پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,240 |
| تعداد مقالات | 67,867 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,405,120 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,174,527 |
ریشه‌های حکایت در زبان عرفان تا پایان قرن سوم (بر پایۀ آثار شقیق ، حارث محاسبی، نوری، خراز، جنید) | ||
| ادب فارسی | ||
| مقاله 1، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 31، شهریور 1402، صفحه 1-14 اصل مقاله (1.12 M) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2023.353597.2139 | ||
| نویسندگان | ||
| مریم جعفرزاده؛ علیرضا فولادی* | ||
| گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران | ||
| چکیده | ||
| حکایت یکی از پرکاربردترین انواع داستانی در زبان عرفان است. با این حال، تا قبل از قرن چهارم که قرن پاگیری حکایت‌های عرفانی است، ضمن آثار اولیۀ عرفای مسلمان چندان با حکایت مواجه نیستیم و این نکته ما را بر آن داشت تا ریشه‌های این نوع ادبی را در زبان عرفان جست‌وجو کنیم. طی واکاوی آثار شقیق بلخی (و. 194ق)، کتاب الرعایه لحقوق الله حارث محاسبی (165-243ق)، کتاب مقامات القلوب ابوالحسین نوری (و.295 ه.ق)، رسائل ابوسعید خراز (و. 277 /297ق؟) و رسائل جنید بغدادی (و. 298ق) فرم‌های بسیطی یافتیم که می‌توان برآمدن حکایت در زبان عرفان را به آن‌ها نسبت داد. این واقعیت از جریان کلی پدیدآمدن ژانرهای ادبی دور نیست؛ زیرا این ژانرها یک‌باره خلق نشده‌اند و می‌توان برای آن‌ها فرم‌های بسیط در نظر گرفت. این مقاله که با روش توصیفی -تحلیلی انجام شد، به شناخت ریشه‌های انواع داسـتان مانند تمثیل رمزی در ادبیات عرفانی کمک می‌کند، چون همة این انواع، در وهلة اول، از حکایت برآمده‌اند. با واکاوی متون عرفانی تا پایان قرن چهارم به این نتیجه رسیدیم که آیات قرآنی، احادیث نبوی، روایات دینی، تجربه‌های عرفانی، تمثیل و جدل سقراطی، شش ریشة حکایت را در زبان عرفان تشکیل می‌دهند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عرفان اسلامی؛ زبان عرفان؛ داستان عرفانی؛ حکایت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Roots of Anecdote in The Language of Mysticism until the End of the Third Century (Based on The Works of Shaqiq, Hares Mohasebi, Nouri, Kharraz, Junaid) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Maryam Jafarzadeh؛ Alireza Fouladi | ||
| Persian language and literature, University of Kashan, Kashan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Anecdote is one of the most widely used types of stories in the language of mysticism. However, until the 4th century, which is the century when mystical stories were established, we do not encounter many stories among the early works of Muslim mystics, and this point prompted us to search for the roots of this type of literature in the language of mysticism. During the study of the works of Shaqiq Balkhi (d. 194 A.H.), Kitab al-Raa'yah for the rights of Allah, Harith al-Mashabisi (165-243 A.H.), Kitab al-Maqamat al-Qulob Abul Hossein Nouri (d. 295 A.H.), the letters of Abu Saeed Kharaz (d. 297/277 A.H.?) and Junaid al-Baghdadi's letters (d. 298 A.H.) we found simple forms that can be attributed to the origin of the story in the language of mysticism. This fact is not far from the general flow of the emergence of literary genres; Because these genres were not created at once and simple forms can be considered for them.This fact is not far from the general flow of the emergence of literary genres; Because these genres were not created all at once and simple forms can be considered for them. This article, which was done with a descriptive-analytical method, helps to know the roots of story types such as allegory in mystical literature, because all these types, in the first place, arose from anecdotes. By analyzing mystical texts until the end of the 4th century, we came to the conclusion that Quranic verses, prophetic hadiths, religious traditions, mystical experiences, parables and Socratic polemics form the six roots of stories in the language of mysticism. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic mysticism, the language of mysticism, mystical story, anecdote | ||
| مراجع | ||
|
اسکولز، رابرت (1383)، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، چاپ دوم، تهران: آگه
انصاری، خواجه عبدالله (1362)، طبقات‌الصوفیه، مقابله و تصحیح دکتر محمدسرور مولائی، تهران: توس.
انصاری، مسعود (1390)، تاج‌العارفین جنید بغدادی رسائل، سخنان و احوال، تألیف، ترجمه و تصحیح، تهران: جامی.
