پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,100,368 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,207,151 |
سرخ‌فامی و تندرنگی در معماری قاجار، رنگ‌پژوهی بر روی 20 پوشانه‌ی حوضخانه‌های تبریز | ||
| نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی | ||
| دوره 26، شماره 3، آذر 1400، صفحه 21-30 اصل مقاله (5.21 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfaup.2022.337228.672739 | ||
| نویسندگان | ||
| مسعود وحدت طلب* 1؛ شبنم جعفری2 | ||
| 1دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران | ||
| 2کارشناس ارشد معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران. | ||
| چکیده | ||
| رنگ به عنوان یکی از عناصر زیباییشناختی در معماری ایران، همواره از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. هدف این پژوهش، رنگ‌شناسی معماری دوره‌ی قاجار و راستی‌آزمایی انگاره‌ی تندوتیزی و سرزندگی رنگ‌های به‌کاررفته، از طریق پایش فراوانی فام‌ها و پرمایگی رنگی پوشانه‌های این دوره است. به این منظور تعداد 20 پوشانه از حوضخانه‌های متعلق به خانه‌های قاجاری تبریز، انتخاب و مشخصات و محدوده‌های رنگی آن‌ها با استفاده از سامانه‌های رنگ مانسل و ISCC-NBS شناسایی شد. همینطور داده‌های برگرفته از تصاویر ترسیمی، مبنای تحلیل‌های رنگ‌شناسانه‌ی پژوهش قرار گرفت. روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی است. یافته‌ها نشان می‌دهند پالت رنگ‌آمیزی پوشانه‌ها، عمدتاً شامل سه فام «قرمز، آبی و سبز» است که رنگ‌های متعلق به فام قرمز با 36/33%، در رتبه‌ی نخست کمیت قرار دارند. سنجش میزان پرمایگی رنگ‌ها بیان می‌کند که غالب رنگ‌های به‌کاررفته از گسترهی رنگی با درجه‌ی اشباع بالا انتخاب شده‌اند و این خصیصه، آن‌ها را در محدوده‌ی سرزندگی جای می‌دهد. رنگ سفید، در کنار رنگ قرمز، از حضوری چشمگیر در ترکیب رنگی پوشانه‌ها برخوردار است و در جلوگیری از تراکم و انباشتگی رنگی، نقشی کلیدی ایفا می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد طراحان و معماران قاجاری این شهر از درایت و مهارت بالایی برای ساماندهی رنگی برخوردار بوده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خانه‌های قاجاری تبریز؛ پوشانه؛ حوضخانه؛ رنگ؛ سرزندگی رنگی | ||
| مراجع | ||
|
آرشیو دفتر فنی اداره‌ی کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان آذربایجان شرقی.
اردلان، نادر و بختیار، لاله (1394)، حس وحدت: نقش سنت در معماری ایرانی، ترجمه‌ی ونداد جلیلی، چاپ پنجم، علم معمار، تهران. اسکارس، جنیفر (1390)، هنرهای سده‌های 18 و 19، ترجمه‌ی مرتضی ثاقب‌فر، در مجموعه‌ی تاریخ کمبریج، دفتر دوم از جلد هفتم: تاریخ ایران دوره پهلوی، از رضاشاه تا انقلاب اسلامی، به سرپرستی پیتر اوری، صص 500-581، چاپ دوم، جامی، تهران.
اسمعیلی سنگری، حسین و عمرانی، بهروز (1393)، تاریخ و معماری خانه‌های تبریز قدیم، فروزش، تبریز.
بانی‌مسعود، امیر (1388)، معماری معاصر ایران، در تکاپوی بین سنت و مدرنیته، چاپ دوم، هنر معماری قرن، تهران.
بمانیان، محمدرضا؛ عربعلی‌زاده مهابادی، علی و الفت، میلاد (1396)، تجزیه و بازتولید فام‌های تشکیل‌دهنده رنگ آبی در کاشی‌کاری مساجد شیعی دوره صفوی با بررسی نمونه‌های موردی (مساجد علیقلی‌آقا، جامع اصفهان، شیخ لطف‌الله، امام و لنبان)، معماری و شهرسازی ایران، دوره 8، شماره 2، صص 33-47.
بهشتی، سید‌محمد و قیومی بید‌هندی، مهرداد (1388)، فرهنگ‌نامه‌ی معماری ایران در مراجع فارسی، جلد اول: اصطلاحات و مفاهیم، موسسه‌ی تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری (متن)، تهران.
پاکباز، رویین (1385)، نقاشی ایران: از دیرباز تا امروز، چاپ پنجم، زرین و سیمین، تهران.
