پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,240 |
| تعداد مقالات | 67,871 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,463,659 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,233,826 |
بازکاوشی در معنای دو زیبا نامِ «الرحمن» و «الرحیم» با رویکرد ساختارشناسی صرفی | ||
| پژوهش های قرآن و حدیث | ||
| دوره 54، شماره 1، شهریور 1400، صفحه 125-107 اصل مقاله (278.3 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2021.324271.669755 | ||
| نویسنده | ||
| علی رضایی کهنمویی* | ||
| استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران؛ | ||
| چکیده | ||
| در سپهر واژگان قرآنی، «الرحمن» و «الرحیم»، دو زیبا نامِ خدای سبحان‌اند که در میان اسماء حسنای الهی، جایگاهی ویژه داشته و در آیۀ مهم و شاخصِ بسمله و همچنین برخی آیات دیگر در کنار هم آمده‌اند و روشن است که برای نیل به عرفانِ قرآنی، گریزی از معرفت آن دو نیست. با این‌وجود، وارسی پیشینۀ معناشناسی این دو وصف شریف، دیدگاه‌های متعددی را پیش می‌نهد که غالباً قابل نقدند. یک نقطه‌ضعف مهم در این عرصه، عدم اهتمام لازم در واکاوی ساختار صرفی این دو وصف شریف است؛ لذا تحقیق حاضر سعی نموده با روش توصیفی- تحلیلی، معنای دقیقِ این دو واژه را با رویکرد ساختارشناسی صرفی کشف نماید. به نظر می‌رسد با توجه به خواص اوزانِ «فعلان» و «فعیل»، «الرحمن» به رحمتِ ذاتیِ لبریز و جوشان الهی دلالت داشته، و وصفِ «الرحیم» که ریشه در وصف «الرحمن» دارد، به رحمت فعلیِ مستمرِّ خدای سبحان ناظر است. بر این اساس و با لحاظِ تسامحاتی ناگزیر، می‌توان «الرحمن الرحیم» را به «پُرمهرِ مهرورز» ترجمه نمود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| الرحمن؛ الرحیم؛ ترجمۀ بسمله؛ خواص فعلان؛ خواص فعیل؛ ساختارشناسی صرفی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Exploring the Meaning of Beautiful Adjectives of “Al-Rahmān” and “Al-Rahīm,” with a Structural Morphological Approach | ||
| نویسندگان [English] | ||
| ali rezaei kahnamoei | ||
| Assistant Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Khoy, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In the sphere of Qur’anic words, “Al-Rahmān” and “Al-Rahīm” are two beautiful names of God Almighty that have a special place among the God’s names and are mentioned together in a very important verse of Bismila as well as some other verses. Clearly to achieve the Qur’anic knowledge, one inevitably needs to understand these words. However, there are different views on this issue, which are critically often considerable. An important problem in this regard seems to be the lack of effort in analyzing the grammatical structure of these words; Therefore, this research tries to discover their meanings with a grammatical structure through a descriptive-analytical method. It seems that according to the structure of “fa'lān” and “fa'īl,” the word Al-Rahmān indicates the full innate mercy of God. Also the word Al-Rahīm which is rooted in the description of Al-Rahmān refers to the continuous mercy of God, the Glorified. Accordingly, and because of some other inevitable reasons, the phrase “Al-Rahmān al-Rahīm” can be translated (in Persian) as “پُرمهرِ مهرورز” (Full Mercy and Merciful). | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Al-Rahmān, Al-Rahīm, Fa'lān, Fa'īl, Vocabulary Structure, Translation of Bismilah | ||
| مراجع | ||
|
[1]. قرآن کریم.
[2]. ابن عاشور، محمد بن طاهر (1420). التحریر و التنویر. بیروت، مؤسسة التاریخ العربی.
[3]. ابنعطیه اندلسی، عبدالحق (1422). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. بیروت، دار الکتب العلمیة.
[4]. ابن عقیل، عبد الله (؟). شرح ابن عقیل علی ألفیة ابن مالک. محقق: عبدالحمید، محمد محیی الدین، بیجا، بینا.
[5]. ابن قیم جوزیة، محمد بن ابی بکر (؟). بدائع الفوائد. تحقیق: علی بن محمد العمران، جدة، دارُ عالم الفوائد.
[6]. ــــــــــــــــــ (1416). مدارج السالکین. بیروت، دار الکتاب العربی.
[7]. ابو حفص دمشقی، سراج الدین (1419). اللباب فی علوم الکتاب. بیروت، دار الکتب العلمیة.
