پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,924,003 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,602,994 |
تاریخ گذاری روایات افتاء تقیهای با روش تحلیل متن و اسناد | ||
| پژوهش های قرآن و حدیث | ||
| دوره 54، شماره 2، اسفند 1400، صفحه 423-393 اصل مقاله (1020.96 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2021.322638.669748 | ||
| نویسندگان | ||
| مرضیه شم آبادی1؛ بی بی زینب حسیتی2؛ علیه رضاداد* 3 | ||
| 1دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان | ||
| 2دانشیار گروه الهیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران | ||
| 3استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران | ||
| چکیده | ||
| یکی از پرسش های بنیادین در دانش اصول فقه، امکان تقیه در بیان حکم شرعی توسط امام معصوم(ع) است. در این باره دیدگاه های مختلفی بین اصولیان مطرح شده است، در این پژوهش، دو روایت که تصریح بر إفتاء تقیهای دارد و مهمترین مبنای قائلان به صدور اخبار تقیهای از زبان امام معصوم (ع) است، با روش تاریخگذاری منبع و متن نقد میشود. تاریخ گذاری منبع و متن این دو روایت و مقایسۀ آن با روایتی مبسوط در همین موضوع، نشانگر درج اندیشه های غالیانه در این روایات با هدف نشر اباحیگری است. معناشناسی تاریخی واژگان إفتاء، تقیه، مسترشد و شاکّ، نشانگر ارتباط بخش مدرج این دو روایت با اندیشه های غالیان در قرن سوم هجری در عراق است. تحلیل کیفی و کمی این دو روایت به انضمام روایتی مفصل تر، که در واقع شرح و توضیح بخش مدرج دو روایت نخست، به شمار میآید. نشان میدهد، غرض اصلی در این سه روایت، بیان حکم شرعی نیست؛ بلکه هدف، بیان سرّی بودن طریقت و تناقض آن با ظاهر و عدم ثبات احکام شرعی به عنوان جزئی از ساختار انگارۀ اباحیگری در قرن سوم هجری است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اباحیگری؛ احکام ظاهری؛ تقیه؛ غلو؛ فتوا؛ مسترشد | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Dating the Hadiths of Exerting Taqīya, Using the Text-Isnād Analytical Method | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Shamabadi, Marziyeh1؛ BiBi Zeinab Hosseini2؛ Alieh Rezadad3 | ||
| 1PhD Candidate of Qur’an and Hadith Sciences, Semnan Islamic Azad university, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Theology, Farhangian University, Tehran, Iran. Email | ||
| 3Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Farhangian University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the most fundamental questions in Usūl al-Fiqh is if it is possible to exert taqīya in making religious laws from Infallible imams (AS). Usūlī scholars are different concerning this matter. Here, two hadiths that refer to the exertion of taqīya in making religious laws, which have been used as the most important documents by the advocates of such exertion from the Infallible Imams (AS), are analyzed while using the method of dating source and text. Dating the source and the text of these two hadiths and comparing them with a related detailed hadith indicate that the exaggerators (ghulāt) inserted their ideas into these hadiths for distributing libertinism (ibāhah). The historical etymology of the terms, 'iftā', taqīya, mustarshid and shakk proves that the interpolated (mudarraj) part of two hadiths are connected to the ideas of Iraqi exaggerators during the 3rd century AH. A qualitative and quantitative analysis of these two hadiths as well as a more detailed hadith, which in fact explains the interpolated part of two hadiths, indicate that the main purpose of these three hadiths was not to express a religious law, but to show the secret nature of the process, its contradiction with the appearance of religious laws, and instability of the religious laws as the very structure of libertinism in the 3rd century AH. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Fatwā’, Taqīya, Exaggeration, Mustarshid, Apparent Laws, Ibāhah | ||
| مراجع | ||
|
[1]. قرآن کریم. ترجمۀ: مکارم شیرازی.
