پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,764 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,176,040 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,924,369 |
سرخ‌فامی و تندرنگی در معماری قاجار، رنگ‌پژوهی بر روی 20 پوشانه‌ی حوضخانه‌های تبریز | ||
| نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی | ||
| دوره 26، شماره 3، آذر 1400، صفحه 21-30 اصل مقاله (5.21 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfaup.2022.337228.672739 | ||
| نویسندگان | ||
| مسعود وحدت طلب* 1؛ شبنم جعفری2 | ||
| 1دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران | ||
| 2کارشناس ارشد معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران. | ||
| چکیده | ||
| رنگ به عنوان یکی از عناصر زیباییشناختی در معماری ایران، همواره از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. هدف این پژوهش، رنگ‌شناسی معماری دوره‌ی قاجار و راستی‌آزمایی انگاره‌ی تندوتیزی و سرزندگی رنگ‌های به‌کاررفته، از طریق پایش فراوانی فام‌ها و پرمایگی رنگی پوشانه‌های این دوره است. به این منظور تعداد 20 پوشانه از حوضخانه‌های متعلق به خانه‌های قاجاری تبریز، انتخاب و مشخصات و محدوده‌های رنگی آن‌ها با استفاده از سامانه‌های رنگ مانسل و ISCC-NBS شناسایی شد. همینطور داده‌های برگرفته از تصاویر ترسیمی، مبنای تحلیل‌های رنگ‌شناسانه‌ی پژوهش قرار گرفت. روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی است. یافته‌ها نشان می‌دهند پالت رنگ‌آمیزی پوشانه‌ها، عمدتاً شامل سه فام «قرمز، آبی و سبز» است که رنگ‌های متعلق به فام قرمز با 36/33%، در رتبه‌ی نخست کمیت قرار دارند. سنجش میزان پرمایگی رنگ‌ها بیان می‌کند که غالب رنگ‌های به‌کاررفته از گسترهی رنگی با درجه‌ی اشباع بالا انتخاب شده‌اند و این خصیصه، آن‌ها را در محدوده‌ی سرزندگی جای می‌دهد. رنگ سفید، در کنار رنگ قرمز، از حضوری چشمگیر در ترکیب رنگی پوشانه‌ها برخوردار است و در جلوگیری از تراکم و انباشتگی رنگی، نقشی کلیدی ایفا می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد طراحان و معماران قاجاری این شهر از درایت و مهارت بالایی برای ساماندهی رنگی برخوردار بوده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خانه‌های قاجاری تبریز؛ پوشانه؛ حوضخانه؛ رنگ؛ سرزندگی رنگی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Red Hue and Color Sharpness in Qajar Architecture, Color Research on 20 Springhouse Ceilings in Tabriz | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Massud Wahdattalab1؛ Shabnam Jafari2 | ||
| 11Associate Professor, Faculty of Architecture and Urbanism, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran. | ||
| 2Master of Architecture, Faculty of Architecture and Urbanism, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Being one of the aesthetic elements, color has always held a significant position in Iranian architecture. Observation of the works of architecture remaining from the Qajar era suggests the idea that sharp colors have had a greater application and have been more warmly embraced. For this purpose, the houses in Tabriz –the city known as Qajar Princes’ place of residence and home to some of the best set of residential buildings- have been selected for the present case study. On the other hand, springhouses have always had distinct ornaments and striking colored ceilings given their pivotal role for family get-togethers. In other words, the main reason behind choosing the ceilings of these spaces for the present case study is their distinguished and unparalleled position compared to the other structural canopies in similar spaces. The present study seeks to investigate the chromatology of Qajar era architecture and verify the idea indicating the sharpness and vividness of the colors used in it through monitoring the frequency of hues and chroma of the ceilings from this era. The study seeks to answer the following questions: Which hues are more widely present in the case study? Which level of chroma would the colors used be categorized into, and does this level of chroma place them in the vividness range? The statistical population comprised 43 ceilings, all of which were determined through field study and filtered based on the important criteria of the presence of color, authenticity, and health. Eventually, 20 ceilings that were mainly remaining from the Qajar era were selected, and their color ranges were identified using Mansell and ISCC-NBS color systems. The reflected plan of the ceilings was then drawn and color contents were calculated through field study, photographing, and the use of drawing and illustration software. The research method was descriptive-analytic and data collection was carried out through desk research and field study. Results indicated that the color palette (frequent colors) of the ceilings mainly included the three hues of "red, blue, and green", with the colors from the red hue ranking first in terms of quantity at 36.33%. Color chroma assessment indicated that most (81.48%) of the colors used have been selected from a color range with high chroma levels which appears to be a deliberate strategy to imply more sharpness and articulation. The result of such an architectural taste is the dominant establishment of the used colors in the vivid range, a taste that has probably been close to the preferable color taste of its time. The impressiveness of the ceilings' color coordination is undoubtedly largely owing to the presence of the color white. This color has appeared in an embossed form and saved the final composition from color accumulation and chaos by enclosing the colors. Falling into the category of unpainted materials, the color white has a quantity almost equal to the red hue at 35.9%, which indicates that Qajar architects and designers had a great level of artistic skill and wisdom to manage and organize colors. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Tabriz Qajar Houses, Ceiling, Springhouse, Color, Color Vividness | ||
| مراجع | ||
|
آرشیو دفتر فنی اداره‌ی کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان آذربایجان شرقی.
