تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,096,861 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,204,386 |
بررسی تناسب زیرساخت سبز شهری با رویکرد عدالت فضایی با استفاده از متریکهای سیمای سرزمین و تحلیل شبکۀ فازی (مطالعۀ موردی: کلانشهر تبریز) | ||
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری | ||
دوره 8، شماره 2، تیر 1399، صفحه 299-325 اصل مقاله (2.23 M) | ||
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2020.288146.1158 | ||
نویسندگان | ||
حسن محمودزاده* 1؛ محمد صمدی2؛ مهدی هریسچیان3 | ||
1دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
2کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
3دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
یکی از چالشهای مهم رشد شهری و افزایش جمعیت، تغییر کاربری زمین و از بین رفتن زیرساخت سبز است. در دهههای اخیر، زیرساخت سبز شهری کلانشهر تبریز که سریعترین رشد شهری را در میان شهرهای شمال غرب کشور دارد، به دلایل مختلف از جمله توسعة شهر از سوی مدیران و گاهی خود شهروندان، قربانی سودجویی اقتصادی و کاربریهای خاکستری شده است؛ از اینرو پژوهش حاضر با ماهیت توسعهای-کاربردی و توصیفی-تحلیلی به بررسی توزیع فضایی زیرساخت سبز شهری مناطق دهگانة کلانشهر تبریز با رویکرد عدالت فضایی پرداخته است. در این پژوهش، از سه معیار محیطی، اجتماعی، اقتصادی و پانزده زیرمعیار تأثیرگذار (ارتفاع، لیتولوژی، شیب زمین، جهت شیب، آسایش، فاصله از کاربری مسکونی، فاصله از کاربری آموزشی، فاصله از معابر اصلی، فاصله از تأسیسات و تجهیزات شهری، تراکم جمعیت، بعد خانوار، امنیت اجتماعی، پراکنش زیرساخت سبز، ارزش زمین و درآمد) استفاده شد. همچنین برای ارزیابی تناسب زیرساخت سبز از روش تحلیل شبکة فازی (ANP Fuzzy) استفاده شد. پس از استخراج وزن متغیرها در محیط نرمافزار Super Decision، این وزنها در لایههای مربوط اعمال شدند و نقشة نهایی پهنهبندی زیرساخت سبز در پنج کلاس کاملاً مناسب، مناسب، متوسط، نامناسب و کاملاً نامناسب استخراج شد. از سوی دیگر متریکهای سیمای سرزمین (CA, NP, Pland, Pd, LPI) در محیط نرمافزار Fragstats بهدست آمد. براساس نتایج، مناطق دهگانة تبریز از نظر برخورداری از زیرساخت سبز در سطح کلاس کاملاً مناسب بدینترتیب قرار دارند: منطقة 1 با برخورداری از 72 درصد در رتبة اول، منطقة 2 با 51 درصد، منطقة 10 با 21 درصد، منطقة 4 با 20 درصد، منطقة 3 و 7 با 17 درصد، منطقة 5 با 14 درصد، منطقة 6 و 8 با 7 درصد و درنهایت منطقة 9 با نداشتن کلاس کاملاً مناسب بهترتیب در ردههای دوم تا دهم قرار گرفتهاند. بررسی نتایج سیمای سرزمین نیز نشان میدهد، وضعیت زیرساخت سبز شهری در مناطق دهگانه، بهجز مناطق 1، 2 و 10، در بقیة مناطق نامطلوب است. همچنین تناسب زیرساخت سبز شهری از منظر عدالت فضایی در سطح مناطق دهگانة کلانشهر تبریز رعایت نشده است. | ||
کلیدواژهها | ||
تحلیل شبکه؛ تناسب مکانی- فضایی؛ زیرساخت سبز شهری؛ عدالت فضایی؛ متریکهای سیمای سرزمین | ||
مراجع | ||
