تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,097,827 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,205,460 |
ارزیابی تکتونیک فعال حوضۀ رودخانۀ کرند غرب با استفاده از تحلیل ویژگیهای شبکۀ زهکشی | ||
پژوهش های جغرافیای طبیعی | ||
دوره 52، شماره 3، مهر 1399، صفحه 499-514 اصل مقاله (1.99 M) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jphgr.2020.299543.1007496 | ||
نویسنده | ||
منصور پروین* | ||
استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، ایران | ||
چکیده | ||
حوضة آبخیز کرند غرب در شمال غربی زون زاگرس چینخورده در غرب استان کرمانشاه واقع شده است. قرارگیری حوضة مورد مطالعه در زون فعال زاگرس و وجود گسل کرند در محدودة آن سبب فعالبودن حرکات تکتونیکی در این حوضة آبخیز شده است. بنابراین، ارزیابی و برآورد تکتونیک فعال این حوضه و مخاطرات ناشی از آن لازم و ضروری است. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی و برآورد تکتونیک فعال حوضة کرند غرب براساس تحلیل ویژگیهای شبکة زهکشی است. بر این اساس، نخست محدودة حوضة مورد مطالعه و شبکة زهکشی آن استخراج شد. سپس، با استفاده از شاخصهای مورفومتری و ژئومورفیک (Da، ga، R، Rb، Rbd، Af، T، Bs، SL، و S)، که مختص تحلیل شبکة زهکشی بوده، تکتونیک فعال حوضة مورد مطالعه ارزیابی شد. در ادامه نتایج شاخصهای مورفومتری و ژئومورفیک با هم مقایسه شد و با شواهد ژئومورفیک موجود در حوضة کرند غرب تطبیق داده شد. نتایج حاصل از شاخصهای مورد استفاده نشان می دهد ناهنجاریهای سلسلهمراتبی در شبکة زهکشی حوضة کرند غرب تحت تأثیر تکتونیک فعال است. این ناهنجاری بهصورت تعداد بسیار زیاد آبراهههای رتبة 1 مشخص شده است. نتایج شاخصهای ژئومورفیک نیز بیانگر بالاآمدگی ساحل چپ رودخانة اصلی بهعلت جنبش راندگی کرند بوده و این امر سبب کجشدگی حوضه و عدم تقارن شبکة زهکشی در حوضة مورد مطالعه شده است. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که فعالیتهای تکتونیکی در حوضة کرند غرب بهصورت بالاآمدگی کلی حوضه و نامتقارنبودن آن است. نتایج شاخصهای مورفومتری و ژئومورفیک و تطبیق آنها با شواهد ژئومورفولوژی تکتونیک فعال بیانگر فعالبودن تکتونیک در حوضة کرند غرب است. | ||
کلیدواژهها | ||
تکتونیک فعال؛ حوضة کرند غرب؛ شاخصهای ژئومورفیک و مورفومتری؛ شبکة زهکشی؛ شواهد ژئومورفیک | ||
مراجع | ||
بهرامی، ش.؛ اکبری، ا. و معتمدی راد، ال. (1393). تحلیل ژئومتری حوضههای زهکشی با استفاده از شواهد ژئومورفولوژی تکتونیک (مطالعة موردی: چهار حوضة زهکشی صدخرو، کلاته سادات، فاروب رومان، و گلیان)، مجلة فضای جغرافیایی، ش 48. بهرامی، ش.؛ تقویمقدم، ا. و زنگنه اسدی، م. ع. (1396). کارایی شاخصهای ژئومورفومتری شبکة زهکشی جهت ارزیابی تکتونیک فعال در حوضههای باغرود، بوژان، زاوین، و سررود در شمال شرق کشور، مجلة آمایش جغرافیا فضا، ش 25. بهرامی، ش.؛ مقصودی، م. و بهرامی، ک. (1393). بررسی نقش تکتونیک در ناهنجاری مورفومتری شبکة زهکشی در چهار حوضة آبخیز در زاگرس، مجلة پژوهشهای جغرافیایی طبیعی، ش 76. بهرامی، ش.؛ اکبری، ا. و معتمدی راد، م. (1393). تحلیل ژئومتری حوضههای زهکشی با استفاده از شواهد ژئومورفولوژی تکتونیک (مطالعة موردی: چهار حوضة زهکشی صدخرو، کلاته سادات، فاروب رومان و گلیان)، مجلة فضای جغرافیایی، 14(48). پورکرمانی، م. و صدیق، ح. (1382). پدیدههای ژئومورفولوژیکی حاصل از گسل تبریز، مجلة جغرافیا و توسعه، 2: 37-44. رجایی، ع. و کرمی، ف. (1383). نقش زمینساخت در تحول زمینریختشناسی پایکوهای شمالی کوه بزقوش، مجلة علوم زمین، 23: ۵۱-5۲. سلیمانی، ش. (1377). رهنمودهایی در شناسایی حرکات تکتونیکی فعال و جوان «با نگرشی بر مقدمات دیرینهشناسی، تهران: انتشارات مؤسسة بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله. شعبانی، ا. (1383). برآورد خطر زمینلرزة گسترة کرمانشاه- سنندج به روش احتمالی، پایاننامة کارشناسی ارشد دانشگاه تهران. کرمی، ف.؛ خطیبی، م. و اباذری، ک. (1397). تحلیل ناهنجاریهای شبکة زهکشی و ارتباط آن با تکتونیک فعال در حوضههای آبریز شمال تبریز، مجلة ژئومورفولوژی کمی، ش 1، شمارة پیاپی 25. مقصودی، م.