تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,479 |
تعداد مقالات | 70,032 |
تعداد مشاهده مقاله | 122,992,315 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,222,196 |
بررسی تاریخی و مردمشناختی سنگقبرهای صفوی جوشقانِ استرک | ||
پژوهشهای علوم تاریخی | ||
دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 25، خرداد 1400، صفحه 137-164 اصل مقاله (552.7 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2021.318211.473358 | ||
نویسنده | ||
محمد مشهدی نوشآبادی* | ||
عضو هیات علمی گروه ادیان و فلسفه دانشکده ادبیات دانشگاه کاشان | ||
چکیده | ||
جوشقان آبادی باستانی منطقه کاشان که در مجاورت تپههای سنگی واقعشده، از دیرباز محل استخراج و تولید سنگ بوده است. در قبرستان صفوی این آبادی30 قطعهسنگ قبر قدی بزرگ وجود دارد که از حیث تاریخی، هنری و محتوای فرهنگی و اجتماعی ارزشمند است. در این پژوهش میدانی ضمن توجه به ویژگیهای هنری و ظاهری سنگقبرهای جوشقان، متن سنگنوشتهها مورد دقت قرار گرفت و محتوای آن استخراج شد. سپس نقوش و محتوای کتیبه سنگها از جنبههای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. این بررسی شامل شکل ظاهری، تزئینات، نوع و کیفیت خطوط و بهویژه محتوای مذهبی و فرهنگی کتیبههای شیعی، شناسایی نام و فرهنگ نامگذاری، خانوادهها، مشاغل و تاریخ سنگقبرها است. محتوای دینی کتیبهها عمدتاً مربوط به شعار شیعی صلوات کبیره است. همچنین این سنگها بهصورت اجمالی با دیگر نمونههای آن در ایران مقایسه شد. نتایج بهدستآمده بخشی از تاریخ اجتماعی و فرهنگ و معیشت مردم جوشقان در دوره صفوی بهعنوان نمونهای از فرهنگ عموم نقاط ایران را تصویر میکند. البته معیشت اهالی جوشقان تحت تأثیر صنعت سنگتراشی بوده و صاحبان تعدادی از متوفیان قبرها سنگتراش بوده و یا از خاندان سنگتراشاند. همچنین سنگقبرهای بزرگ این قبرستان با پایان دوره صفوی کاربرد خود را ازدستداده است، روندی که در نقاط دیگر نیز کموبیش وجود دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
جوشقانِ استرک؛ سنگقبرهای صفوی؛ کتیبههای مذهبی؛ مردمشناسی؛ تاریخ اجتماعی | ||
مراجع | ||
قرآن کریم
تقیالدین کاشی، محمد بن علی خلاصه الاشعار و زبده الافکار (بخش کاشان)، به کوشش عبدالعلی ادیب برومند و محمدحسین نصیری کهنمویی، تهران، میراث مکتوب، 1384.
حسینزاده ساداتی، جواد؛ نورعلیوند، حمزه؛ جاوری، محسن؛ منتظرظهوری، مجید؛ سهرابینیا، احمد؛ سولتیشیاک، ارکادیوش، «فرهنگ سفال خاکستری و گورستانهای هزارۀ دوم منطقۀ مرکزی ایران ارزیابی تاریخگذاریهای مطلق»، مجموعه مقالات عصر آهن در غرب ایران و مناطق همجوار، جلد اول، تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی، 421- 437، 1398.
خامهیار، احمد، «مأخذ شناسی فارسی کتیبهها و سنگقبرهای اسلامی»، آینۀ پژوهش سال ۲۴، شمارۀ ۵ و ۶، 135–146، 1392.
خسرونژاد، پدرام، «سنگهای مزار از پنجرۀ مردمشناسی هنر»، کتاب ماه هنر، شمارۀ 1، 22-25، 1377.
رضایی، مریم، «بررسی مفاهیم و ترکیبات درخت سرو در سنگ مزارهای قبرستان دارالسلام شیراز»، هنرهای تجسمی نقشمایه، سال چهارم، شمارۀ 8، 93-100، 1390.
رضوانی یزدلی، «نگاهی به سنگنوشتههای تاریخی یزدل»، نامه کاشان، به کوشش افشین عاطفی، کاشان، همگام با هستی، 81-90، 1391.
راعی، حسین؛ محمدزاده، فیروزه؛ بیگلری، محسن، نیاسر نامه، تهران، ایراننگار، 1396.
صفاران، الیاس؛ احمدپناه، ابوتراب؛ متولی، محمد، «بررسی نقش سرو در سنگ مزارات گورستان سفید چاه شهرستان بهشهر (استان مازندران)»، دومین همایش ملی باستانشناسی ایران، 1-19، 1394.
ضرابی، عبدالرحیم، تاریخ کاشان (مرآت القاسان)، به انضمام یادداشتهایی از الهیار صالح، به کوشش ایرج افشار، تهران، امیرکبیر، 1356.
عاطفی، افشین، بزرگان کاشان، جلد دوم، کاشان: مرسل، 1389.
عامرینیا، محمدباقر، عباسعلی فراهتی، «سهم آخوند کاشی در ترویج حکمت متعالیه»، پژوهشنامه کاشان، شمارۀ 7، 24-39، 1394.
قمی، حسن بن محمد بن حسن، تاریخ قم (۳۷۸ هجری)، ترجمۀ حسن بین علی قمی (۸۰۶ قمری)، تصحیح و تحشیۀ سید جلالالدین تهرانی، تهران، توس، 1361.
کاظمپور، مهدی؛ محمدزاده، مهدی؛ شکرپور، شهریار، «تحلیل نمادشناسی نقوش سنگ مزارات اسلامی موزۀ شهر اهر»، هنرهای تجسمی، دورۀ 25، شمارۀ 1، 71–86، 1399.
مدرسی طباطبائی، سیدحسین، «کتابچة حالات و کیفیت بلده و بلوکات و مزارع دارالمؤمنین کاشان»، قم نامه، قم، کتابخانه مرعشی، 1364.
مشکاتی، نصرتالله، «نگاهی به باستانشناسی کاشان و بنای مشهور تاریخی میدان سنگ»، هنر و مردم، دورۀ 5، شمارۀ 53-54، 7-14، 1345.
مشهدی نوشآبادی محمد، «آثار، اسناد و کتیبههای تاریخی برزک» کاشان شناخت، شمارۀ ۸، ۳۰-۵۳، 1391.
ـــــــــــــــــــــــــ، «بررسی کتیبههای توغهای عزاداری در ایران عصر صفوی»، تاریخ و تمدن اسلامی، دورۀ 6، شمارۀ 12، 131-155، 1389.
مشهدی نوشآبادی، محمد؛ خداداد، محمد، «توغهای نفیس و تاریخی شهرستانهای کاشان، آرانوبیدگل و نطنز»، پژوهشنامه کاشان(کاشان شناخت)، شمارۀ 6، 140-182، 1394.
مشهدی نوشآبادی محمد؛ غیاثیان، محمدرضا، «الواح زرینفام کاشان در اواخر سدۀ نهم و نیمۀ
اول سدۀ دهم هجری»، پژوهشهای علوم تاریخی، سال 12، شمارۀ 3، 107-131، 1399.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 551 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 358 |