آلهاشمی، آیدا، منصوری، سید امیر و ناصر براتی (1395). «زیرساخت شهری و لزوم تغییر نگاه در تعریف و برنامهریزی آن، زیرساخت منظرین مفهومی نو در تعریف زیرساختهای شهری قرن بیستویک»، فصلنامة باغ نظر، دورة سیزدهم، شمارة 43، صص 5-18. بیهمتای طوسی، ندا، سفیانیان، علیرضا و سیما فاخران (1392). «بررسی تغییرات پوشش اراضی در منطقة مرکزی اصفهان با استفاده از متریکهای سیمای سرزمین»، بومشناسی کاربردی، دورة دوم، شمارة 6، صص 77-87. تیموری، راضیه (1395). الگوسازی ساختار اکولوژیکی توسعة فضای سبز شهری با رویکرد آیندهپژوهی (نمونة موردی: کلانشهر تبریز)، رساله دکتری، استاد راهنما: رسول قربانی، تبریز: دانشگاه تبریز. حکیمیان، پانته آ و آزاده لک (1396). «زیرساخت سبز: مفهومی مشترک در آموزش دو رشتة طراحی شهری و معماری منظر»، مجلة علمی-پژوهشی صفه، دورة بیستوهفتم، شمارة 78، صص 45-60. رحیمی، اکبر (1397). «ارزیابی رشد اسپرال تبریز با استفاده از تصاویر ماهوارهای و مدلسازی توسعة احتمالی»، جغرافیا و برنامهریزی محیطی، دورة بیستونهم، شمارة 54، صص 108-124. رزمی، جعفر، صادق، عملنیک، محسن و مهدی هاشمی (1387). «انتخاب تأمینکننده با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل شبکهای فازی»، نشریة دانشکدة فنی دانشگاه تهران، دورة چهلودوم، شمارة 7، صص 935-946. سلمان ماهینی، عبدالرسول (1386). «معیارهای سیمای سرزمین و فرسایشپذیری بهعنوان دو دسته نمایة کمی برای ارزیابی سریع اثرات طرحهای توسعه»، مجلة علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دورة چهاردهم، شمارة 1، صص 87-104. شکویی، حسین (1391). اندیشههای نو در فلسفة جغرافیا، جلد اول، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات گیتاشناسی. علیزاده زنوزی، شاهین، حمیدی، اکبر و فاطمه فکری (1397). ارزیابی و تحلیل فضایی میزان دسترسی به فضای سبز شهری با رویکرد عدالت فضایی (مطالعة موردی: مناطق شهری زنجان)، چهارمین همایش بینالمللی معماری عمران و شهرسازی در آغاز هزارة سوم، تبریز: دانشگاه تبریز. عشورنژاد، غدیر، فرجی سبکبار، حسنعلی، علوی پناه، سید کاظم و محمدحسن نامی (1390). «مکانیابی شعب جدید بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری با استفاده از فرایند تحلیل شبکهای فازی (Fuzzy ANP)»، پژوهش و برنامهریزی شهری، دورة دوم، شمارة 7، صص 1-20. فارسیجانی، حسن، مالمیر، رضا و احسان حمزهای (1389). «بررسی و ارزیابی اجرای سیستم تولید موقع با استفاده از تکنیک ANPیک شرکت تولیدی در صنعت چاپ»، پژوهشهای مدیریت در ایران، دورة چهاردهم، شمارة 4، صص 165-183. کامران، حسن، پریزادی، طاهر و حسن حسینی امینی (1389). «سطحبندی خدمات شهری در مناطق کلانشهر تهران»، دوفصلنامة جغرافیا و برنامهریزی منطقهای، دورة اول، شمارة 1، صص 147-164. کاویانیراد، مراد (1385). «نسبت عدالت جغرافیایی و امنیت ملی»، فصلنامة مطالعات راهبردی، دورة نهم، شمارة 32، صص 275-296. مبارکی، امید، فلاحپور، سجاد و امیر نوروزی (1396). «تحلیلی بر وضعیت فضای سبز با رویکرد توسعة پایدار شهری (مطالعة موردی: مناطق شهر تبریز)»، مجلة کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجشازدور در برنامهریزی، دورة هشتم، شمارة 1، صص 13-24. مهندسان مشاور نقش محیط (الف) (1391). طرحتوسعهوعمران(جامع) شهر تبریز، گزارش محیطی مرحلة موجود، وزارت راه و شهرسازی، ادارة کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی. مهندسان مشاور نقش محیط (ب) (1391). طرحتوسعهوعمران(جامع) شهر تبریز، گزارش مطالعات کالبدی مرحلة موجود، وزارت راه و شهرسازی، ادارة کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی. محمودزاده، حسن، عسکرنژاد، رقیه و زهرا رضازاده (1395). «تحلیل توزیع فضای سبز شهری با رویکرد عدالت فضایی (مطالعة موردی: شهر اردبیل)»، پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری، دورة چهارم، شمارة 4، صص 691-715. ملکی، حسن (1382). جامعهشناسی