پوپ، آرتور (1385)، معماری ایران، ترجمه‌ی غلامحسین صدری افشار، چاپ سوم، اختران، تهران.
پیرنیا، محمدکریم (1390)، آشنایی با معماری اسلامی ایران (ساختمان‌های درون‌شهری و برون‌شهری)، تدوین غلامحسین معماریان، چاپ شانزدهم، سروش دانش، تهران.
تدین، بهاره؛ قلعه‌نویی، محمود و ایوبی، رضا (1397)، ارایه روشی به منظور تحلیل و الگوبرداری از رنگ جداره‌ها در منظر فضا‌های شهری تاریخی، مورد پژوهی: میدان نقش جهان اصفهان، باغ نظر، دوره 15، شماره 59، صص 43-56.
جوانی، اصغر؛ کیانمهر، قباد؛ مهیار، فروغ و سیدی، سید علی‌اکبر (1396)، حضور رنگ در بیان اهمیت سطوح و نماهای معماری (سنجش نسبت سطوح رنگی معقلی‌ها در نماسازی‌های بیرونی مدرسه غیاثیه خرگرد)، خراسان بزرگ، دوره 7، شماره 28، صص 69-88.
حاجی‌قاسمی، کامبیز (1391)، شاخصه‌های معماری اسلامی ایران، صفه، دوره 22، شماره 3، صص 5-18.
حبیب، سوزان؛ مستغنی، علیرضا و رحمانی، ندا (1393)، پالت رنگ در خانه‌های دوره‌ی قاجار قزوین، نمونه‌ی موردی: خانه‌ی امینی‌ها، نامه‌ی معماری و شهرسازی، دوره 6، شماره 12، صص 97-115.
حق‌جو، امیر؛ سلطان‌زاده، حسین؛ تهرانی، فرهاد و آیوازیان، سیمون (1398)، سیر تحول اندام‌های اصلی خانه‌های تبریز از دوره‌ی قاجار تا دوره‌ی پهلوی دوم، صفه، دوره 29، شماره 3، صص 121-140.
حیدری‌زادی، احسان؛ کابلی، محمدهادی و زارع، لیلا (1397)، روش‌های عددی برای توضیح الگوی کاربرد رنگ در مقرنس‌های دوره‌ی صفوی، نقش جهان، دوره 8، شماره 3، صص 149-159.
زابلی‌نژاد، هدی (1387)، بررسی نقوش اصیل قاجاری. فصلنامه‌ی هنر، شماره 78، صص 140-169.
ساریخانی، مجید (1383)، بررسی باستان‌شناسانه‌ی خانه‌های قدیمی شهرستان ملایر (نمونه مورد مطالعه: خانه‌ی قدیمی لطفعلی خان)، جلوه هنر، شماره 24، صص 12-19.
کمالی، محمدرضا (1389)، بررسی معماری دوره‌ی قاجار، دانش مرمت و میراث فرهنگی، سال پنجم، شماره 4، صص 47-54.
کوراتولا، جووانی و اسکارچیا، جان روبرتو (1394)، هنر و معماری ایران: دوران پیش از اسلام و دوره‌ی اسلامی، ترجمه‌ی هایده مشایخ، زیر نظر سیروس پرهام، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
کیانمهر، قباد؛ تقوی‌نژاد، بهاره و میرصالحیان، صدیقه (1394)، گونه‌شناسی تزیینات قواره‌بری در فرم خورشیدی درها (مطالعه‌ی موردی: درهای بناهای سلطنتی دوره‌ی قاجار تهران)، نگره، شماره 34، صص 84-102.
کیانی، محمدیوسف (1376)، تزیینات وابسته به معماری ایران دوره‌ی اسلامی، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران.
کی‌نژاد، محمدعلی و شیرازی، محمدرضا (1397)، خانه‌های قدیمی تبریز، چاپ دوم، فرهنگستان هنر؛ موسسه‌ی تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری (متن) تهران.
گلریز، سیدمحمد‌علی (1337)، مینودر یا باب‌الجنه قزوین، دانشگاه تهران، تهران.
گیرشمن، رومن (1390)، هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی، ترجمه‌ی عیسی بهنام، چاپ سوم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران. نوایی، کامبیز و حاجی‌قاسمی، کامبیز (1390)، خشت و خیال: شرح معماری اسلامی ایران، دانشگاه شهید بهشتی؛ سروش، تهران. وحدت‌طلب، مسعود و نیکمرام، امین (1396)، بررسی اهمیت، فراوانی و پراکنش رنگ قرمز در ارسی‌های خانه‌های تاریخی ایران، مورد پژوهی: 22 تاج‌ارسی خانه-های قاجاری تبریز، هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 22، شماره 2، صص87-97.
