پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,036 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,507,300 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,771,065 |
تحلیل داستان چهارم هشت‌بهشت امیرخسرو دهلوی بر اساس نظریّۀ انسانشناسی ابن عربی | ||
| ادب فارسی | ||
| دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 27، شهریور 1400، صفحه 133-151 اصل مقاله (444.06 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2021.315065.1830 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی شریفیان* 1؛ رویا هاشمی زاده2؛ محسن محمّدی فشارکی3 | ||
| 1استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه بوعلی سینا همدان | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه بوعلی سینا همدان | ||
| 3دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه اصفهان | ||
| چکیده | ||
| در عرفان اسلامی، دیدگاه ابن عربی دربارۀ شناخت انسان و مراتب هستی او جایگاه ویژه‌ای دارد. از نظر وی به‌طور کلّی هستی و تمام مظاهر آن، تجلّی ذات یگانۀ خداوند هستند؛ بر این اساس، جهان و نفس انسان، نتیجۀ اشراق عقل فعّال‌اند و نفس مراتبی دارد که با یکدیگر ارتباط طولی دارند؛ یعنی هرکدام از این مراتب، نسبت به مرتبۀ پایین‌تر از خود جایگاه بالاتری دارد. بر اساس این دیدگاه، نفس شامل این مدارج است: روح مجرّد، نفس ناطقه (عقل نظری و عقل عملی)، نفس حیوانی (روح بخاری) و جسم مادّی و در این میان، نفس، برای برقراری ارتباط با بدن، هر بار این مسیر را می‌پیماید. با تأمّل در داستان چهارم کتاب هشت‌بهشت امیرخسرو دهلوی، ژرف‌ساخت رمزی و نمادین آن آشکار می‌شود که در این مقاله، آن را با روش توصیفی- تحلیلی بررسی کرده‌ایم. مطابق نتایج به‌دست‌آمده، این داستان با تأثیرپذیری از اندیشه‌های ابن عربی نوشته شده و در آن، «شاه»، رمزی از نفس ناطقه است که با اشراق روح مجرّد به راز هستی پی می‌برد و آن را به یکی از همسرانش (رمز عقل مستفاد) و وزیر خود (رمز قوّۀ شهوت) می‌گوید. وزیر از اعتماد او سوءاستفاده می‌کند و جانشین شاه می‌شود؛ امّا در نهایت شاه با کمک همسر خود، او را شکست می‌دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابن عربی؛ انسانشناسی؛ نفس ناطقه؛ هشت‌بهشت؛ امیرخسرو دهلوی | ||
| مراجع | ||
|
آشتیانی، سیّدجلال‌الدّین (1370)، شرح مقدّمه قیصری بر فصوص‌الحکمه، چ3، تهران، امیرکبیر.
ابن عربی (1367)، رسائل (ده رساله)، ترجمۀ نجیب مایل هروی، تهران، مولی.
ـــــــــــــــــ (بی تا)، فتوحات مکیّه، ج 2، بیروت، دار صدر.
ـــــــــــــــــ (1385)، فصوص‌الحکم، ترجمه و تحلیل محمّدعلی موحّد و صمد موحّد، تهران، کارنامه.
پورنامداریان، تقی (1375)، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، چ 4، تهران، علمی و فرهنگی.
جهانگیری، محسن (1395)، محی‌الدّین ابن عربی چهرۀ برجستۀ عرفان اسلامی، چ 7، تهران، دانشگاه تهران.
جوادی آملی، محمّدجواد (1392)، تفسیر تسنیم، ج 20، قم، اسراء.
چیتیک، ویلیام (1384)، عوالم خیال؛ ابن عربی و مسئلۀ اختلاف ادیان، ترجمۀ قاسم کاکایی، تهران، هرمس.
حسن‌زاده‌آملی، حسن (1385)، تکمله در شرح صد کلمه در معرفت نفس، قم، ارزشمند.
حسینی، جمشید (1394)، تربیت فلسفی در حکمت متعالیّه، تهران، صدرا.
حکیما، فاطمه و ناصر محسنی‌نیا (1396)، «بررسی تطبیقی وحدت عرفانی در اندیشه‌های عطّار نیشابوری و ابن عربی»، ادبیّات تطبیقی، دورۀ 9، ش17، ص21-39.
پارسا، خواجه‌محمّد (1366)، شرح فصوص‌الحکم، چاپ جلیل مسگرنژاد، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
خوارزمی، تاج‌الدّین حسین (1368)، شرح فصوص الحکم، ج 1، تهران، مولی.
دهلوی، امیرخسرو (1391)، هشت‌بهشت، چاپ حسن ذوالفقاری و پرویز ارسطو، تهران، چشمه.
عبودیّت، عبدالرّسول (1387)، درآمدی بر نظام حکمت صدرایی، چ 2، تهران، سمت.
قونوی، صدرالدّین (1371)، ترجمه و متن الفکوک، چاپ محمّد خواجوی، تهران، مولی.
ـــــــــــــــــ (1375)، نفحات‌الالهیّه، چاپ محمّدخواجوی، تهران، مولی.
کربن، هانری (1384)، تخیّل خلّاق در عرفان ابن عربی، ترجمۀ ان‌شاءاللّه رحمتی، تهران، جامی.
مسعودی‌فرد، جلیل و ندا ریحانی (1395)، تحلیل رسالۀ «عقل سرخ» سهروردی بر اساس نقد کهن‌الگویی، پژوهش‌های ادبی و بلاغی، ش 17، 55-64.
مجلسی، محمّدباقر (1389)، مرآة‌العقول فی شرح اخبار آل رسول، تهران، دارالکتب الاسلامیة.
ملّاصدرا (1383)، اسفار اربعه (سفر 4)، ترجمۀ محمّد خواجوی، ج 2، تهران، مولی.
موحّد، صمد (1374)، سرچشمه‌های حکمت اشراق؛ نگاهی به منابع فکری شیخ اشراق، تهران، فراروان.
نصر، سیّدحسین (1382)، صدرالمتألهین شیرازی و حکمت متعالیّه، ترجمۀ حسین سوزنچی، تهران، سهروردی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 507 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 430 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب