پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,098,838 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,206,404 |
تأثیر سدهای گلستان و وشمگیر بر شاخص های تغییرات هیدرولوژیکی رودخانۀ گرگان‌رود با استفاده از رویکرد دامنۀ تغییرپذیری | ||
| اکوهیدرولوژی | ||
| مقاله 4، دوره 7، شماره 3، مهر 1399، صفحه 595-607 اصل مقاله (1.49 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/ije.2020.301564.1320 | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه دایی چینی1؛ مهدی وفاخواه* 2؛ وحید موسوی3 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور | ||
| 2استاد، دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور | ||
| 3استادیار، دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور | ||
| چکیده | ||
| احداث سدها بهعنوان یکی از روشهای مدیریت منابع آب، از جمله مهمترین ساختارهای دستساز انسانی در طول رودخانه هستند که میتوانند تغییرات عمدۀ هیدرولوژیک در رژیم رودخانه و در نهایت، در کل حوضۀ زهکشی و در تنظیم جریانهای سطحی را پدید آورند. بنابراین، ارزیابی کمی تغییرات هیدرولوژیکی بر اثر فعالیتهای انسان از جمله ساخت سد مورد نیاز است. از اینرو، هدف پژوهش حاضر، بررسی آماری شاخصهای تغییرات هیدرولوژیکی (IHA) تحت تأثیر سدهای گلستان و وشمگیر در دورههای قبل و بعد از احداث این سدها با استفاده از نرمافزار IHA نسخۀ 1/7 است. به این منظور، ایستگاههای هیدرومتری گنبد و قزاقلی در پاییندست سد گلستان برای بررسی تأثیر احداث سد گلستان و ایستگاه هیدرومتری آققلا بهمنظور بررسی تأثیر احداث سد وشمگیر در نظر گرفته شد. همچنین، بهمنظور بررسی وضعیت تغییر اقلیم در منطقۀ مطالعه‌شده، وجود روند در مقادیر متغیرهای اقلیمی بارش، دما و تبخیر و تعرق با استفاده آزمون من-کندال و شیب سن در سطح اطمینان یک و پنج درصد ارزیابی شد. سپس، تغییرات 33 شاخص هیدرولوژیکی در پنج گروه اصلی (مقدار، تداوم، زمانبندی، فراوانی و میزان تغییرات) قبل و بعد از احداث سدهای گلستان و وشمگیر با رویکرد محدودۀ تغییرپذیری (RVA) محاسبه شد. با توجه به نتایج آزمون روند، تغییر در متغیرهای اقلیمی اغلب بهصورت افزایش بارش و دما و کاهش تبخیر و تعرق بوده است. براساس شاخصهای گروه نخست (مقدار) میتوان این گونه نتیجه گرفت که مقدار متوسط دبی ماهانۀ جریان رودخانه در دورۀ بعد از احداث سد گلستان نسبت به دورۀ قبل از احداث سد، در ایستگاههای هیدرومتری گنبد و قزاقلی کاهش داشته است، در حالی که مقدار متوسط دبی ماهانۀ جریان رودخانه بعد از احداث سد وشمگیر از ماه مارس تا ژوئن کاهشی بوده و در باقی ماهها افزایشی بوده است. در مورد شاخصهای گروه دوم (مقدار دبیهای حداقل و حداکثر)، میتوان بیان کرد که همۀ شاخصهای جریان به‌جز شاخصهای حداقل جریان سه، هفت و 30 روزه و شاخصهای حداکثر جریان یک، سه و هفت روزه در ایستگاه هیدرومتری گنبد و به‌جز شاخصهای حداقل جریان یک و سه روزه و شاخص حداکثر جریان سه‌روزه در ایستگاه هیدرومتری قزاقلی در دورۀ بعد از احداث سد گلستان کاهش یافته، در حالی که شاخصهای حداکثر جریان یک، سه و هفت روزه در ایستگاه هیدرومتری آققلا در دورۀ بعد از احداث سد وشمگیر افزایش یافته است. در نهایت، میتوان نتیجه گرفت که تغییر رژیم جریان میتواند تهدیدهای مهمی برای گونههای گیاهی و جانوری (آبزیان و حیات وحش) ایجاد کند و به آثار محیط زیستی نامطلوب منجر شود. درخور یادآوری است که تغییر در شاخصهای هیدرولوژیکی جریان بیشتر تحت تأثیر احداث سد بوده و نیز تغییر متغیرهای اقلیمی نیز در این خصوص تأثیرگذار بوده است و تفکیک آثار آن نیازمند مطالعات بیشتری است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آب مورد نیاز محیط زیستی؛ رژیم جریان؛ روند؛ شاخصهای تغییرات هیدرولوژیکی؛ متغیرهای اقلیمی | ||