؛ جعفری اقدم، م. و باقری سیدشکری، س. (1391). تحلیل عوامل مؤثر در آنومالی شبکة زهکشی تاقدیس نسار (زاگرس شمالغربی)، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، 104: 106-131. مقصودی، م.؛ جعفری، م.؛ باقری سیدشکری، س. و مینایی، س. (1390). بررسی تکتونیک فعال حوضة آبخیز کفرآور با استفاده از شاخصهای ژئومورفیک و شواهد ژئومورفولوژیکی، فصلنامة توسعة جغرافیا، ش 25. مهندسین مشاور سنجش از دور (1377). گزارش زمینشناسی حوضة الوند، ج ۱، سازمان آب منطقهای کرمانشاه. نگهبان، م. و خطیب، م. م. (1384). بررسی تکتونیک فعال به روش تراکمسنجی آبراههها در اطراف گسل نصرتآباد (خاور ایران)، بیستودومین همایش زمین شناسی کشور. یمانی، م.؛ باقری سیدشکری، س. و جعفری اقدم، م. (1389). تأثیر نوزمینساخت در مورفولوژی آبراهههای حوضة آبریز چله (زاگرس غربی)، مجلة محیط جغرافیایی، 1: ۶۷-82. یمانی، م.؛ کامرانی دلیر، ح. و باقری سیدشکری، س. (1389). مورفومتری و ارزیابی شاخصهای ژئومورفیکی جهت تعیین میزان فعالیت نوزمینساخت در حوضة آبریز چله (زاگرس شمال غربی)، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، شمارة پیاپی 79. Agarwal, C. S. (1998). Study of drainage pattern through aerial data in Naugarh area of Varanasi district, UP. Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 26(4): 169-175. Al Hamdouni, R.El.; Iriggaray, C.; Fernandez, T.; Chacon, J. and Keller, E.A. (2008). Assessment of relative active tectonics, southwest border of the Sierra Nevada (Southern Spain). Geomorphology. 96: 150-173. Bachmanov, D.M.; Trifonov, Kh.T.; Hessami, A.; Uozhurin, I.; Ivanovo, T.P.; Rogozhin, E.A.; Hademi, M.C. and Tamali, F.H. (2003). Active faults in the Zagros and central Iran, Tectonophysics, 380: 221-241. Bahrami, Sh. (2012). Morphotectonic evolution of triangular facets and wine-glass valleys in the Noakoh anticline, Zagros, Iran: Implications for active tectonics. Geomorphology, 159: 37-49. Bahrami, Sh. (2013). Analyzing the drainage system anomaly of Zagros basins: implications for Tectonophysics journal, Vol. 608, Elsevier. Biswas, S. S. (2016). Analysis of GIS based morphometric parameters and hydrological changes in Parbati River Basin, Himachal Pradesh, India. Journal of Geography & Natural Disasters, 6(2): 1-8. Blance, E.; Allen, M.; Inger, S. and Hassani, H. (2003). Structural styles in the Zagros simple folded zone Iran, Geological society, Vol. 160. Burbank, D. W. and Anderson, R. S. (2001). Tectonic geomorphology. John Wiley & Sons. Cannon, PJ. (1976). Generation of explicit parameters for a quantitativegeomorphic study of the Mill Creek drainage basin. Okla GeolNotes, 36: 3-16. Chich, C.; Shanchen, W.; Wu, L. and Lin, C. (2006). Active deformation Front delineated by drainage pattern analaysis and vertical movementrates, soathwestern costal plain Taiwan, Journal of Asian Earth Sciences. Ciccacci, S.; Fredi, P.; Lupia Palmieri, E. and Pugliese, F. (1987). Indirect evaluation of erosion entity in drainage basins through geomorphic, climatic and hydrological parameters. In International geomorphology, 1986: proceedings of the First International Conference on Geomorphology/ed on behalf of the British Geomorphological Res Group by V. Gardiner and sectional ed, MG Anderson...[et al.]. Chichester: Wiley, c1987. Guarnieri, P. and Pirrotta, C. (2008). The response of drainage basins to the late Quaternary tectonics in the Sicilian side of the Messina Strait (NE Sicily). Geomorphology, 95(3-4): 260-273. Guccione, M.J.; Mueller, K.; Champion, J.; Shepherd, S.; Carlson, S.D.; Odhiambo, B. and Tate, A. (2001). Stream response to repeated coseismic folding, Tiptonville dome, New Madrid seismic zone. Geomorphology, 43: 313-349. Hamdouni, R.El.; Iriggaray, C.; Fernandez, T.; Chacon, J. and Keller, E.A. (2008). Assessment of relative active tectonics, southwest border of the Sierra Nevada (Southern Spain). Geomorphology. 