پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,522,027 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,781,594 |
تبیین الگوی «سبقت در تقرب» بر پایۀ تحلیل محتوای کیفی دعای کمیل | ||
| پژوهش های قرآن و حدیث | ||
| دوره 54، شماره 1، شهریور 1400، صفحه 170-151 اصل مقاله (636.03 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2021.320317.669710 | ||
| نویسندگان | ||
| رامین طیاری نژاد* 1؛ علی حاجی‌خانی2؛ زهرا منصوری3 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس تهران؛ | ||
| 3دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن‌کریم؛ | ||
| چکیده | ||
| دعا در مکتب اهلبیت(ع) ضمن داشتن کارکردهای معنوی در خودسازی‌های فردی، بستر مناسبی برای پرورش نیروهای باب اهداف اجتماعیِ ائمه (ع) بوده است. الگوهای نظریِ مؤثر در نظامِ رفتاری، از متون ادعیه قابل استخراج است. از این میان، عبارات «أَسْرَحَ إِلَیْکَ فِی مَیَادِینِ السَّابِقِینَ» و «أَقْرَبِهِمْ مَنْزِلَةً مِنْکَ» در دعای کمیل به مقامی برتر از تقرب یعنی «سبقت در قُرب» دلالت می‌دهد. بر این اساس دعای کمیل، بستر متنیِ مناسبی برای کشف الگوی مرتبط با تسابق در تقرب است. تبیین و ترسیمِ الگوی مفهومی فوق، مسئلۀ اصلی تحقیق حاضر است که تلاش دارد با روش اکتشافی تحلیل محتوای مضمونی به آن پاسخ دهد. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که دعای کمیل متنی یکپارچه و دارای انسجام محتوایی است. این دعا ضمنِ رفعِ یک نُقصان و مانعِ جدی در وادیِ تقرب إلی الله، مسیرِ سریع‌تری را برای سیرِ انسان در قُرب الهی پیشنهاد می‌کند. «مغفرت»، «عزت»، «خدمت»، «سِبقت» و «قُربت»، پنج مضمونِ محوریِ دعای کمیل هستند. این مضامین، نظامِ مفهومیِ کاملاً معناداری را شکل می‌دهند. «خدمت» به‌عنوان مفهومِ کانونیِ دعا، یک مقامِ أرضی و جوارحی است. در این مقام خادم درصدد یاری‌رسانی به تحقق کاری است که مخدوم ارادۀ انجام آن را در زمین دارد. محرومیتِ مؤمن از مقامِ خدمت، معلولِ «نُقصان روحیِ ناشی از گناه» است و دستیابی به آن وابسته به «مغفرتِ دائم» می‌باشد. ورود مؤمن به وادیِ خدمت، به‌منزله ورود به عرصۀ «سبقت در تقرب» است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امام علی(ع)؛ تقرب؛ خدمت؛ دعای کمیل؛ روش تحلیل محتوا | ||
| مراجع | ||
|
[1]. قرآن کریم.
[2]. صحیفة سجادیه.
[3]. ابن‌بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1378). عیون أخبار الرضا(ع). محقق: مهدی لاجوردی، تهران، جهان.
[4]. ـــــــــــــــــ (1413). من لا یحضره الفقیه. محقق: علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[5]. ابن‌طاووس، علی بن موسی (1409ق). إقبال الأعمال. تهران، دار الکتب الإسلامیه.
[6]. ابن‌قولویه، جعفر بن محمد (1356). کامل الزیارات. محقق: عبدالحسین امینی، نجف اشراف، دار المرتضویة.
[7]. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان‌العرب. بیروت، دار صادر.
[8]. باردن، لورنس (1375م). تحلیل محتوا. ترجمه: ملیحه آشتیانی و محمد یمنی دوزی، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
[9]. تهرانی، آقابزرگ (1355). الذریعه الی تصانیف الشیعه. نجف، مطبعه الغری.
[10]. جانی‌پور، محمد؛ شکرانی، رضا (1392). «رهاوردهای استفاده از روش تحلیل محتوا در فهم احادیث». پژوهش‌های قرآن و حدیث، تهران، سال 46، شمارۀ 2، پاییز و زمستان، ص33.
[11]. جوادی آملی، عبدالله (1389). تسنیم. محقق: مجید حیدری‌فر، قم، اسراء.
[12]. ـــــــــــــــــ(1388). شمیم ولایت. تحقیق: محمود صادقی، قم، إسراء.
[13]. ـــــــــــــــــ (1389). همتایی قرآن و اهل بیت(ع). محقق: سید محمود صادقی، قم، إسراء.
[14]. خامنه‌ای، علی (1393). طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن. تهران، صهبا.
[15]. خمینی، روح‌الله (1389). صحیفۀ نور. تهران، مؤسسۀ تنظیم ونشر آثار امام خمینی(س).
[16]. خوئی، ابوالقاسم (1409ق). معجم رجال الحدیث. قم، مؤسسۀ الخوئی الإسلامیة.
[17]. ری‌شهری، محمد (1382). دانشنامۀ امیرالمؤمنین(ع). قم، دارالحدیث.
[18]. زمردیان، احمد (1376). علی(ع) و کمیل(شرح دعای کمیل). تهران، امیرکبیر.
[19]. طباطبایی، محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم، دفتر انتشارات اسلامى.
[20]. طبرسی، علی بن حسن (1344). مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار. نجف، المکتبة الحیدریة.
[21]. طوسی، محمد بن حسن (1411). مصباح المتهجد و سلاح المتعبد. بیروت، مؤسسة فقه الشیعة.
[22]. علی‌الصغیر، محمدحسین (1420ق). المستشرقون والدراسات القرآنیه. بیروت، دارالمورّخ‌العربی.
[23]. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق). العین. قم، هجرت.
[24]. قرشی، علی‌اکبر (1377). أحسن الحدیث. تهران، بنیاد بعثت.
[25]. قمی، عباس (1390). منتهی الآمال. تهران، مبین اندیشه.
[26]. کریپندورف، کلاوس (1373). «تجزیه و تحلیل محتوا». رسانه، تهران، سال 5، شمارۀ 20، زمستان، ص47.
[27]. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. محقق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
[28]. لاری اصطهباناتی، میرزا ابوالحسن (بی‌تا). شرح دعای کمیل. تحقیق: على اوسط ناطقى.
[29]. محسنی، محمدعاصف (1394). رنگارنگ (کشکول درویشی). کابل، حوزۀ علمیۀ خاتم النبیین(ص).
[30]. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالأنوار. بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[31]. ـــــــــــــــــ (1423ق). زادالمعاد. بیروت، موسسۀ الأعلمی للمطبوعات.
[32]. مصطفوی، حسن (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
[33]. مظاهری، حسین (1389). آفاق نیایش؛ تفسیر دعای کمیل. اصفهان، اتقان.
[34]. معرفت، محمدهادی (1381). علوم قرآنی. قم، موسسۀ فرهنگى التمهید.
[35]. مکارم شیرازی، ناصر (1383). والاترین بندگان. قم، نسل جوان.
[36]. نئوندورف، کیمبرلی ای (1395). راهنمای تحلیل محتوا. مترجمان: حامد بخشی و وجیهه جلائیان بخشنده، مشهد، جهاد دانشگاهی.
[37]. نوری، حسین بن محمد (1408ق). مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل. قم، مؤسسۀ آل بیت (ع)
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 692 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 377 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب