پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,113,218 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,217,051 |
علت اعدادی و نقش آن در پیدایش امور مادی | ||
| فلسفه | ||
| دوره 19، شماره 2 - شماره پیاپی 37، دی 1400، صفحه 213-230 اصل مقاله (471.04 K) | ||
| نوع مقاله: علمی -پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jop.2021.326561.1006624 | ||
| نویسندگان | ||
| سیدمصطفی میرباباپور* 1؛ یوسف دانشور نیلو2 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفۀ دین مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) | ||
| 2استادیار گروه کلام و فلسفۀ دین مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) | ||
| چکیده | ||
| علت اعدادی یا معد در فلسفۀ اسلامی به‌عنوان علت غیرحقیقی شناخته می‌شود که معلول هیچ وابستگی وجودی به آن ندارد، ولی زمینه‌ساز پیدایش معلول است. حقیقت و ویژگی‌های علت اعدادی کاملاً روشن نیست. فلاسفۀ اسلامی مباحث مجمل و پراکنده‌ای در مورد آن مطرح کرده‌اند؛ اما به‌طور منسجم و مفصل به آن نپرداخته‌اند. در این مقاله تلاش می‌شود با مراجعه به منابع اصیل فلسفۀ اسلامی ابعاد مختلف این موضوع در یک ساختار منسجم بیان و نقش معد در پیدایش امور مادی تبیین شود. طبق یافته‌های این پژوهش، معد بنا بر اصطلاح رایج، زمینه‌ساز پیدایش معلول است؛ به این صورت که ماده را برای دریافت صورت جدید آماده و استعداد صورت جدید را در آن ایجاد می‌کند. با اینکه علت اعدادی با علت حقیقی تفاوت‌هایی دارد، مانند اینکه معیت و سنخیت علی- معلولی در آن ضرورت ندارد، اما فرآیند اعداد برای حدوث هر امر طبیعی ضرورت دارد. بدون اعداد معد، هیچ شئ مادی برای تبدیل به شئ جدید ترجیحی ندارد و ایجاد بدون اعداد در عالم ماده مستلزم ترجیح بلامرجح است. با عنایت به اینکه حقیقت اعداد همان تحریک ماده برای برای نزدیک‌شدن به امکان استعدادی است، هر معدی ضرورتاً صرفاً مادی یا نفسی است که با ماده در ارتباط است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| علت اعدادی؛ معد؛ علت طبیعی؛ طبیعت؛ مادی؛ امکان استعدادی | ||
| مراجع | ||
|
آشتیانی، سیدجلال‌الدین (۱۳۷۰)، شرح مقدمۀ قیصری بر فصوص‌الحکم، تهران، امیرکبیر.
آشتیانی، مهدی (۱۳۹۰)، تعلیقه بر شرح منظومۀ حکمت سبزواری، ج2، الموتمر العلامة الآشتیانی(ره)، قم، زهیر.
ابن سینا (۱۴۰۴الف)، التعلیقات، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
ـــــــــــــــ (۱۴۰۴ب)، الشفاء (الالهیات)، قم، کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
ـــــــــــــــ (۱۴۰۵)، الشفاء (الطبیعیات)، تصحیح ابراهیم مدکور، تحقیق سعید زاید، قم، کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
ـــــــــــــــ (بی‌تا)، رسالة العشق، در رسائل ابن سینا، قم، بیدار.
بهمنیار (۱۳۷۵)، التحصیل، تهران، دانشگاه تهران.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۵)، رحیق مختوم؛ شرح حکمت متعالیه، شرح جلد اول اسفار، بخش سوم، قم، اسراء.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۸)، رحیق مختوم؛ شرح حکمت متعالیه، شرح جلد دوم اسفار، بخش پنجم، قم، اسراء.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۶)، رحیق مختوم؛ شرح حکمت متعالیه، شرح جلد دوم اسفار، بخش دوم، قم، اسراء.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۷)، رحیق مختوم؛ شرح حکمت متعالیه، شرح جلد دوم اسفار، بخش سوم، قم، اسراء.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۹)، رحیق مختوم؛ شرح حکمت متعالیه، شرح جلد سوم اسفار، بخش اول، قم، اسراء.