قشرها و نابرابریهای اجتماعی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه پیامنور. مارکوس، پیتر، کنولی، جیمز، نووی، جوهانز، پاتر، سوز و جاستین استیل (1392). در جستوجوی شهر عدالتمحور: بحثهایی در نظریه و تجربة شهری، ترجمة هادی سعیدیرضوانی و محبوبه کشمیری، تهران: سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، مؤسسة نشر شهر. میرسنجری، میرمهرداد و فاطمه محمدیاری (1396). «پایش تغییرات سیمای سرزمین با استفاده از تحلیل گرادیان (مطالعة موردی: شهرستان بهبهان)»، جغرافیا و پایداری محیط، دورة هفتم، شمارة 1، صص 83-96. یوسفی، الهام، صالحی، اسماعیل، قسامی، فاطمه و فاطمه جهانیشکیب (1393). «تحلیل وضعیت اکولوژیکی فضای سبز شهر بیرجند براساس متریکهای سیمای سرزمین (با تأکید بر وضعیت پارکهای محلهای و منطقهای)»، فصلنامة علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، دورة چهاردهم، شمارة 46، صص 71-87. یزدانپناه، مهسا، یاوری، احمدرضا، زبردست، لعبت و سیده آلمحمد (1394). «ارزیابی زیرساختهای سبز شهری بهمنظور اصلاح تدریجی آنها در سیمای سرزمینی تهران»، نشریه علمی- پژوهشی محیط شناسی، دورة چهلویکم، شمارة 3، صص 613-625. Alehashemi, A., Mansouri, S. A., & Barati, N. (2017). Urban Infrastructures and the Necessity of Changing Their Definition and Planning Landscape Infrastructure: A New Concept for Urban Infrastructures In 21st Centur. Journal of Bagh-E Nazar, 13(43), 5-18. (In Persian) Alizadeh Zonozi, S., Hamidi, A., & Fekri, F. (2018). Spatial Evaluation and Analysis of Access to Urban Green Space with Spatial Justice Approach (Case Study: Zanjan Urban Regions). 4th International Conference on Architecture, Civil and Urban Development at the Beginning of the Third Millennium, Tabriz University, Tabriz. (In Persian) Al-Shalabi, M. A., Mansor, S., Bin, N., & Shiriff, R. (2006). GIS Based Multicriteria Approaches to Housing Site Suitability Assessment, in XXIII FIG Congress, Shaping the Change, Munich, Germany. Asan, U., & Soyer, A. (2009). Identifying Strategic Management Concepts: An Analytic Network Process Approach. Journal of Computers and Industrial Engineering, 56(2), 600-615. Ashuranejad, G., Faraji Sabokbar, H. A., Alavi Panah, S.K., and Nami, M.H., 2011, Locating New Branches of Banks and Financial and Credit Institutions Using the Fuzzy Network Analysis Process(Fuzzy ANP). Research and Urban Planning, 2(7), PP. 1-20. (In Persian) Benedict, M. A., & Mcmahon, E. T. (2002). Green Infrastructure: Smart Conservation for the 21st Century, 2002a. 1st Quote On, 6. Benedict, M. A., & Mcmahon, E. T. (2006). Green Infrastructure: Linking Landscapes and Communities, Island Press. Bihamta Toosi, N., Safianian, A., & Fakheran, S. (2014). Analysis of Land Cover Changes in the Central Part of Isfahan (Iran) Using Landscape Metrics. Iranian Journal of Applied Ecology, 2(6), 77-87. (In Persian) Botequilha, A., & Ahren, J. (2002). Applying Landscape Ecological Concepts and Metrics in Sustainable Land-Scape Plannin. Landscape and Urban Planning, 59(2), 65-93. Bromberg, A., Morrow, G., & Pfeiffer, D. (2007). Editorial Note: Why Spatial Justice? Critical