| مراجع | ||
|
]1[. Gao Y, Vogel RM, Kroll CC, Poff NL, Olden JD. Development of representative indicators of hydrologic alteration. Journal of Hydrologic. 2009; 374: 136-147. ]2[. Nasiri Khiavi A, Mostafazadeh R, Esmali-Ouri A, Ghafarzadeh O, Golshan M. Changes in environmental flow components under the effect of Sabalan Dam in the Qarehsou River of Ardebil Province. Journal of Watershed Management Research. 2019; 10(19): 85-94. (In Persian) ]3[. Poff NL, Richter BD, Arthington AH, Bunn SE, Naiman RJ, Kendy E, Acreman M, et al. The ecological limits of hydrologic alteration (ELOHA): A new framework for developing regional environmental flow standards. Freshwater Biology. 2010; 55(1): 147-170. ]4[. Khorooshi S, Mostafazadeh R, Esmali-Ouri A, Raoof M. Assessment of temporal and spatial variations of the hydrologic index of river in the watersheds of Ardebil Province. Ecohydrology. 2017; 4(2): 379-393. (In Persian) [5]. Nasiri Khiavi A, Esmali-Ouri A, Mostafazadeh R. Changes in the values of the river base index in four consecutive hydrometric stations located on the Qarasu River in Ardabil Province. The First National Conference on Water Resource Management Strategies and Environmental Challenges. 10 to 11 May 2018. Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources. 1-9 pp. (In Persian) ]6[. Zhang Q, Gu X, Singh VP, Chen X. Evaluation of ecological instream flow using multiple ecological indicators with consideration of hydrological alterations. Journal of Hydrology. 2015; 529: 711-722. ]7.[ Zhang Q, Xu C-Y, Singh VP, Yang T. Multiscale variability of sediment load and streamflow of the Lower Yangtze River Basin: Possible Causes and Implications. Journal of Hydrology. 2009; 368: 96–104. ]8.[ Zhang Q, Zhou Y, Singh VP, Chen X. The influence of dam and lakes on the Yangtze River streamflow: Long-range correlation and complexity analyses. Hydrology Process. 2012; 26 (3): 436–444.
]9[. Zhang Y, Shao Q, Zhao T. Comprehensive assessment of dam impacts on flow regimes with consideration of interannual variations. Journal of Hydrology. 2017; 1-47.
]10 .[Zuo Q, Liang SH. Effects of dams on river flow regime based on IHA/RVA. Remote Sensing and GIS for Hydrology and Water Resources (IAHS Publ). 2015; 368: 275-280.
]11[. Wang Y, Wang D, Wu J. Assessing the impact of Danjiangkou Reservoir on ecohydrological conditions in Hanjiang River, China. Ecological Engineering. 2015; 81: 41-52.
]12[. Sojka M, Jaskuła J, Wicher-Dysarz J, Dysarz T. Assessment of dam construction impact on hydrological regime changes in Lowland River–A Case of Study: The Stare Miasto Reservoir Located on The Powa River. Journal of Water and Land Development. 2016; 30(1): 119-125.