[2]. آملی، محمد تقی (1377). مصباح الهدی. تهران، انتشارات فردوسی.
[3]. ابن بابویه، محمد بن علی )1414. ( اعتقادات الامامیه. قم، کنگرۀ شیخ مفید.
[4]. ---------- (1378 . ( عیون اخبار الرضا (ع). تهران، نشر جهان.
[5]. ----------- )1395(. کمال الدین و تمام النعمة. تهران، اسلامیه.
[6]. ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم )1416(. مجموعۀ الفتاوی. منصوریه، دارالوفاء.
[7]. ابن رشد، محمد بن احمد )2004.( بدایة المجتهد. قاهره، دار الحدیث.
[8]. ابن سعد، محمد بن سعد )1990(. طبقات الکبری. بیروت، دارالکتب العلمیة.
[9]. ابن عجیبه، احمد بن عجیبه )؟(. معراج التشوق الی حقائق التصوف. بیروت، داربیضاء.
[10]. ابن غضائری، احمد بن حسین )1422(، الرجال. قم، دار الحدیث.
[11]. ابن مبارک، ابن مبارک مروزی )؟(. الزهد والرقائق. بیروت، دار الکتب العلمیة.
[12]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر )1419(. المزار الکبیر. قم، جامعۀ مدرسین.
[13]. ابوالفتوح رازی )1368(. روض الجنان و روح الجنان. مشهد، آستان قدس رضوی.
[14]. استعلامی، محمد (1399.( فرهنگ نامۀ تصوف و عرفان. تهران، فرهنگ معاصر.
[15]. افندی، محمد بن سلیمان(؟). مجمع الانهر. (بیجا)، داراحیاء التراث العربی.
[16]. آقایی، علی )1393ش( تاریخ گذاری حدیث روش‌ها و نمونه‌ها، تهران، نشر حکمت.
[17]. امام صادق(ع) )1360(. مصباح الشریعة. تهران، انجمن حکمت و فلسفه.
[18]. امینی، محمدامین )1423.( الامام الصادق رمز الحضاره الاسلامیه. قم، ذوی القربی.
[19]. انصاری، مرتضی )1417(. المکاسب. قم، مؤسسة الهادی.
[20]. انصاری، محمدعلی )1420.( الموسوعة الفقهیة المیسرة. قم، مجمع الفکر الاسلامی.
[21]. بخاری، محمد بن اسماعیل )1422(. الصحیح الجامع. دمشق، دارالطوق النجاة.
[22]. بدوی، عبدالرحمن )1975(. تاریخ التصوف الاسلامی. کویت، وکالة المطبوعات.
[23]. برقی، احمد بن محمد (1371). المحاسن. قم، دار الکتب الاسلامیة.
[24]. بغدادی، عزالدین بن محمد (2014(. النجاة من دجل الغلاة. بغداد، مکتبة الرسول.
[25]. پورکرمان، مصطفی و بمانعلی دهقان منگابادی )1391(. تأثیر غالیان بر روایات تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم قمی. حدیث پژوهی، شمارۀ 8، صص233-250 .
[26]. تربتی‌نژاد، حسن )1395(. تقیه در اندیشۀ سیاسی شیعه، قم، انتشارات دانشگاه مفید.
[27]. حائری، سید علی بن محمد )؟(. ریاض المسائل. قم، مؤسسة آل البیت(ع).
[28]. حسن جبل، محمد (2010(. المعجم الاشتقاقی المؤصللالفاظ القرآنالکریم. قاهره، مکتبة الآداب.
[29]. حسن‌زاده دلگشا، سعید ) 1388(. تقیة معصومین (ع) در بیان احکام دین. قم، بوستان کتاب.
[30]. حسن، جعفر هادی )1989(. فرقة القرائین الیهود. بیروت، موسسۀ الفجر.
[31]. حسینی، بیبی زینب، و رضیه رضاداد، علیه، و صادق بشیر زاده )1400(. « نقش جریان تاریخی تدلیس سندی در بازیابی روایات امام صادق (ع) از جوامع روایی اهل سنت ». مطالعات قرآن و حدیث، شمارۀ 28، صص289-320.
[32]. حسینی، سید محمد (1390). راهنمای عملی تکنیک تحلیل محتوا. تهران، فرتاب.
[33]. حر عاملی، محمد بن حسن (1403). الفوائد الطوسیه. قم، مطبعة العلمیه.
[34]. حمصی، لینة ) 1996(. تاریخ الفتوی فی الاسلام و احکامها الشرعیة. بیروت، دارالرشید.
[35]. حمودی، فهد بن عبدالرحمن )2014(. خارطة نظریه المدار. بیروت، شبکه العربیه لالبحاث.
[36]. خریف، خالد بن حمد )2008(. الفتوی بغیر علم و أثرها فی الأمة. ریاض، مکتبة الرشد.
[37]. خزاز، احمد بن عیسی )1421(. کتاب الصدق او طریق السالمة. بیروت، دارالکتب العلمیة.
[38]. خطاب، انس (2019(. نظرة فی الدوافع النفسیة للغلو. (بیجا)، کتائب ردع الخوارج.
[39]. خوئی، ابوالقاسم )1413(. معجم رجال الحدیث. (بیجا)، (بینا).
[40]. جنابی، خلود مسافر )2012(. المجالس العلمیة فی عصر ماقبل الاسلام و الرسالة. بیروت، دار العربیة للموسوعات.
[41]. داوری، مسلم (؟). التقیة فی فقه اهل البیت(ع). قم، ناشر مؤلف.
[42]. رفاعی، احمد فرید )2012(. عصر المأمون. مصر، هنداوی.
[43]. رفعت، محسن ) 1396(. «تحلیل انتقادی دلالت "الخلفاء الراشدون" در روایات فریقین ». مطالعات قرآن و حدیث، شمارۀ 21، صص29-63.
[44]. روحانی، محمدصادق )1418(. منهاج الفقاهة. همدان، چاپخانۀ یاران.
[45]. سبیتی، یوسف علی ) 2015(. التقیة قراءة جدیدة فی علاج الروایات. بیروت، دارالمحجة البیضاء.
[46]. سراج طوسی، ابونصر ) 1914(. اللمع فی التصوف. لیدن، مطبعة بریل.
[47]. سیاری، احمد بن محمد (؟). القراءات. تحقیق اتان کلبرگ، دارسفیر.
[48]. سید سابق) 1997(. فقه السنة. بیروت، دار الکتب العربی.
[49]. شاخت، یوزف) 1388.( مقدمه‌ای بر حقوق اسلامی. ترجمه محمدعلی مرادی، تهران، دادگستر.
[50]. ---------- (1981). اصول الفقه الاسلامی. بیروت، دارالکتب اللبنانی.
[51]. شافعی، محمد بن ادریس (1990(. الام. بیروت، دارالمعرفة.
[52]. شرقاوی، حسن محمد )1992.( الحکومة الباطنیة. بیروت، المؤسسة الجامعة.
[53]. شمآبادی، مرضیه (1400.( « تاریخگذاری روایات إختفاء سرّ ». مطالعات فهم حدیث، شمارۀ 2، صص93-116.
[54]. شهرستانی، سید علی )1415.( منع تدوین الحدیث. قم، مرکز أبحاث العقائدیة.
[55]. شوشتری، محمد تقی )1410(. قاموس الرجال. قم، جامعه مدرسین.
[56]. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم )1383(. شرح اصول الکافی. تهران، مؤسسۀ مطالعات فرهنگی.
[57]. صالحی نجف آبادی، نعمت الله )1384(. غلو درآمدی بر عقائد و افکار غالیان در دین. تهران، نشر کویر.