اردلان، نادر و بختیار، لاله (1394)، حس وحدت: نقش سنت در معماری ایرانی، ترجمه‌ی ونداد جلیلی، چاپ پنجم، علم معمار، تهران. اسکارس، جنیفر (1390)، هنرهای سده‌های 18 و 19، ترجمه‌ی مرتضی ثاقب‌فر، در مجموعه‌ی تاریخ کمبریج، دفتر دوم از جلد هفتم: تاریخ ایران دوره پهلوی، از رضاشاه تا انقلاب اسلامی، به سرپرستی پیتر اوری، صص 500-581، چاپ دوم، جامی، تهران.
اسمعیلی سنگری، حسین و عمرانی، بهروز (1393)، تاریخ و معماری خانه‌های تبریز قدیم، فروزش، تبریز.
بانی‌مسعود، امیر (1388)، معماری معاصر ایران، در تکاپوی بین سنت و مدرنیته، چاپ دوم، هنر معماری قرن، تهران.
بمانیان، محمدرضا؛ عربعلی‌زاده مهابادی، علی و الفت، میلاد (1396)، تجزیه و بازتولید فام‌های تشکیل‌دهنده رنگ آبی در کاشی‌کاری مساجد شیعی دوره صفوی با بررسی نمونه‌های موردی (مساجد علیقلی‌آقا، جامع اصفهان، شیخ لطف‌الله، امام و لنبان)، معماری و شهرسازی ایران، دوره 8، شماره 2، صص 33-47.
بهشتی، سید‌محمد و قیومی بید‌هندی، مهرداد (1388)، فرهنگ‌نامه‌ی معماری ایران در مراجع فارسی، جلد اول: اصطلاحات و مفاهیم، موسسه‌ی تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری (متن)، تهران.
پاکباز، رویین (1385)، نقاشی ایران: از دیرباز تا امروز، چاپ پنجم، زرین و سیمین، تهران.
پوپ، آرتور (1385)، معماری ایران، ترجمه‌ی غلامحسین صدری افشار، چاپ سوم، اختران، تهران.
پیرنیا، محمدکریم (1390)، آشنایی با معماری اسلامی ایران (ساختمان‌های درون‌شهری و برون‌شهری)، تدوین غلامحسین معماریان، چاپ شانزدهم، سروش دانش، تهران.
تدین، بهاره؛ قلعه‌نویی، محمود و ایوبی، رضا (1397)، ارایه روشی به منظور تحلیل و الگوبرداری از رنگ جداره‌ها در منظر فضا‌های شهری تاریخی، مورد پژوهی: میدان نقش جهان اصفهان، باغ نظر، دوره 15، شماره 59، صص 43-56.
جوانی، اصغر؛ کیانمهر، قباد؛ مهیار، فروغ و سیدی، سید علی‌اکبر (1396)، حضور رنگ در بیان اهمیت سطوح و نماهای معماری (سنجش نسبت سطوح رنگی معقلی‌ها در نماسازی‌های بیرونی مدرسه غیاثیه خرگرد)، خراسان بزرگ، دوره 7، شماره 28، صص 69-88.
حاجی‌قاسمی، کامبیز (1391)، شاخصه‌های معماری اسلامی ایران، صفه، دوره 22، شماره 3، صص 5-18.
حبیب، سوزان؛ مستغنی، علیرضا و رحمانی، ندا (1393)، پالت رنگ در خانه‌های دوره‌ی قاجار قزوین، نمونه‌ی موردی: خانه‌ی امینی‌ها، نامه‌ی معماری و شهرسازی، دوره 6، شماره 12، صص 97-115.
حق‌جو، امیر؛ سلطان‌زاده، حسین؛ تهرانی، فرهاد و آیوازیان، سیمون (1398)، سیر تحول اندام‌های اصلی خانه‌های تبریز از دوره‌ی قاجار تا دوره‌ی پهلوی دوم، صفه، دوره 29، شماره 3، صص 121-140.
حیدری‌زادی، احسان؛ کابلی، محمدهادی و زارع، لیلا (1397)، روش‌های عددی برای توضیح الگوی کاربرد رنگ در مقرنس‌های دوره‌ی صفوی، نقش جهان، دوره 8، شماره 3، صص 149-159.
زابلی‌نژاد، هدی (1387)، بررسی نقوش اصیل قاجاری. فصلنامه‌ی هنر، شماره 78، صص 140-169.
ساریخانی، مجید (1383)، بررسی باستان‌شناسانه‌ی خانه‌های قدیمی شهرستان ملایر (نمونه مورد مطالعه: خانه‌ی قدیمی لطفعلی خان)، جلوه هنر، شماره 24، صص 12-19.
کمالی، محمدرضا (1389)، بررسی معماری دوره‌ی قاجار، دانش مرمت و میراث فرهنگی، سال پنجم، شماره 4، صص 47-54.
کوراتولا، جووانی و اسکارچیا، جان روبرتو (1394)، هنر و معماری ایران: دوران پیش از اسلام و دوره‌ی اسلامی، ترجمه‌ی هایده مشایخ، زیر نظر سیروس پرهام، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
کیانمهر، قباد؛ تقوی‌نژاد، بهاره و میرصالحیان، صدیقه (1394)، گونه‌شناسی تزیینات قواره‌بری در فرم خورشیدی درها (مطالعه‌ی موردی: درهای بناهای سلطنتی دوره‌ی قاجار تهران)، نگره، شماره 34، صص 84-102.
کیانی، محمدیوسف (1376)، تزیینات وابسته به معماری ایران دوره‌ی اسلامی، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران.
کی‌نژاد، محمدعلی و شیرازی، محمدرضا (1397)، خانه‌های قدیمی تبریز، چاپ دوم، فرهنگستان هنر؛ موسسه‌ی تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری (متن) تهران.
گلریز، سیدمحمد‌علی (1337)، مینودر یا باب‌الجنه قزوین، دانشگاه تهران، تهران.
گیرشمن، رومن (1390)، هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی، ترجمه‌ی عیسی بهنام، چاپ سوم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران. نوایی، کامبیز و حاجی‌قاسمی، کامبیز (1390)، خشت و خیال: شرح معماری اسلامی ایران، دانشگاه شهید بهشتی؛ سروش، تهران. وحدت‌طلب، مسعود و نیکمرام، امین (1396)، بررسی اهمیت، فراوانی و پراکنش رنگ قرمز در ارسی‌های خانه‌های تاریخی ایران، مورد پژوهی: 22 تاج‌ارسی خانه-های قاجاری تبریز، هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 22، شماره 2، صص87-97.
ویلبر، دونالد ن (1365)، معماری اسلامی ایران در دوره‌ی ایلخانان، ترجمه‌ی عبدالله فریار، چاپ دوم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
هولتس‌شو، لیندا (1395)، مبانی کامل شناخت رنگ برای طراحان، ترجمه‌ی مانلی رسولی، چاپ دوم، کتابکده‌ی کسری، مشهد. هیلن‌برند، روبرت (1393)، معماری اسلامی: شکل، کارکرد و معنی، ترجمه‌ی باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، چاپ هفتم، روزنه، تهران.
