1دانشیار گروه حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران
2استادیار گروه حقوق عمومی، دانشکدة حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران
چکیده
سازوکار اساسیسازی حقوق اداری از روش‌های صیانت از اصول قانون اساسی و عملیاتی کردن آنها در ساختار اداری کشور است. نظام حقوق اداری به‌طور واضحی از اصول تشکیل‌دهندة اساسیسازی متأثر است. صیانت از قانون اساسی یکی از مسائل مهم در نظام حقوقی غالب کشورهاست، نظام حقوقی ما نیز از این قاعده مستثنا نیست و قضات به‌دلیل نقش تأثیرگذار خود در اجرای قوانین در هنگام رسیدگی در راستای صیانت از قانون اساسی عهده‌دار این وظیفۀ مهم‌اند. پیشینة نظریة اساسیسازی در کشور ما تقریباً به یک دهه می‌رسد، نتایج این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده، حاکی از آن است که با توجه به نبود دادگاه قانون اساسی، دو نهاد شورای نگهبان با نظارت پیشینی و دیوان عدالت اداری با نظارت پسینی خود در زمینة اجرایی کردن اصول مغفول قانون اساسی گام‌های مؤثری برداشته‌اند و به‌صورت تدریجی اساسیسازی حقوق اداری را تحقق بخشیده‌اند.
A Reflection on the Theory of Constitutionalization in Administrative Law
نویسندگان [English]
Alireza Dabirnia1؛ Ayatollah Jalili2
1Associate Professor, Department of Public Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran
2Assistant Professor, Department of Public Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]
The theory of constitutionalization of administrative law is one of the methods by which the constitution is protected. It is used when the fundamental rights and values as well as the principles in the constitution are implemented by administrative law. The system of administrative law is clearly influenced by the principles that constitute constitutionalization. Protection of the constitution is one of the most important issues in any legal system. [The Iranian] legal system is no exception to this rule, and judges have an important role to play in safeguarding the constitution. This theory is almost a decade old in our country. The results of this study, which is written in a descriptive-analytical method, indicate that due to the lack of a constitutional court [in the Iranian legal system], the two institutions of the Guardian Council with it’s priori supervision and the Court of Administrative Justice with its posteriori supervision, have taken steps to implement the neglected principles of the constitution and in this way the constitutionalization of administrative law has been gradually achieved.
کلیدواژه‌ها [English]
constitutionalization, protection, constitution, administrative law
مراجع
فارسی
الف) کتاب‌ها
سعیدی روشن، حمیده (1394). نقش دیوان عدالت اداری در صیانت از قانون اساسی در گسترة مقررات دولتی. تهران: جنگل.
عادل، مرتضی؛ راسخ، محمد و دیگران (1387). فرهنگ حقوقی. چ دوم، تهران: معاونت پژوهش، تدوین و تنقیح قوانین و مقررات،
مارمور، آندره (1392). فلسفة حقوق. ترجمة سعید عابدی و مجید نیکویی، تهران: نگاه معاصر.
مشهدی، علی (1398). حقوق اساسی محیط زیست. تهران: شهر دانش.
مشهدی،علی (1397). فرهنگ و اصطلاحات حقوق اداری. چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار،
هداوند، مهدی و مشهدی، علی (1391). اصول حقوق اداری (در پرتو آرای دیوان عدالت اداری) همراه با مطالعة تطبیقی در (حقوق فرانسه، سوئیس، آلمان، مصر، لبنان، انگلیس و آمریکا). چ دوم، تهران: خرسندی.
هیوز، آون (1377). مدیریت دولتی نوین. ترجمة سید مهدی الوانی و دیگران، تهران: مروارید.
ب) مقالات
آقایی طوق، مسلم (1396). نگاه تطبیقی به صلاحیت هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نسبت به ابطال مقررات، دیدگاه‌های حقوق قضایی، (79و 80).
آقایی طوق، مسلم (1397). تأملی در خصوص اثر ابطال مقررات مغایر با قانون. مطالعات حقوق عمومی، (2).
امامی، محمد و شاکری، حمید (1396). نقش دادرسی اداری در صیانت از قانون اساسی با تأکید بر دیوان عدالت اداری. فصلنامۀ قضاوت، 17(89).
تروپه، میشل (1383). منطق حاکم بر توجیه صیانت از قانون اساسی. ترجمۀ دکتر عباس کدخدایی و محمدرضا ویژه، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران:ش66.
تقی‌زاده، جواد (1386). مسئلة اساسیسازی نظم حقوقی. مجلة پژوهش‌های حقوقی، (11).
تقی‌زاده، جواد؛ نجابت‌خواه، مرتضی و فدایی، رضوان (1395). صیانت از قانون اساسی توسط قضات محاکم با تأکید بر اصل یکصد و هفتادم قانون اساسی. مجلة مطالعات حقوقی، 8(1).
