پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,980,938 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,653,182 |
مقایسۀ «زال و رودابه»ی شاهنامه با «سام و پریدخت» سام‌نامه از نظر کارکردهای ثانویّۀ وجوه جمله (با تأکید بر دو وجه پرسشی و ندایی) | ||
| ادب فارسی | ||
| دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 27، شهریور 1400، صفحه 1-20 اصل مقاله (712.49 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2021.318655.1859 | ||
| نویسندگان | ||
| ریحانه حجت الاسلامی* 1؛ مصطفی موسوی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران | ||
| 2دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| وجوه جمله می‌توانند علاوه بر کارکرد اوّلیّه و معنای صریح خود، حائز کارکردهای ثانویّه و دلالت‌های ضمنی نیز باشند. کاربست اغراض ثانویّۀ جمله در اثر ادبی، وجه زیبایی‌شناسانۀ اثر را ارتقا می‌بخشد و بر ادبیّت و اثربخشی آن می‌افزاید. لایه‌های پنهان معنایی در متون غنایی، به‌سبب ماهیّت انتزاعی و چندلایگی بافتِ احساس و خیال، بیش از سایر گونه‌های ادبی به چشم می‌خورد. با این حال، مطالعه در آثار شاخص حماسی ما را به این نتیجه رسانده است که حماسه‌سرایانِ سرآمد نیز به کارکردهای متفاوت وجوه جمله توجّه داشتهاند و آن را دستمایۀ انتقال بهتر پیام و تأثیر چندجانبه بر مخاطبانشان ساخته‌اند. یکی از وجوه جمله که بیش از همه قابلیّت حمل کارکردهای ثانویّه را دارد، «وجه پرسشی» است که می‌تواند طیف گستردهای از معانی را دربرگیرد. این جستار، نخست، به واکاوی دلالت‌های ضمنی و کارکردهای ثانویّۀ وجوه جمله در دو داستان شاخص حماسی- غنایی یعنی «زال و رودابه» از شاهنامۀ فردوسی، و «سام و پریدخت» از سام‌نامۀ منسوب به خواجوی کرمانی پرداخته است. سپس با رویکردی مقایسه‌ای، کارکردهای ضمنی حمل‌شده بر دو وجه «پرسشی» و «ندایی» را که دارای بیشترین اختلاف بسامد در دو اثر هستند، بررسی کرده و آن‌ها را به‌عنوان مِحَک و معیار ذهنیّت غنایی یا حماسی شاعر در نظر گرفته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مقایسه؛ کارکرد ثانویّه؛ وجه پرسشی؛ وجه ندایی؛ «زال و رودابه»؛ «سام و پریدخت» | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| comparative study between Zal-o-Roudabeh and Sam-o-Paridokht (secondary function: question mood and vocative mood, | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reyhaneh Hojatoleslami1؛ Mostafa Moosavi2 | ||
| 1PhD student in Persian language and literature, University of Tehran | ||
| 2Associate Professor in Persian Language and Literature, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Mood sentences can have secondary functions and implied indication in addition to first functions. Application of secondary intentions in literature text improve aesthetics mood of text and increases its literariness and effectiveness. Hidden meaning layers can be found in Lyric literary texts more than any of literary genres; duo to abstract nature and having multi layers of sense and imaginations texture Nevertheless, studying in masterpieces epic works shows that epic poets are interested to this and found it helpful for better transferring of massages and deeper effects on readers. This article, at first studies secondary functions and implied indications in the two epic-lyric texts “Zal -O- Roudabeh” of Shahnameh, and “Sam-O-Paridokht” of Samnameh attributed to Khajoo-ye-Kermani. Then through the comparative perspective, studied the implied indications of the question and vocative mood that have the most frequency in two text, and considered them as a criterion of epic or lyric mentality of poets. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Comparative Study, Secondary Function, Question Mood, Vocative Mood, Zal-o-Roudabeh, Sam-o-Paridokht | ||
| مراجع | ||
|
آقاحسینی، حسین و الهام سیّدان (1392)، «نقد و تحلیلی بر مبحث پرسش در کتاب‌های بلاغی فارسی»، نثرپژوهی ادبی فارسی، ش33، ص134-159.
ـــــــــــــــــ، محبوبه همتیان و زهره مشاوری (1393)، «جایگاه ندا و منادا در دستور زبان فارسی و علم معانی»، فنون ادبی، ش11، ص1-14.
آق‌اولی، حسامالعلماء (1315)، دُررالأدب در فن معانی، بیان، بدیع، شیراز، بینا.
آیدنلو، سجّاد (1392)، «بررسی تصحیح جدید سام‌نامه»، کتاب‌ماه ادبیّات، ش80، پیاپی 194، ص57-65.
امیدسالار، محمود (1398)، جستارهای شاهنامه‌شناسی و مباحث ادبی، چ2، تهران، سخن.
بارت، رولان (۱۳۹۶)، لذّت متن، ترجمۀ پیام یزدان‌جو، چ10، تهران، مرکز.
پرویزی، فرنگیس (1372)، «سام‌نامه، منظومۀ حماسی- عشقی»، فرهنگ، ش14، ص54-72.
تقوی، نصرالله (1363)، هنجار گفتار، چ2، اصفهان، فرهنگ‌سرا.
