![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,578 |
تعداد مقالات | 71,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,696,325 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,926,438 |
شگردهای اقتباس و اثرپذیری از آیات و احادیث در نفثةالمصدور | ||
ادب فارسی | ||
مقاله 8، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 26، اسفند 1399، صفحه 147-168 اصل مقاله (701.62 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2021.312371.1809 | ||
نویسندگان | ||
حسین قربانپور آرانی1؛ حمزه محمدی ده چشمه* 2 | ||
1استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه کاشان | ||
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه کاشان | ||
چکیده | ||
ادیبان گاه با بهرهگیری از آیات، تسلّط کامل و هنرمندانۀ خود را در سخنآرایی جلوهگر ساخته و گاه با تصویرسازیهای شاعرانه و قرینهپردازیهای ماهرانه، با استشهاد به آیات، سخن را با عبارات و الفاظ متوازن و متساوی بر بستر سجع و ترصیع و موازنه نشاندهاند و یا با واجآرایی، ارسالالمثل، حسن تعلیل، استعاره، تشخیص و تضمین شاهکار آفریدهاند و البتّه، شاهکار نفثةالمصدور، اثر ممتاز محمّد زیدری نسوی، نمونۀ مثالزدنی از این دست است؛ بهویژه که مؤلّف، ضمن بهرهگیری از محسّنات لفظی آیات و احادیث و نیز سبک ادبی قرآن و آهنگ واژگان، استفادۀ مفهومی عمیقی از آیات قرآن و احادیث را وجه نظر داشته است. اقتباس و بهرهمندی از آیات و احادیث از مهمترین مختصّات نثر فنّی به شمار میآید و نفثةالمصدور زیدری، از برجستهترین کتب تاریخی- ادبی است که کاربرد آیات و احادیث در آن با توجّه با مُلازمت نویسندگان با سلاطین غزنوی و مغول و آگاهی از وقایع سیاسی و بیان هدفهای ذوقی- انگیزشی و پنهانکاریهای سیاسی آنها در قالب شگردهای ادبی، یکی از ویژگیهای مهمّ نثر این کتاب به شمار میرود. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانهای و تحلیل محتوا، روشها و شیوههای متداول بهکارگیری آیات و احادیث نفثةالمصدور و نیز روشهای ابداعی زیدری را در اقتباس از آیات و احادیث دنبال میکند. باید گفت که در بخش کاربرد لفظی آیات، شیوههای «تضمین آیه به عنوان دنبالۀ کلام»، «که موصوله» و «ترکیب اضافی»، به عنوان توضیحی اضافه در متن گنجانده شدهاند که نشاندهندۀ قدرت نویسنده در ترکیب کلام قرآن با سخن خود است. از نظر معنوی نیز در بیشتر موارد اقتباس از آیات و احادیث بهصورت تتمیم و تکمیل و بدون واسطۀ معنایی آورده شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
نثر فنّی؛ نفثة المصدور؛ اقتباس؛ آیات و احادیث؛ روش های ابداعی | ||
مراجع | ||
قرآن کریم (1390)، ترجمۀ الهیقمشهای، قم، پیام مقدّس. تمیمی آمدی، عبدالواحد (1366)، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. جعفریتبار، حسن (1386)، در دلو آفتاب، تهران، دادگستر. جوینی (1388)، تاریخ جهانگشا، چاپ محمّد قزوینی، تهران، نگاه. حمیدی، صغری (1395)، «بررسی تضمینهای عربی جهانگشای جوینی و نفثةالمصدور نسوی»، پایاننامۀ کارشناسیارشد، استاد راهنما فرهاد براتی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون. خانلری، زهرا (1336)، فرهنگ ادبیّات فارسی، تهران، توس. خسروبیگی، هوشنگ (1385)، «تاریخنگاران: شهابالدّین محمّد نسوی و سیرت او»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش104-105 و 106، ص84-89. خطیبی، حسین (1366)، تاریخ تطوّر نثر فارسی، تهران، دانشگاه تهران. ــــــــــــــ (1386)، فنّ نثر در ادب پارسی، چ3، تهران، زوّار. خیّامپور، عبدالرّسول (1386)، دستورزبان فارسی، چ15، تبریز، ستوده. ذاکریکیش، امید و همکاران (1393)، «تحلیل ساختاری زبان غنایی (با تکیه بر نفثةالمصدور)»، جستارهای زبانی، دورۀ 5، ش2، ص 111-138. راستگو، محمّد (1383)، تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی، چ3، تهران، سمت. راشدمحصّل، محمّدرضا (1380الف)، پرتوهایی از قرآن و حدیث در ادب فارسی، مشهد، بهنشر. ــــــــــــــ (1380ب)، نشانهشناسی ادبی در کاربرد قرآن و حدیث، مشهد، آهنگ قلم. رنجبر، محمود و محمّدعلی خزانهدارلو (1391)، «بررسی روایت و بنمایههای داستانی در نفثةالمصدور»، کاوشنامه، سال13، ش25، ص 87-114. سرمدی، مجید و علی عابدی (1392)، «بررسی مفهومی و ساختاری آیات قرآن در نفثةالمصدور»، پژوهشهای ادبی – قرآنی، سال اوّل، ش4، ص 83-112. شعیری، تاجالدّین (1405ق)، جامعالاخبار، قم، رضی. صادقی، محمّد (1387)، «بررسی کنایه و انواع آن در نفثةالمصدور»، ادب حماسی، دوره4، شماره7، ص 116-132. صفا، ذبیحالله (1363)، تاریخ ادبیّات در ایران، ج3، چ6، تهران، فردوس. طاهرخانی، جواد (1383)، بلاغت و فواصل قرآن، تهران، جهاد دانشگاهی. طباطبایی، سیّدمحمّدحسین (1374)، تفسیر المیزان، ترجمۀ سیّدمحمّدباقر موسویهمدانی، ج18 و 20، چ5، قم، اسلامی. طحّان، احمد (1387)، «نقد و بررسی زیباشناختی نفثةالمصدور»، پژوهشهایادبی، ش19، ص89-116. علویمقدّم، محمّد و رضا اشرفزاده (1379)، معانی و بیان، چ2، تهران، سمت. فرشیدورد، خسرو (1357)، «جملهوارۀ پیرو فعل یا پیرو فعلینه (2)»، گوهر، ش66، ص433-437. مازندرانی، محمّدهادی (1376)، انوارالبلاغه(درفنونمعانی،بیانوبدیع)، چاپ محمّدهادی غلامینژاد، تهران، قبله. مجلسی، محمّدباقر (بیتا)، بحارالانوار، تهران، المکتبة اسلامیّه. مطعنی، عبدالعظیم ابراهیم محمّد (1388)، ویژگیهای بلاغی بیان قرآنی، چاپ حسین سیّدی، تهران، سخن. میر، مستنصر (1387)، ادبیّات قرآن، ترجمۀ محمّدحسن محمّدی مظفر، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب. نسوی (1381)، نفثةالمصدور، چاپ امیرحسین یزدگردی، تهران، توس. میکائیلی، حسین و ابراهیم گودرزی (1391)، «نفثةالمصدور از منظر رمانتیسم»، تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، ش11، ص213-229. وراوینی (1393)، مرزباننامه، چاپ خطیب رهبر، چ7، تهران، صفیعلیشاه. هادی، روحاللّه و نگین مژگانی (1396)، «اضافۀ استشهادی»، نقد ادبی و بلاغت، دورۀ 6، ش2، ص243-255. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 751 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 519 |