[8]. ابوعبیده، معمر بن مثنی (1381). مجاز القرآن. محقق: سزگین، فواد، قاهره، مکتبة الخانجی.
[9]. آلوسی، سید محمود (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. تحقیق: علی عبدالباری عطیة، بیروت، دارالکتب العلمیه.
[10]. امیل، یعقوب (1367). موسوعة النحو و الصرف و الإعراب. بیروت، دار العلم للملایین.
[11]. ایزوتسو، توشیهیکو (1361). خدا و انسان در قرآن. ترجمه: احمد آرام، تهران، شرکت سهامی انتشار.
[12]. بابتی، عزیزه فوال (؟). المعجم المفصل فی النحو العربی. بیروت، دار الکتب العلمیة.
[13]. بخاری، محمد بن إسماعیل (1422). صحیح البخاری. بیروت، دار طوق النجاة.
[14]. بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[15]. جماعة من علماء التفسیر (1436). المختصر فی تفسیر القرآن الکریم. ریاض، مرکز تفسیر للدراسات القرآنیة.
[16]. جواد علی (1422). المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام. بی جا، دار الساقی.
[17]. جوادی آملی، عبد الله (1383). تسنیم. قم، مرکز نشر إسراء.
[18]. جوهری، إسماعیل بن حماد (1407). الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة. تحقیق: أحمد عبد الغفور عطار، بیروت، دار العلم للملایین.
[19]. حملاوی، احمد (؟). شذا العرف فی فن الصرف. بیروت، المکتبة العصریة.
[20]. خطیب الموصلی، رشید (1435). اولی ما قیل فی آیات التنزیل. اردن، اروقة للدراسات و النشر.
[21]. خمینی، روح الله (1377). شرح حدیث جنود عقل و جهل. تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
[22]. خمینی، مصطفی (1418). تفسیر القرآن الکریم. تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
[23]. خویی، سید ابوالقاسم (1430). البیان فی تفسیر القرآن. قم، مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی.
[24]. دهخدا، علی اکبر (1377). لغتنامة دهخدا. تهران، مؤسسة لغتنامة دهخدا.
[25]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1420). تفسیر الراغب الاصفهانی. تحقیق: د. محمد عبد العزیز بسیونی، بیجا، کلیة الآداب - جامعة طنطا.
[26]. ربانی گلپایگانی، علی (؟). عقاید استدلالی. قم، مرکز مدیریت حوزههای علمیة خواهران.
[27]. رشید رضا، محمد (1414). تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار). بیروت، دار المعرفة.
[28]. رضایی هفتادر، غلام عباس؛ رحمانی، نعیم (1395). پژوهشی دربارة واژه‌های «رحمان» و «رحیم» بر اساس قاعدة «زیاده المبنی تدل علی زیاده المعنی». ادب عربی، سال8، شمارة2، صص113-132.
[29]. رکعی، محمد؛ نصرتی، شعبان (1396). میدآن‌های معنایی در کاربست قرآنی. قم، مؤسسة دارالحدیث.
[30]. الروسان، محمود محمد (1412). القبائل الثمودیة و الصفویة –دراسة مقارنة-. ریاض، جامعة ملک سعود.
[31]. زجاج، أبو إسحاق إبراهیم بن السری (1408). معانی القرآن وإعرابه. محقق: عبد الجلیل عبده شلبی، بیروت، عالم الکتب.
[32]. زجاجی، عبد الرحمن بن إسحاق (1406). اشتقاق أسماء الله. بیجا، مؤسسة الرسالة.
[33]. زید بن علی بن الحسین(ع) (1412). تفسیر الشهید زید بن علی المسمی تفسیر غریب القرآن.، تحقیق: حسن حکیم، بیروت، الدار العالمیة.
[34]. زمخشری، محمود (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت، دار الکتاب العربی.
[35]. سامرائی، فاضل صالح (1428). معانی الابنیة فی العربیة. عمان، دار عمار.
[36]. سهیلی، عبدالرحمن (1412). نتائج الفکر فی النحو. بیروت، دارالکتب العلمیة.
[37]. سیبویه، عمرو بن عثمان (1408). الکتاب (کتاب سیبویه). محقق: عبد السلام هارون، قاهره، مکتبة الخانجی.
[38]. سیوطی، عبد الرحمن (؟). الإتقان فی علوم القرآن. تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، سعودی، وزارة الشئون الاسلامیة.