هیل، درک و گرابر، الگ (1386)، معماری و تزئینات اسلامی، ترجمه‌ی مهرداد وحدتی دانشمند، چاپ دوم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران. منبع شفاهی: آیت‌الله‌زاده شیرازی، باقر (1385)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
Baniani, M. & Yamamoto, S. (2015). A comparative study on correlation between personal background and interior color preference. Color Research and Application, 40(4), 416-424.
Barry, M. (1996). Colour and symbolism in Islamic architecture: Eight centuries of the tile-maker’s art. Thames & Hudson Ltd, London.
Bright, k. & Cook, G. (2010). The colour, light and contrast manual: Designing and managing inclusive built environments. Wiley-Blackwell, Hoboken.
Cochrane, S. (2014). The Munsell Color System: A scientific compromise from the world of art. Studies in History and Philosophy of Science Part A, 47, 26-41
Fairchild, M. D. (2015). Color models and systems. In Elliot, A., Fairchild, M. & Franklin, A. (Eds.), Handbook of Color Psychology (Cambridge Handbooks in Psychology). 9-26. Cambridge University Press, Cambridge.
Kelly, K. L. (1976). The universal color language. In Kelly, K. L. & Judd, D. B., Color universal language and dictionary of names. U.S. Department of Commerce, National Bureau of Standards, Washington.
Kelly, K. L. & Judd, D. B. (1976). The ISCC-NBS method of designating colors and a dictionary of color names. In Kelly, K. L. & Judd, D. B., Color universal language and dictionary of names. U.S. Department of Commerce, National Bureau of Standards, Washington.
Lima, M. J. A., Nascimento, C. F. & Rocha, F. R. P. (2017), Feasible photometric measurements in liquid–liquid extraction by exploiting smartphone-based digital images. Analytical methods, 9(14), 2220-2225.
Lüscher, M. (1971), The Lüscher color test. Translated and edited by Ian A. Scott, Pocket Books, New York.
Mahnke, F. H. (1996). Color, environment, and human response: An interdisciplinary understanding of color and its use as a beneficial element in the design of the architectural environment. John Wiley & Sons, Inc., New York.
Milotta, F. L. M., Stanco, F., Tanasi, D. & Gueli, A. M. (2018). Munsell color specification using ARCA (automatic recognition of color for archaeology). Journal on Computing and Cultural Heritage, 11(4), art. no. 17.
Moslemzadeh, M., Larki, A. & Ghanemi, K. (2020). A combination of dispersive liquid–liquid microextraction and smartphone-based colorimetric system for the phenol measurement. Microchemical Journal, 159, art. no. 105583. Nayatani, Y. & Komatsubara, H. (2005). Relationships among chromatic tone, perceived lightness, and degree of vividness. Color Research and Application, 30(3), 221-234.
Nemcsics, A. & Caivano, J. L. (2016). Color order systems. In Luo, M. R. (Eds.), Encyclopedia of color science and technology. 329-343. Springer, New York.
Peng, B., Zhou, J., Xu, J. Fan, M., Ma, Y., Zhou, M., Li, T., & Zhao, Sh. (2019). A smartphone-based colorimetry after dispersive liquid-liquid microextraction for rapid quantification of calcium in water and food samples. Microchemical Journal, 149, art. no. 104072.
Pitarch Martí, A., Zilhão, J., d'Errico, F., Cantalejo-Duarte, P., Domínguez-Bella, S., Fullola J. M., Weniger, G. C., Ramos-Muñoz, J. (2021). The symbolic role of the underground world among Middle Paleolithic Neanderthals. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 118(33), e2021495118.
Seherr-Thoss, S. P. & Seherr-Thoss, H. C. (1968). Design and color in Islamic architecture: Afghanistan, Iran, Turkey. Smithsonian Institution Press, Washington.
Shoberl, F. (1822). Persia, containing a brief description of the country; and an account of its government, laws, and religion, and of the character, manners and custom, arts, amusements, & c. of its inhabitants. Vol. 3, R. Ackermann, London.
The Red Hue and Color Sharpness in Qajar Arc | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 873 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 587 |
||