جرجانی، عبدالقاهر (1988)، دلائلالإعجاز فیالقرآن، چاپ محمّدرشید رضا، بیروت، دارالکتب العلمیّة.
حجّتی‌زاده، راضیه (1396)، «وجه پنهان معنا و زبان پنهان واژه‌ها؛ بررسی نقش یاری‌رسان دلالت‌های ضمنی در تبیین اغراض ثانوی گزاره‌های پرسشی»، زبان و ادبیّات فارسی، ش83، ص73-94.
خطیب قزوینی، محمّدبن عبدالرّحمن (1989)، الإیضاح فی علوم البلاغة، چاپ محمّد عبدالمنعم خفاجی، الشّرکة العالمیّة للکتاب ش.م.ل.
پالمر، فرانک (1366)، نگاهی تازه به معنی‌شناسی، چ6، ترجمۀ کوروش صفوی، تهران، مرکز.
رجایی، محمّدخلیل (1353)، معالم‌البلاغة در علم معانی و بیان و بدیع، چ2، شیراز، دانشگاه شیراز.
ریچاردز، ایورآ (۱۳۷۵)، اصول نقد ادبی، ترجمۀ سعید حمیدیان، تهران، علمی و فرهنگی.
سرکاراتی، بهمن (1376)، «بازشناسی بقایای افسانه‌های گرشاسب در منظومه‌های حماسی ایران»، نامۀ فرهنگستان، ش10، ص 5-38.
ـــــــــــــ (1378)، سایه‌های شکارشده، تهران، قطره.
سورن، پیتر (۱۳۸۸)، مکاتب زبانشناسی نوین در غرب، ترجمۀ علی‌محمّد حق‌شناس، تهران، سمت.
سیّدقاسم لیلا (1396)، بلاغت ساختارهای نحوی در تاریخ بیهقی، چ2، تهران، هرمس.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1372)، صور خیال در شعر فارسی، چ4، تهران، آگه.
ـــــــــــــ (1391)، رستاخیز کلمات، چ3، تهران، سخن.
شمیسا، سیروس (1381)، بیان و معانی، چ7، تهران، فردوس.
شهبازی، اصغر و مهدی ملک‌ثابت (1391)، «الگوی بررسی زبان حماسی»، پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، ش24، ص 143-179.
صفا، ذبیحالله (1363)، آیین سخن، تهران، فردوسی.
ـــــــــــــ (1369)، تاریخ ادبیّات در ایران، ج1، چ10، تهران، فردوس.
علوی‌مقدّم، محمّد و رضا اشرف‌زاده (1381)، معانی و بیان، چ3، تهران، سمت.
عمارتی مقدّم، داوود (1395)، بلاغت؛ از آتن تا مدینه، تهران، هرمس.
فاولر، راجر (1390)، زبانشناسی و رمان، ترجمۀ محمّد غفّاری، تهران، نشر نی.
فردوسی (1394)، شاهنامه، چاپ مهدی قریب، تهران، سروش و انستیتو خاورشناسی فرهنگستان علوم روسیه.
فرشیدورد، خسرو (1388)، دستور مفصّل امروز بر پایۀ زبانشناسی جدید، چ3، تهران، سخن.
کزّازی، میرجلال‌الدّین (1385)، معانی (زیباشناسی سخن پارسی)، چ6، تهران، مرکز.
محمّدزاده، سیّدعبّاس و وحید رویانی (1386)، «سام‌نامه از کیست؟»، مجلّۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم‌انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ش 158، ص 159-176.
مسلمی‌زاده، محبوبه و عطامحمّد رادمنش (1396)، «نقد و پژوهشی در اقسام منادا در متون ادب فارسی»، دستور (ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان)، ش13، ص169-186.
مکاریک، ایرناریما (۱۳۸۵)، دانشنامۀ نظریّه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر، چ2، تهران، آگه.
سام‌نامه (1397)، چاپ وحید رویانی، چ2، تهران، میراث مکتوب.
نجفی، ابوالحسن (1384)، مبانی زبانشناسی و کاربرد آن در زبان فارسی، چ9، تهران، نیلوفر.
ندیم، مصطفی (1375)، «سام در سام‌نامۀ خواجوی کرمانی و پیشینۀ اساطیری آن»، نامۀ پارسی، ش 3، ص102-121.
هلیدی، مایکل و رقیّه حسن (1395)، زبان، بافت و متن: جنبههایی از زبان در چشماندازی اجتماعی-نشانهشناختی، چ2، ترجمۀ مجتبی منشیزاده و طاهره ایشانی، تهران، علمی.
نوح‌پیشه، حمیده (1392)، کاربرد بلاغی عناصر نحوی در غزلیّات سعدی براساس نظریّۀ نظم عبدالقاهر جرجانی، رسالۀ دکتری، به راهنمایی روح‌اللّه هادی، دانشگاه تهران.
Halliday, M. A. & Christian M.I. M. Matthiessen (2004), An Introduction to Functional Grammar, 3rd ed.Australia Hodder Education Publishers. Korta, Kepa & John Perr (2020), “Pragmatics”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy , Edward N. Zalta (ed.), URL: https://plato.stanford.edu/archives/spr2020/entries/pragmatics. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 505 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 434 |
||