ویلبر، دونالد ن (1365)، معماری اسلامی ایران در دوره‌ی ایلخانان، ترجمه‌ی عبدالله فریار، چاپ دوم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
هولتس‌شو، لیندا (1395)، مبانی کامل شناخت رنگ برای طراحان، ترجمه‌ی مانلی رسولی، چاپ دوم، کتابکده‌ی کسری، مشهد. هیلن‌برند، روبرت (1393)، معماری اسلامی: شکل، کارکرد و معنی، ترجمه‌ی باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، چاپ هفتم، روزنه، تهران.
هیل، درک و گرابر، الگ (1386)، معماری و تزئینات اسلامی، ترجمه‌ی مهرداد وحدتی دانشمند، چاپ دوم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران. منبع شفاهی: آیت‌الله‌زاده شیرازی، باقر (1385)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
Baniani, M. & Yamamoto, S. (2015). A comparative study on correlation between personal background and interior color preference. Color Research and Application, 40(4), 416-424.
Barry, M. (1996). Colour and symbolism in Islamic architecture: Eight centuries of the tile-maker’s art. Thames & Hudson Ltd, London.
Bright, k. & Cook, G. (2010). The colour, light and contrast manual: Designing and managing inclusive built environments. Wiley-Blackwell, Hoboken.
Cochrane, S. (2014). The Munsell Color System: A scientific compromise from the world of art. Studies in History and Philosophy of Science Part A, 47, 26-41
Fairchild, M. D. (2015). Color models and systems. In Elliot, A., Fairchild, M. & Franklin, A. (Eds.), Handbook of Color Psychology (Cambridge Handbooks in Psychology). 9-26. Cambridge University Press, Cambridge.
Kelly, K. L. (1976). The universal color language. In Kelly, K. L. & Judd, D. B., Color universal language and dictionary of names. U.S. Department of Commerce, National Bureau of Standards, Washington.
Kelly, K. L. & Judd, D. B. (1976). The ISCC-NBS method of designating colors and a dictionary of color names. In Kelly, K. L. & Judd, D. B., Color universal language and dictionary of names. U.S. Department of Commerce, National Bureau of Standards, Washington.
Lima, M. J. A., Nascimento, C. F. & Rocha, F. R. P. (2017), Feasible photometric measurements in liquid–liquid extraction by exploiting smartphone-based digital images. Analytical methods, 9(14), 2220-2225.
Lüscher, M. (1971), The Lüscher color test. Translated and edited by Ian A. Scott, Pocket Books, New York.
Mahnke, F. H. (1996). Color, environment, and human response: An interdisciplinary understanding of color and its use as a beneficial element in the design of the architectural environment. John Wiley & Sons, Inc., New York.
Milotta, F. L. M., Stanco, F., Tanasi, D. & Gueli, A. M. (2018). Munsell color specification using ARCA (automatic recognition of color for archaeology). Journal on Computing and Cultural Heritage, 11(4), art. no. 17.
Moslemzadeh, M., Larki, A. & Ghanemi, K. (2020). A combination of dispersive liquid–liquid microextraction and smartphone-based colorimetric system for the phenol measurement. Microchemical Journal, 159, art. no. 105583. Nayatani, Y. & Komatsubara, H. (2005). Relationships among chromatic tone, perceived lightness, and degree of vividness. Color Research and Application, 30(3), 221-234.
Nemcsics, A. & Caivano, J. L. (2016). Color order systems. In Luo, M. R. (Eds.), Encyclopedia of color science and technology. 329-343. Springer, New York.
Peng, B., Zhou, J., Xu, J. Fan, M., Ma, Y., Zhou, M., Li, T., & Zhao, Sh. (2019). A smartphone-based colorimetry after dispersive liquid-liquid microextraction for rapid quantification of calcium in water and food samples. Microchemical Journal, 149, art. no. 104072.
Pitarch Martí, A., Zilhão, J., d'Errico, F., Cantalejo-Duarte, P., Domínguez-Bella, S., Fullola J. M., Weniger, G. C., Ramos-Muñoz, J. (2021). The symbolic role of the underground world among Middle Paleolithic Neanderthals. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 118(33), e2021495118.
Seherr-Thoss, S. P. & Seherr-Thoss, H. C. (1968). Design and color in Islamic architecture: Afghanistan, Iran, Turkey. Smithsonian Institution Press, Washington.
Shoberl, F. (1822). Persia, containing a brief description of the country; and an account of its government, laws, and religion, and of the character, manners and custom, arts, amusements, & c. of its inhabitants. Vol. 3, R. Ackermann, London.
The Red Hue and Color Sharpness in Qajar Arc | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,039 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 878 |
||