعفر (1393). اصالت روح از نظر قرآن. قم: توحید.
سبزواری، هادی بن مهدی (1369). شرح المنظومه. شرح حسن زاده آملی. تهران: نشر ناب.
ستارزاده، فاطمه؛ محمدعلی اخگر؛ عباس احمدی سعدی (1402). «تعریف ابنسینا از مادی و مجرد و پیامدهای آن بر معاد جسمانی او». پژوهشهای معرفتشناختی. 12(25).:155-175.
صدرالدین شیرازی(ملاصدرا)، محمد بن ابراهیم (1981م). الاسفار الاربعه. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
طباطبائی، سید محمدحسین (1376). نهایة الحکمة. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
طوسى، خواجة نصیر الدین (1375). شرح الاشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغة.
فخرالدین رازی (1410ق). المباحث المشرقیة. تحقیق محمدالمعتصم بالله البغدادی. بیروت: دارالکتاب العربی.
فیاضی، غلامرضا (1393) علم النفس فلسفی. تحقیق و تدوین محمدتقی یوسفی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
کشفی، عبدالرسول؛ محمد مهدی پور (1395). «بررسی دیدگاه دوگانهانگاری ویژگیها با تأکید بر شبه پدیدارانگاری واستدلال تصورپذیری زامبی». ذهن. 17(66). 145-172.
کفراشی، احمدرضا؛ حسن یوسفیان (1400). «ادله عقلی انکار تجرد نفس در کلام اسلامی؛ بررسی و نقد». معرفت کلامی. 12(26). 113-130.
https://kalami.nashriyat.ir/node/969
مسلین، کیت (۱۳۸۸) درآمدی به فلسفه ذهن. ترجمۀ مهدی ذاکری. قم: پژوهشگاﻩ علوم و فرهنگ اسلامی.
مصباحیزدی، محمدتقی (1386). آموزش فلسفه. تهران: سازمان تبلیغات.
مصباحیزدی، محمدتقی (۱۳۹۳). شرح جلد هشتم اسفار اربعه. تحقیق و نگارش محمد سعیدیمهر. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
مطهری، مرتضی (1388). مجموعه آثار ج4. تهران: صدرا.
هیک، جان (1381). فلسفه دین. ترجمه بهزاد سالکی. تهران: الهدی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 383 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 441 |