ـــــــــــــــ (۱۳۸۸)، فلسفۀ صدرا، ج2، قم، اسراء.
سهروردی، یحیی، قطب‌الدین شیرازی و ملاصدرا (۱۳۹۲)، حکمةالاشراق با تعلیقۀ صدرالمتألهین، تصحیح نجفقلی حبیبی، ج2، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
صدرالدین قونوی (۱۴۱۶)، المراسلات بین صدرالدین القونوی و نصیرالدین طوسی، بیروت، وزارت مرکزى علوم و فناورى آلمان.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۱)، النصوص، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
طباطبائی، سید محمدحسین، (۱۴۱۴)، بدایة الحکمة، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۴)، تفسیر المیزان، ترجمۀ سیدمحمدباقر موسوی همدانی، ج۱–20، قم، جامعه مدرسین حوزۀ علمیه.
ـــــــــــــــ (۱۴۱۶)، نهایة الحکمة، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
عبودیت، عبدالرسول (۱۳۹۰)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، تهران و قم، سمت و مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
عبودیت، عبدالرسول و مجتبی مصباح (۱۳۹۴)، خداشناسی، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
غفاری، ابوالحسن (۱۳۹۴)، قانون علیت در فلسفۀ اسلامی و تحلیل تطورات، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
فخر رازی، محمد (۱۳۷۰)، المباحث المشرقیة فی علم الالهیات و الطبیعیات، ج1، قم، بیدار.
فناری، شمس‌الدین محمد (۲۰۱۰)، مصباح‌الانس بین المعقول و المشهود، بیروت، دارالکتب العلمیة.
فیض کاشانی، ملامحسن (۱۳۸۷)، مجموعه رسائل فیض، تهران، مدرسۀ عالی شهید مطهری.
فیض کاشانی، ملامحسن و سیدجلال‌الدین آشتیانی (۱۳۸۴)، اصول المعارف، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه.
لاهیجی، عبدالرزاق (۱۳۸۳)، گوهر مراد، تهران، سایه.
مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۸۳)، آموزش فلسفه، ج2، چ5، تهران، ش‍رک‍ت چ‍اپ و نشر ب‍ین‌ال‍م‍ل‍ل.
ـــــــــــــــ (۱۴۰۵)، تعلیقة علی نهایة الحکمة، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیره.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۴)، جزوۀ تقریرات درس‌های اسفار، قم، کتابخانۀ مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیره.
ـــــــــــــــ (۱۳۶۳)، جزوۀ درس‌های نهایةالحکمة، قم، کتابخانۀ مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیره.
ـــــــــــــــ (۱۳۹۷ب)، شرح اسفار اربعه، شرح جلد اول، بخش اول، محققین محمدتقی سبحانی و عبدالرسول عبودیت، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیره.
مطهری، مرتضی (۱۳۸۴)،مجموعه آثار؛ اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج6، تهران، صدرا.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۶الف)، مجموعه آثار؛ توحید، ج4، تهران، صدرا.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۶ب)، مجموعه آثار؛ شرح مبسوط منظومه ج9 و 10، تهران، صدرا.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۶ج)، مجموعه آثار؛ مقالات فلسفی ج13، تهران، صدرا.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۷الف)، مجموعه آثار؛ درس‌های اسفار ـ مبحث حرکت ج11، تهران، صدرا.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۷ب)، مجموعه آثار؛ درس‌های الهیات شفا، ج7 و 8، تهران، صدرا.
ـــــــــــــــ (۱۳۷۷ج)، مجموعه آثار؛ عدل الهی، ج1، تهران، صدرا.
ملاصدرا (۱۹۸۱)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج1، 2، 3 و 4، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
ـــــــــ (۱۳۶۰)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
ـــــــــ (۱۳۸۹)، الواردات القلبیة فی معرفة الربوبیة، در مجموعه رسائل فلسفی، ج3، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ـــــــــ (۱۳۶۶)، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، ج4، قم، بیدار.
ـــــــــ (۱۴۲۲)، شرح الهدایة الاثیریة (لاثیرالدین الابهری)، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی.
ـــــــــ (۱۳۶۳)، مفاتیح الغیب، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,789 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 417 |
||