[58]. صفار، محمد بن حسن ) 1404(. بصائر الدرجات. قم، مکتبه مرعشی.
[59]. صفری فروشانی، نعمت الله )1394.( نقش تقیه در استنباط. قم، بوستان کتاب.
[60]. صنعانی، یوسف بن یحیی) 1420.( نسمة السحر بذکر من تشیع. بیروت، دارالمؤرخ العربی.
[61]. ضاهر، هیثم رضوان ) 2018(. الفتوی بالتخریج. دراسة تأصیلیة، بیروت، دارالمقتبس.
[62]. طحاوی، احمدبنمحمد ) 1415.، شرح مشکل الآثار. بیروت، مؤسسة الرسالة.
[63]. طاهری، محمدهادی) 2011(. عقائد الباطنیة فی الامامة. بیروت، مؤسسة الانتشار العربی.
[64]. طوسی، محمد بن حسن )1407(. تهذیب الاحکام. تهران، دار الکتب الاسلامیة.
[65]. ---------- )1420 .( فهرست کتب الشیعه. قم، مکتبة المحقق الطباطبایی.
[66]. ---------- (؟). التبیان. بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[67]. ظهیر، احسانالهی) 2008.( دراسات فی التصوف. قاهره، دار ابن حزم.
[68]. عاصی، اسدعلی )2011.( العلویون تاریخا و مذهبا. طرابلس، دار المحجة البیضاء.
[69]. عاملی، جعفرمرتضی) 1415(. الصحیح من سیرة النبی الاعظم. بیروت، دارالهادی.
[70]. عبدالغنیقاسم، عبدالحکیم )1999.( المذاهب الصوفیة و مدارسها. قاهرة، مکتبة مدبولی.
[71]. عبدالواحد بن عاشر(؟). مبادی التصوف. (بیجا)، مجالس المذاهب.
[72]. عسگری، مرتضی (1416( .القرآن الکریم و معالم المدرستین. تهران، مجمع الاسلامی.
[73]. عطری، فتحیه مصطفی )1993(. التقیة فی الفکر الاسلامی. بیروت، الدار الاسلامیة.
[74]. علامه حلی، حسنبنیوسف )1402(. رجال. قم، نشر الشریف الرضی.
[75]. علم الهدی، مرتضی (1405). رسائل مرتضی. قم، دارالقرآن الکریم.
[76]. علی صغیر، محمد حسین (2004). الامام جعفر الصادق. دمشق، دار سلونی.
[77]. عمیدی، ثامرهاشم )1416(. واقع التقیه عند المذاهب و الفرق االسالمیه. قم، مرکز الغدیر.
[78]. عیساوی، عبدالسلام )2015(. قضایا المعنی فی التفکیر اللسانی. تونس، الشرکة التونسیة.
[79]. غانمی، سعید )2007.( الاعمال الصوفیة. بغداد، منشورات الجمل.
[80]. غفاری، عبدالرسول )1431(. القنوت من جهة نظر الصحابه و اهل البیت(ع). قم، دلیل ما.
[81]. غریری، سامی )1424.( الجذور التاریخیه و النفسیه للغلو. قم، دلیل ما.
[82]. فاسی، احمد زورق (؟). قواعد التصوف. (بیجا)، المرکز العربی للکتب.
[83]. فرایمن، آرون (1386). «زندگی‌نامه حسین بن حمدان خصیبی». هفت آسمان، شمارۀ 23، صص 137-170.
[84]. فنتن، پال (1377(. «دین یهود و تصوف». ترجمۀ منصور معتمدی، نامۀ فرهنگ، شمارۀ 29، صص118- 128.
[85]. فیرلین.د، بروج )2004.( القاموس الموسوعی للعهدین. قاهره، دار الکلمة.
[86]. قرطبی، یوسف بن عبدالله ) 1994(. جامع بیان العلم و فضله. عربستان سعودی، دار ابن جوزی.