انوشه، حسن (1380)، فرهنگنامۀ ادبی فارسی (اصطلاحات، موضوعات و مضامین ادب فارسی)، 2جلد، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
جعفریان، رسول (1378)، قصه‌خوانان در تاریخ اسلام و ایران، تهران: انتشارات دلیل.
جوکار و همکاران (1398)، «بررسی عوامل زمینه‌ساز تکوین و تکامل ادبیات عرفانی»، فصلنامۀ عرفان اسلامی، سال پانزدهم، ش 60، صص377- 394.
حارث محاسبی، حارث بن اسد (1389)، ترجمۀ الرعایه لحقوق الله، محمودرضا افتخارزاده، تهران: جامی.
حمیدی، سید جعفر و اکبر شامیان (1384)، «سرچشمه‌های تکوین و توسعۀ انواع تمثیل»، مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، سال 48، ش 197، صص87-94.
ذوالفقاری، حسن، (1388)، طبقه‌بندی قصه/ داستان‌های سنتی فارسی (نقد و بررسی، شکل‌شناسی و گونه‌شناسی داستان‌های فارسی، جستارهای ادبی، شمارۀ سوم، صص 45-23.
رحیمیان، سعید، (1381)، «تجربۀ عرفانی و ملاک حجّیت آن»، قبسات، شماره 26. ..
رزمجو، حسین، (1385)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، چاپ دوم، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
زرین‌کوب، عبدالحسین، (1381)، ارسطو و فن شعر، تهران: امیرکبیر.
السراج الطوسی، ابونصر عبدالله بن علی (1380ق/ 1960م)، اللمع فی التصوف، حققه و قدم له و خرج احادیثه الدکتور عبدالحلیم محمود و طه عبد الباقی سرور، مصر: دارالمکتب الحدیثه بمصر و مکتبه المثنی ببغداد.
سراج طوسی، ابونصر عبدالله بن علی، (1382)، اللمع فی التصوف، به تصحیح و تحشیه رینولد آلن نیکلسون، ترجمۀ مهدی محبتی، تهران: اساطیر.
شقیق بلخی به نقل از بولس نویا الیسوعی، (1986)، نصوص صوفیه غیرمنشوره لشقیق البلخی، ابن عطاء الأدمی، النفری، بیروت، لبنان: دارالمشرق، الطبعه الثانیه
شمیسا، سیروس، (1393)، انواع ادبی، چاپ پنجم، تهران: میترا.
طلوعی آذر، عبدالله و دیگران، (1395) «ریخت‌شناسی تمثیل‌های عرفانی با تکیه بر اشعار سنایی، عطار و مولوی»، صص55-69.
فضلی، عبدالهادی، (1384)، اصول حدیث، ترجمۀ محمد مهدی حقی، تهران: امیرکبیر.
فولادی، علیرضا، (1383)، «آغاز شعر عرفانی فارسی»، دو فصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، دورۀ جدید، شماره دوم، صص 17-32.
کاپلستون، فردریک (بی تا) تاریخ فلسفۀ کاپلستون، جلد۱، تهران: بی نا.
محمد بن منوّر، (1376)، اسرارالتوحید، به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگه.
مستملی بخاری، امام ابوابراهیم اسماعیل بن محمد (1365)، شرح التعرّف لمذهب التصوف، با مقدمه و تصحیح و تحشیه محمد روشن، تهران: انتشارات اساطیر.
میرصادقی، جمال (1387)، راهنمای داستان‌نویسی، تهران: سخن.
میرصادقی، جمال (1376)، عناصر داستان، چاپ سوم با ویرایش جدید، تهران: سخن.
نجم رازی، عبدالله بن محمد (1383)، مرصادالعباد، به تصحیح محمدامین ریاحی، تهران: علمی و فرهنگی.
نورایی، الیاس، (1392)، رسائل‌الخراز، تهران: یار دانش.
نوربخش، جواد (1381)، پیران خراسان (دفتر اوّل) ابوالحسین نوری بغوی خراسانی، تهران: یلدا قلم
هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان (1384)، کشف‌المحجوب، مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر محمود عابدی، چاپ دوم، تهران: سروش.