]13[. Lu W, Lei H, Yang D, Tang L, & Miao Q. Quantifying the impacts of small dam construction on hydrological alterations in the Jiulong River Basin of Southeast China. Journal of Hydrology. 2018; 567: 382-392.
]14[. Uday Kumar A, Jayakumar KV. Hydrological alterations due to anthropogenic activities in Krishna River Basin, India. Ecological Indicators. 2020; 108: 1-8.
]15[. Nasiri Khiavi A, Rajabi M R. The effect of Bukan Dam on environmental flow in Zarrinehrood River using hydrologic methods and EFC. The 14th National Conference on Watershed Management Science and Engineering, Iran. 25-26 July 2019. University of Urmia. 1-7 pp. (In Persian)
]16.[ Esfandiari in Abad F, Mustafazadeh R, Shahmoradi R, Nasiri Khiavi A, Ebadi E. Investigating the effect of Bukan's Dam construction on hydrological indices of Zarrinehrood River based on the flow duration curve. Journal of Water and Soil Sciense. 2020; 29(4): 147-159. (In Persian)
]17[. Azari M, Moradi HR, Saghafian B, Faramarzi M. Assessment of hydrological effects of climate change in Gourganroud River Basin. Journal of Water and Soil. 2013; 27(3): 537-547. (In Persian)
]18.[ Hosseini Dooki SR, Seyedian SM, Rouhani H, Farasati M. Investigation of the relationship between base flow index with temperature and rainfall using wavelet coherence (Case Study: Gorganroud River Basin). Journal of Water and Soil Conservation. 2019; 26(1): 1-25. (In Persian)
]19[. Mostafazadeh R, Haji K, Esmali-Ouri A, Mirzaei S. Estimating the monthly flow deficit during hydrological drought periods in Gorganroud River Basin. Journal of Watershed Management Research. 2017; 10(18): 190-196. (In Persian)
]20[. Mostafazadeh R, Vafakhah M, Zabihi M. Analysis of monthly dry spell occurrence by using Power Laws in Golestan Province, Iran. Ecohydrology. 2016; 2(4): 429-443. (In Persian)
]21[. Ghasabfeiz M, Eslami H. Variations trend evaluation of rainfall using mann-kendall and linear regression in Khuzestan Province. Journal on Water Engineering. 2018; 5(2): 113-121. (In Persian)
]22.[ Gheisoori M, Soltani-Gerdefaramarzi S, Ghasemi M. Investigation and prediction of the changing trend of climate parameters on discharge (Case Study: Godarkhosh Subbasin). Journal of Natural Environmental Hazards. 2018; 7(17): 137-154. (In Persian)
]23.[ Amirrezaeieh AR, Porhemmat, Ahmadi F. Investigation of precipitation and temperature trend across the North West of Iran in recent half of the century. Iranian Journal of Irrigation and Drainage. 2017; 10(6): 797-809. (In Persian)
]24[. Rostam Zadeh H, Rezaei Banafsheh M, Hosseinnejad A. Identification of non-spatial patterns hourly variations of temperature on a monthly, seasonal and annual basis (Case Study: Synoptic Station of Tabriz). Climate Change & Climate Disasters. 2019; 1(2): 56-76. (In Persian)
]25[. Chen YD, Yang T, Xu CY, Zhang Q, Chen X, Hao ZC. Hydrologic alteration along the middle and upper east river (Dongjiang) Basin, South China: A visually enhanced mining on the results of RVA method. Stochastic Environmental Research and Risk Assessment. 2010; 24(1): 9-18pp.
]26.[ The Nature Conservancy. Indicators of hydrologic alteration. Version 7.1. User's Manual. 2009; 1-76.
]27[. Zeng S, Zhan C, Sun F, Du H, Wang F. Effects of climate change and human activities on surface runoff in the Luan River Basin. Advances in Meteorology. 2015; 1-12. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 663 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 446 |
||