پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,533 |
| تعداد مقالات | 70,508 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,128,335 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,235,856 |
حذف و ذکر عناصر اصلی و فرعی جمله و کارکرد بلاغی آن‌ها در گرشاسپنامه و داستان بیژن و منیژۀ شاهنامه | ||
| پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت | ||
| دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 26، شهریور 1401، صفحه 37-58 اصل مقاله (626.95 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2022.343204.1848 | ||
| نویسندگان | ||
| یحیی طالبیان* 1؛ حمید امینی اسالمی2 | ||
| 1استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| حضور و عدم حضور عناصر اصلی و فرعیِ جمله در متن یک اثر ادبی، تأثیر بسزایی در انتقال اغراض و مفاهیم بلاغی به مخاطب دارد. بلاغیون سنتی و عالمان دانش معانی نظیر سیبویه، جاحظ، خطابی و ... به صورت سطحی و گذرا از نقش این شیوه در بلاغت کلام یاد کرده‌اند. عبدالقاهر جرجانی اما در اثر دلائل‌الإعجاز فی القرآن، مبحث «حذف و ذکر» را در چهارچوبی قاعده‌مند و مشخص قرار داد و آن را یکی از ارکان پیوستگی کلام معرفی نمود. از سویی دیگر، مایکل هلیدی به عنوان زبان‌شناس دستور نقشگرا، این مهم را با عنوان «حذف و جانشینی» معرفی کرده و به‌کارگیری از این شیوه را در انسجام متن مؤثر می‌داند. داستان بیژن و منیژۀ شاهنامه و منظومۀ گرشاسپنامه به سبب قالب شعری و زبانی حماسی، زمینۀ مناسبی را برای دستبردهای مختلف نحوی به خصوص حذف عناصر در جمله فراهم نموده‌اند. اهمیت وضعیت عناصر در جمله برای انتقال اغراض بلاغی از سوی فردوسی و اسدی توسی، ضرورت بررسی وضعیت حذف و ذکر عناصر اصلی و فرعی دو اثر را بیان می‌دارد؛ از این رو، پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی، تأثیر حذف و ذکر عناصر اصلی و فرعی در 3000 جمله از هر اثر را به منظور شناخت معانی ثانویه مورد بررسی و قیاس قرار داده است. از عناصر اصلی جمله، به تأثیر بلاغی وضعیت نهاد، مفعول، مسند و فعل پرداخته شده است و نیز از میان عناصر فرعی جمله، وضعیت قید، متمم و اسم اشاره در انتقال برخی اغراض بلاغی شاعران در دو اثر مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهند که حذف عناصر، بیشتر در فضای گفت‌وگوها رقم خورده است که بافت‌محور بودن کلام در زمان تعاملات اشخاص، از اصلی‌‌ترین دلایل آن شناخته شده است. در کل، شیوۀ دو شاعر در به‌کارگیری حذف و ذکر عناصر در جمله، در خدمت انتقال درست اغراض بلاغی به مخاطب بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دانش معانی؛ مبحث حذف و ذکر؛ اغراض بلاغی؛ بیژن و منیژه؛ گرشاسپنامه | ||
| مراجع | ||
|
آهنی، غلامحسین (1360)، معانی و بیان، چ 2، تهران، بنیاد قرآن. اسدی توسی (1354)، گرشاسپنامه، تصحیح و اهتمام حبیب یغمایی، چ 2، تهران، طهوری. بصّاری، طلعت (1346)، دستور مختصر زبان فارسی، ویراست دوم، تهران، طهوری. تفتازانی، سعدالدّین (1391)، شرح مختصرالمعانی، چ 2، قم، دارالفکر. جرجانی، عبدالقاهر (1984)، دلائل الإعجاز فی القرآن، القراءة و التّعلیق محمودمحمّد شاکر، القاهرة، المکتبة الخانجی. دبیرمقدم، سیدمحمد (1387)، زبان‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی، ویراست دوم، تهران، سمت. رضانژاد، غلامحسین (1367)، اصول علم بلاغت در زبان فارسی، تهران، الزهرا. شمیسا، سیروس (1374)، بیان، چاپ اوب، تهران، انتشارات فردوس. ـــــــــــــــــ (1393)، معانی، ویراست دوّم، تهران، نشر میترا. طیب، سید محمدتقی (1383)، «برخی ساختارهای دستوری‌گونۀ شعری زبان فارسی»، ویژه‌نامۀ فرهنگستان، شمارۀ 4، 65-78. فردوسی (1371)، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، ج 3، کالیفرنیا، بنیاد میراث ایران. کزازی، جلال‌الدین (1374)، زیبایی‌شناسی سخن پارسی1 (بیان)، چ 4، تهران، مرکز. محمدی، علی و انتصار پرستگاری (1392)، «بررسی و تحلیل نوعی حذف در زبان شاهنامه»، فنون ادبی، سال پنجم، ش 1 (پیاپی 8)، 68-53. وحیدیان کامیار، تقی (1343)، دستور زبان عامیانۀ فارسی و بررسی‌های تازه در دستور زبان فارسی، چ 1، تهران، انتشارات امیرکبیر. Halliday, M. A. K (2002), “Linguistics Studies of Text and Discourse”, London, Continuum, p: 297. Halliday, M. A. K ; Christian M. I. M (2004), An Introduction To Functional Grammar. 3rd ed. Hodder Education Publishers. Halliday, M. A. K. (1985, 2004), An Introduction to Functional Grammar, Revised edition, London, Edward Arnold. Lumsden, M (1810), Persian Grammar, by Éva M. Jeremiás, Part 1, Eötvōs Lorand University, Budapest. Mikk, J (2000), “Suggestions for Comprehensible Writing”, In Textbook: Research and Writing, by Jaan Mikk, Frankfurt: Peter Lang, pp: 183- 184. Mohammadi, A ; Parastgari, E (2012), “Examination and analysis of a type of ellipsis in the Shahnameh language”, journal of Fonun-e Adabi, Year 5th, Issue 1 (consecutive 8), pp. 53-68. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 279 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 263 |
||