Planning. Buyukyazıcı, M., & Sucu, M. (2003). The Analytic Hierarchy and Analytic Network Processes. Journal of Mathematics and Statistics, 32, 65-73. Chang, Q., Li, S., Wang, Y., Wu, J., & Xie, M. (2013). Spatial Process of Green Infrastructure Changes Associated With Rapid Urbanization in Shenzhen, China. Chinese Geographical Science, 23(1), 113-128. Davies, C., Macfarlane, R., Mcgloin, C., & Roe, M. (2006). Green Infrastructure Planning Guide, Project: Final Report. Dufaux, F., Gervais-Lambony, P., Lehman-Frisch, S., & Moreau, S. (2009). Birth Announcement, Spatial Justice, Retrieved from http://www.jssj.org. Fainstein, S. S. (2014). The Just City. International Journal of Urban Sciences, 18(1), 1-18. Farsijani, H., Malmir, R., & Hamzaei, E. (2010).Investigating and Evaluating the Implementation of the Time Production System Using the Technique (ANP) of A Manufacturing Company in the Printing Industry. Management Research in Iran, 14(4), 165-183. (In Persian) Gashu, K., & Gebre‑Egziabher, T. (2018). Spatiotemporal Trends of Urban Land Use/Land Cover and Green Infrastructure Change in Two Ethiopian Cities: Bahir Dar and Hawassa. Environmental Systems Research, 7(1), 1-15. Hakimian, P. A., & Azadeh, L. (2017). Green Infrastructure: A Common Concept in Teaching the Two Fields of Urban Design and Landscape Architecture. Journal of Soffeh, 27(78), 45-60. (In Persian) Hopkins, L. D. (1997). Methods for Generating Land Suitability Maps: A ComparativeEvaluation. Journal of the American Planning Association, 43(4), 386-400. Jayasooriya, V. M. (2016). Optimization of Green Infrastructure Practices for Industrial Areas, Doctoral Dissertation of Philosophy, College of Engineering and Science, Victoria University. Kamran, H., Parizadi, T., & Hosseini Amini, H. (2010).Leveling of Urban Services in Metropolitan Regions of Tehran. Quarterly of GeographyRegional Planning, 1(1), 147-164. (In Persian) Kanbur, R., & Rapoport, H. (2005). Migration Selectivity and the Evolution of Spatial Inequality. Journal of Economic Geography, 5(1), 43-57. Kanbur, R., & Venables, A. (2005). Spatial Inequality and Development, Oxford University Pub. Kaviani Rad, M. (2006).The Ratio of Geographical Justice and National Security. Journal of Strategic Studies, 9(32), 275-296. (In Persian) Kwak, Y. (2016). GIS-Based Suitability Analysis and Planning of Green Infrastructure: A Case of the PPCOD, Capitol Hill, A Thesis of Master of Landscape Architecture, University of Washington. Lausch, A., & Herzog, F. (2002). Applicability of Landscape Metrics for the Monitoring of Landscape Change: Issue of Scale, Resolution and Interpretability. Ecological Indicators, 2(1-2), 3-15. Lindenmayer, D. B., Margules, C. R., & Botkin, D. B. (2000). Indicators of Biodiversity For Ecologically Sustainable Forest Management. Conservation Biology, 14(4), 941-950. Mahmoudzadeh, H., Askarnezhad, R., & Rezazadeh, Z. (2017). The Analysis of Urban Green Space Distribution Using Spatial Justice