[39]. ــــــــــــــ (1404). الدر المنثور فی تفسیر المأثور. قم، کتابخانة آیة الله مرعشی نجفی.
[40]. ــــــــــــــ (2012). همع الهوامع فی شرح جمع الجوامع. تحقیق: احمد شمس الدین، بیروت، دارالکتب العلمیة.
[41]. شرتونی، رشید (1387). مبادی العربیة فی الصرف و النحو. قم، دار العلم.
[42]. شیخ‌زاده، محمد بن مصطفی (1419). حاشیه محیی‌الدین شیخ‌زاده علی تفسیر القاضی البیضاوی. مصحح: شاهین، محمد عبد القادر، بیروت، دار الکتب العلمیة.
[43]. شیخو الیسوعی، لویس (1989). النصرانیة و آدابها بین عرب الجاهلیة. بیروت، دارالمشرق.
[44]. صدرای شیرازی، محمد (1361). تفسیر القرآن الکریم. قم، بیدار.
[45]. طباطبایی، سید محمد حسین (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
[46]. طبری، ابو جعفر محمد بن جریر (1412). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت، دار المعرفه.
[47]. طه الفقراء، سیف الدین (2002). المشتقات الدالة علی الفاعلیة و المفعولیة. اردن، کلیة الدراسات العلیا الجامعة الاردنیة.
[48]. عبدالقوی الصلیحی، علی محمد (1423). الموسوعة الیمنیه. زیر نظر: احمد جابر عفیف، صنعاء، موسسة العفیف الثقافیة.
[49]. عثیمین، محمد بن صالح (1421). شرح العقیدة الواسطیة. سعودی، دار ابن الجوزی.
[50]. ـــــــــــــــ (1423). تفسیر الفاتحة والبقرة. سعودی، دار ابن الجوزی.
[51]. عمایرة، اسماعیل احمد (؟). المشتقات: نظرة مقارنة. بی جا، جامعة الاردنیة.
[52]. عمر، ناصر بن سلیمان (1437). تدبر سورة الفاتحة. ریاض، مکتبة فهد.
[53]. فسوی فارسی، محمد بن محمد (1386). شرح شافیة ابن حاجب المشهور بکمال. محقق: محمودی هورامانی، سعدی، تهران، نشر احسان.
[54]. فیومی، احمد بن محمد (1414). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. قم، مؤسسة دار الهجرة.
[55]. قرطبی، محمد بن احمد (1364). الجامع لأحکام القرآن. تهران، انتشارات ناصر خسرو.
[56]. قونوی، اسماعیل بن محمد (1422). حاشیة القونوی علی تفسیر الإمام البیضاوی و معه حاشیة ابن التمجید. مصحح: عمر، عبدالله محمود، بیروت، دار الکتب العلمیة.
[57]. کشمیری، عبدالرسول (1392). صرف کاربردی، مشهد، مؤسسة مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.
[58]. محروس، محمود؛ ابراهیم، محمود (؟). اسم الله الرحمن فی القرآن الکریم، جمع و دراسة. ریاض، جامعة ملک سعود.
[59]. مدنی، علیخان بن احمد (؟). الحدائق الندیة فی شرح الفوائد الصمدیة. قم، ذوی القربی.
[60]. مرتضی العاملی، سید جعفر (1420). تفسیر سورة الفاتحة. بیروت، المرکز الإسلامی للدراسات.
[61]. مرسی، علی بن إسماعیل بن سیده (1417). المخصص. محقق: خلیل إبراهم جفال، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[62]. ــــــــــــ (1421). المحکم والمحیط الأعظم. بیروت، دار الکتب العلمیة.
[63]. مرکز الدراسات و المعلومات القرآنیة (تحت اشراف: د. مُساعد بن سلیمان الطیّار) (1438). موسوعة التفسیر المأثور. بیروت، دار ابن حزم.
[64]. مشکور، محمدجواد (1357). فرهنگ تطبیقی عربی با زبانهای سامی و ایرانی. تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
[65]. مکارم شیرازی، ناصر (1374 ش). تفسیر نمونه. تهران، دار الکتب الإسلامیة.
[66]. میدانی، عبد الرحمن بن حسن حَبَنَّکَة (1416). البلاغة العربیة. بیروت، الدار الشامیة.
[67]. واحدی نیشابوری، علی بن احمد (1430). التفسیر البسیط. بی جا، جامعة محمد بن سعود.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 273 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 205 |
||