Scholes, Robert (2004), an introduction to structuralism in literature, translated by Farzaneh Taheri, second edition, Tehran: Agh. [In Persian]. Ansari, Khwaja Abdullah (1983), Tabaqat al-Sufiyyah, edited by Dr. Mohammad Sarour Moulai, Tehran: Tos. [In Persian]. Ansari, Masoud (2011), Junaid Baghdadi's Taj al-Arifin Rasail, Sokhon wa Ahaval, authored, translated and edited, Tehran: Jami. [In Persian]. Anoushe, Hassan (2001), Persian Literary Dictionary (terms, topics and themes of Persian literature), 2 volumes, Tehran: Printing and Publishing Organization. [In Persian]. Jafarian, Rasul (1999), Storytellers in the History of Islam and Iran, Tehran: Dalil Publications. [In Persian]. Jokar et al. (2019), "Investigation of the underlying factors of the development and evolution of mystical literature", Islamic Mysticism Quarterly, 15th year, vol. 60, pp. 377-394. [In Persian]. Harith al-Mashabisi, Harith bin Asad (2010), the translation of Al-Ra'ayeh for the rights of Allah, Mahmoudreza Iftikharzadeh, Tehran: Jami. [In Arabic]. Hamidi, Seyyed Jafar and Akbar Shamian (2005), "Sources of development and allegory types", Journal of Tabriz University Faculty of Literature and Human Sciences, year 48, no. 197, pp. 87-94. [In Persian]. Zulfiqari, Hassan, (2009), classification of traditional Persian stories (criticism, morphology and typology of Persian stories, Literary Essays, third issue, pp. 23-45. [In Persian]. Rahimian, Saeed, (2002), "Mystic experience and its criterion of authenticity", Qobsat, No. 26. [In Persian]. Razmjo, Hossein, (2006), Literary types and their works in Persian language, second edition, Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad. [In Persian]. Zarinkoob, Abdul Hossein, (2002), Aristotle and the art of poetry, Tehran: Amirkabir. [In Persian]. Al-Sarraj al-Tousi, Abu Nasr Abdallah bin Ali (1960 AD), Al-Lama fi al-Susuf, Haqqah and Qadm Lah and Kharj Hadith of Dr. Abdul Halim Mahmood and Taha Abdul Baqi Sarwar, Egypt: Dar al-Maktab al-Hadithah in Egypt and Maktaba al-Muthani in Baghdad. [In Arabic]. Siraj Tousi, Abu Nasr Abdallah bin Ali, (2003), Al-Lama fi al-Susuf, revised and updated by Reynolds Allen Nicholson, translated by Mehdi Mohabati, Tehran: Asatir. [In Persian]. Shafiq Balkhi, quoted by Boles Novia Elisoui (1986), Unpublished Sufi texts of Shaqiq al-Balkhi, Ibn Ata al-Admi, Al-Nafri, Beirut, Lebanon: Dar al-Mashreq, second edition. [In Arabic]. Shamisa, Siros, (2014), Literary types, 5th edition, Tehran: Mitra. [In Persian]. Toloui Azar, Abdullah and others, (2016) "Rhythology of mystical parables based on the poems of Sanai, Attar and Maulavi", pp. 55-69. [In Persian]. Fazli, Abdul Hadi, (2005), Principles of Hadith, translated by Mohammad Mahdi Haghi, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]. Fuladi, Alireza, (2004), "The Beginning of Persian Mystical Poetry", two quarterly journals of Persian language and literature research, new period, second issue, pp. 17-32. [In Persian]. Copleston, Frederick (N.D) Copleston's History of Philosophy, Volume 1, Tehran: ... [In Persian]. Mohammad bin Manwar, (1997), Asrar al-Tawheed, corrected by Mohammad Reza Shafi'i Kodkani, Tehran: Agh. [In Persian]. Mostamli Bukhari, Imam Abu Ibrahim Ismail bin Muhammad (1986), the explanation of the doctrine of Sufism, with an introduction and corrections and revisions by Mohammad Roshan, Tehran: Asatir Publications. [In Persian]. Mirsadeghi, Jamal (2008), Story Writing Guide, Tehran: Sokhn. [In Persian]. Mirsadeghi, Jamal (1997), Story Elements, third edition with new edition, Tehran: Sokhn. [In Persian]. Najm Razi, Abdullah bin Mohammad (2004), Mursad al-Abad, edited by Mohammad Amin Riahi, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]. Nouraei, Elias, (2013), Rasail al-Kharaz, Tehran: Yar Danesh. [In Persian]. Nourbakhsh, Javad (2002), Piran Khorasan (first office) Abul Hossein Nouri Baghoi Khorasani, Tehran: Yalda Qalam. [In Persian]. Hajwiri, Abulhasan Ali bin Othman (2005), Kashf al-Mahjub, introduction, correction and notes by Dr. Mahmoud Abedi, second edition, Tehran: Soroush. [In Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 346 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 92 |
||