[87]. قشیری، عبدالکریم )1981(. لطائف الاشارات. مصر، الهیئة المصریة.
[88]. کشی، محمد بن عمر)1420.( اختیار معرفة الرجال. قم، مؤسسة آل البیت(ع).
[89]. کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی. تهران، دارالکتبالاسلامیه.
[90]. گوهرین، صادق. (1388(. شرح اصلاحات تصوف. تهران، زوار.
[91]. کیالی، عاصم ابراهیم (2011(. القاموس الصوفی. لبنان، Books Publishers.
[92]. لالانی، رزینه (2004.( الفکر الشیعی المبکر. بیروت، دار الساقی.
[93]. مالک بن أنس )2004(. الموطأ. امارات، مؤسسه بن زاید سلطان.
[94]. مامقانی، عبدالله )1431(. تنقیح المقال. قم، مؤسسة آل البیت(ع).
[95]. مجلسی، محمدتقی) 1406(. روضه المتقین. قم، کوشانپور.
[96]. محاسبی، حارث بن اسد (1420). الرعایة لحقوق الله. مصر، دار الیقین.
[97]. ---------- (1971.( رسالة المسترشدین. حلب، مکتبة المطبوعات الاسلامیة.
[98]. ---------- (1986). الوصایا. بیروت، دارالکتب العلمیة.
[99]. مددی موسوی، محمدکاظم )1393(. «رؤیة حمل الروایات علی التقیة عند الشیخ الطوسی». الاجتهاد و التجدید. شمارۀ 45، صص184-199.
[100]. مزی، یوسف (1413.( تهذیب الکمال. بیروت، مؤسسة الرسالة.
[101]. مسلم بن حجاج، مسلم بن حجاج قشیری نیشابوری (؟). الجامع الصحیح. بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[102]. معاذ الرازی، یحیی بن معاذ (1423). جواهر التصوف. قاهره، مکتبة الآداب.
[103]. معارف، مجید. ) 1374.( پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه. تهران، ضریح.
[104]. مفید، محمد بن نعمان )1414(. تصحیح اعتقادات الامامیة. قم، دارالمفید.
[105]. ---------- (1417). الاختصاص. قم، المؤتمر الاسلامی لالفیة الشیخ المفید.
[106]. ملاح، حسین محمد )2009(. الفتوی ونشأتها و تطورها اصولها و تطبیقاتها. بیروت، مکتبة العربیة.
[107]. موتسکی، هارالد )1389.( حدیث اسلامی خاستگاهها و سیر تطور. به کوشش کریمی نیا، قم، دار الحدیث.
[108]. موسوی قزوینی، علی )1423.( تعلیقة علی معالم الاصول. قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
[109]. نجاشی، احمد بن علی )1365 .(رجال النجاشی. قم، جامعه مدرسین.
[110]. نجفی، محمد حسن )1404(. جواهر الکلام فی شرائع الاسلام. بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[111]. ندوی، عبدالباری )1963(. بین التصوف و الحیاة. دمشق، مکتبة دار الفتح.
[112]. نفیسی، راسم احمد (2007). الشیعه و التشیع لاهل البیت. قاهره، مکتبة الشروق.
[113]. بغدادی، جنیدبن محمد ) 1425(. رسائل الجنید. دمشق، دار إقرأ.
[114]. همدانی، آقا رضا بن محمدهادی) 1416.( مصباح الفقیه. قم، موسسه جعفریه.
[115]. هیتو، محمد حسن )2009.( کشف الستر عن سنیة القنوت فی صلاة الفجر. سوریه، دارالفارابی.
[116]. وفا، محمد بن محمد )1971.( شعائر العرفان فی الواح الکتمان. بیروت، دار الکتب العلمیة.
[117]. یونس علی، محمد محمد )2007.( المعنی و ظلال المعنی. بیروت، دارالمدار الاسلامی.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 370 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 348 |
||