جلالی، محمد و سعیدی روشن، حمیده (1395). نقش دیوان عدالت در صیانت از قانون اساسی. مجلة حقوقی دادگستری، 80(94).
حبیب‌نژاد، سید احمد و دانش ناری، زهرا (1398). اساسیسازی حقوق کار؛ مطالعة تطبیقی دادگاه قانون اساسی آفریقای جنوبی و دیوان عدالت اداری ایران. چ اول، مجموعه مقالات یادنامة دکتر کمال‌الدین هریسی، تبریز: دانشگاه تبریز.
رحمتی‌فر، سمانه؛ شهابی، مهدی و گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1395). اساسی شدن حقوق به‌مثابة بدیل مشروطه‌گرایی در دوران جهانی شدن. مجلة مطالعات حقوقی، 8(4).
کدخدایی، عباسعلی و ویژه، محمدرضا (1388). شورای نگهبان و دعاوی مربوط به ابطال تصمیمات دولتی خلاف قانون اساسی، مجموعه مقالات همایش دیوان عدالت اداری،صلاحیت قضایی و دادرسی اداری. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز.
لویی فاورو (1383). حقوق اساسی، حقوق قانون اساسی و اساس حقوق. ترجمة جواد تقی‌زاده، نشریة حقوق اساسی، (3).
مولائی، یوسف و حاجی‌پور، مرتضی (1397). اساسیسازی حقوق خصوصی. فصلنامة پژوهش حقوق عمومی، 20(61).
میراحمدی، فاطمه؛ مجتهدی، محمدرضا و واعظی، سیدمجتبی (1398). بررسی نظریة اساسیسازی حقوق اداری در پرتو قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامة حقوق اداری، 7(21).
نیازپور، امیرحسین (1393). اساسیسازی حقوق پیشگیری از جرم در ایران. مجلۀ پژوهش حقوق کیفری، 2(6).
هداوند، مهدی (1398). تأملی در مفهوم ایجاد نظام اداری صحیح و حذف تشکیلات غیرضرور. قضاوت آنلاین.
هداوند، مهدی. نقش دیوان عدالت اداری در صیانت از قانون اساسی. هفته‌نامۀ آسمان، 30(1).
انگلیسی
A) Books
Allies, P, Gotti-montain, J., Gleizal, A., Loschack, D., & Miaille, M. (1985). L’administration dans son droit, genèse et mutations du droit administratif.
Assmann Eberhard, S. (2008). Le Droit administratif et La justice administrative, permanence et renouveau. R. F. D.A, mai-juin.
Brami, C. (2008). La hiérarchie des normes en droit constitutionnel français: Essai d’analyse systémique.
Chevallier, J. (1995). Les interprètes du droit. In P. Amselek (Ed.), Lire de droit (pp. [not mentioned]). Bruylant, P.U.A.M.
Dobner, P., & Loughlin, M. (2012). The Twilight of Constitutionalism? Oxford: OUP.
Favoreu, L. (1988). Dualité ou unité d’ordre juridique: conseil constitutionnel et conseil d’Etat participent-ils de deux ordres juridiques différents? In Conseil constitutionnel et conseil d’Etat, colloque du 21 et 22 janvier 1988 au sénat. L.G.D.J., Montchrestien.
(1962). La théorie pure du droit. (C. Eisenmann, Trans.). Dalloz.
Larzul, T. (1997). Le droit constitutionnel de l’administration. Juris-classeur, Fascicule.
Mockl, D. (2002). Mondialisation et Etat de droit. In D. Mockl (Ed.), Mondialisation et Etat de droit (pp. [page range]). Bruylant.
B) Articles
Adagbabiri, M. (2015). Constitutionalism and Democracy: A Critical Perspective. International Journal of Humanities and Social Science, 5.
Caillosse, J. (2005). Les justifications du maintien actuel du dualisme juridictionnel. J.D.A., September, 1784.
Cassese, S. (2017). Public Law in Crisis? International Journal of Constitutional Law, 15.
Chevallier, J. (1992). L'Etat de droit. RDP 1988, (2), 313 ss et L'Etat de droit. Montchrestien, Coll. Clefs.
Djebbar, A. (2011). La hiérarchie des normes dans la jurisprudence du conseil constitutionnel. Revue IDARA, (42), 11.
(1990). Le droit constitutionnel, droit de la constitution et constitution du droit. R.F.D.C., (1), 86.
Stirn, B. (2013). Le droit administratif vu par le juge administratif. J.D.A., (7), 338.
Tropper, M. (2007). Le réalisme et le juge constitutionnel. Les cahiers du conseil constitutionnel, (12), 125.
منابع اینترنتی
نظریات شورای نگهبان در: Retrieved from http://nazarat.shora-rc.ir/