96: 150-173. Hessami, K., Nilforoushan, F., Talbot, C. J. (2006). Active deformation within the Zagros Mountains deduced GPS measurements, Geology society, 163: 143-148. Hurtrez, J.E.; Sol, C. and Lucazeau, F. (1999). Effect of drainage area on hypsometry from an analysis of small-scale drainage basins in the Siwalik hills (central Nepal). Earth Surf Process Landform. Keller, E. A. and Pinter, N. (1996). Active tectonic: Earthqukes, Uplift. And Landscape. Prentice Hall, Pub. Keller, E. A. and Pinter, N. (2002). Active Tectonics: Earthquakes uplift and Landscape second edition: Englewood Cliffs, New Jersey, Prentice Hall, p 362. Li, Y.; Yang, J.; Tan, L. and Duan, F. (1999). Impact of tectonics on alluvial landforms in Hexi corridor, Northwest China. Geomorphology, Vol. 28. Malik, J. and Mahanty, C. (2006). Active tectectonic influence on the evolution of drainage and Landsca pe: Geomorphic signatares From Fronal and hinterl and areas along the Nortwesteren Himalaya, Indi. Journal fasin. Malik, J. N. and Mohanty, C. (2007). Active tectonic influence on the evolution of drainage and landscape: geomorphic signatures from frontal and hinterland areas along the Northwestern Himalaya, India. Journal of Asian Earth Sciences, 29(5-6): 604-618. Miller, V. C. (1953). A quantitative geomorphologic study of drainage basin characteristic in the Clinch Mountain area, Virginia and Tennessee. Project. Mirzaei, N. (1997). Seismic zoning of Iran, dissertation for Ph.d degree in Geophysics ,Institute of Geophysics, state semi logical Bureau, Beijne, people Republic of china, 134pp. Pedrera, A.; Pérez-Peña, J. V.; Galindo-Zaldívar, J.; Azañón, J. M. and Azor, A. (2009). Testing the sensitivity of geomorphic indices in areas of low-rate active folding (eastern Betic Cordillera, Spain). Geomorphology, 105(3-4): 218-231. Raj, R. (2012). Active tectonics of NE Gujarat (India) by morphometric and morphostructural studies of Vatrak River basin. Journal of Asian Earth Sciences, 50: 66-78. Randel, T. C. (1994). Analysis of drainage-basin symmetry as a rapid technique to identify area of possible quaternary tilt-block tectonics: an example from th Mississippi Embayment. Geological Society, 106: 571-581. Ribolin, A. and Spagnolo, M. (2007). Drainage network geometry versus tectonics in the Argentera Massif (French-Italian Alps). Geomorphology, pp. 1-14. Schumm, S. (1956). Evolution of Drainage Systems and Slopes in Badlands at Perth Amboy, New Jersey. Geological Society of America Bulletin, 67: 597-646. Strahler, A. N. (1964). Part II. Quantitative geomorphology of drainage basins and channel networks. Handbook of Applied Hydrology: McGraw-Hill, New York, 4-39. Tiwari, V. M.; Srinivas, N. and Singh, B. (2014). Hydrological changes and vertical crustal deformation in south India: Inference from GRACE, GPS and absolute gravity data. Physics of the Earth and Planetary Interiors, 231: 74-80. Vijith, H.; Prasannakumar, V.; Sharath Mohan, M. A.; Ninu Krishnan, M. V. and Pratheesh, P. (2017). River and basin morphometric indexes to detect tectonic activity: a case study of selected river basins in the South Indian Granulite Terrain (SIGT). Physical Geography, 38(4): 360-378. Zhang, H. Y.; Shi, Z. H.; Fang, N. F. and Guo, M. H. (2015). Linking watershed geomorphic characteristics to sediment yield: Evidence from the Loess Plateau of China. Geomorphology, 234: 19-27. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 439 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 358 |