Approach (Case Study: Ardabil City). Geographical Urban Planning Research, 4(4), 691-715. (In Persian) Malczewski, J. (1999). GIS and Multicriteria Decision Analysis, New York: John Wiley and Sons, Inc. Maleki, H. (2003). Sociology of Classes and Social Inequalities, Tehran: Payame Noor University Press. (In Persian) Manlun, Y. (2003). Suitability Analysis of Urban Green Space System Based on GIS, ITC. Marcuse, P., Connolly, J., Novy, J., Olivo, I., Potter, C., & Steil, J. (2013). Searching for the Just City: Debates in Urban Theory and Practice, Translator, Hadi Saeedi Rezvani and Mahboubeh Keshmiri, Tehran: Tehran Municipality Cultural and Artistic Organization, Shahr Publishing Institute. (In Persian) Mcgarigal, K., & Marks, B. J. (1995). Fragstats: Spatial Pattern Analysis Program for Quantifying Landscape Structure, General Technical Report PNW-GTR-351, USDA Forest Service, Pacimc Northwest Research Station, Portland. Mcgarigal, K., Cushman, S. A., Neel, M. C. & Ene, E. (2002). FRAGSTATS: Spatial Pattern Analysis Program for Categorical Maps, Forest Science Department, Oregon State University, Corvallis. Meerow, S., & Newell, J. P. (2017). Spatial Planning for Multifunctional Green Infrastructure: Growing Resilience in Detroit. Landscape and Urban Planning, 159, 57-62. Mell, I. C. (2017). Green Infrastructure: Reflections on Past, Present and Future Praxis. Journal Landscape Research, 42(2), 135-145. Mirsanjari, M. M., & Mohammadyari, F. (2017). Monitoring the Landscape Changes Applying Gradient Analysis Case Study (County Behbehan). Geography and Sustainability Environment, 7(1), 83-96. (In Persian) Moorish, W. R., & Brown, C. R. (2008). Infrastructure for the New Social Compact. In Kelbaugh, D. and Mccullough (Eds.), Writing Urbanism, NY: Routledge. Mubaraki, O., Fallahpour, S., & Norouzi, A. (2017). Analysis of the Situation of Green Space with the Approach of Sustainable Urban Development (Case Study: Tabriz City Regions). Journal of Application of Geographic Information System and Remote Sensing in Planning, 8(1), 13-24. (In Persian) Naghsh-E-Mohit Consulting Engineers (A). (2012). Development and Construction (Comprehensive) Plan of Tabriz City, Environmental Report of the Existing Stage, Ministry of Roads and Urban Development, General Office of Roads and Urban Development of East Azerbaijan Province. (In Persian) Naghsh-E-Mohit Consulting Engineers (B). (2012). Development and Construction (Comprehensive) Plan of Tabriz City, Physical Report of the Existing Stage, Ministry of Roads and Urban Development, General Office of Roads and Urban Development of East Azerbaijan Province. (In Persian) O'Neill, R. V., Krummel, J. R., Gardner, R. H., Sugihara, G., Jackson, B., Deangelis, D. L., Milne, B. T., Turner, M. G., Zygmunt, B., Christensen, S. W., Dale, V. H. & Graham, R. L. (1998). Indices of Landscape Pattern. Landscape Ecology, 1(3), 153-162. Rahimi, A. (2018). Evaluation of Tabriz Sprawl Growth Using Satellite Images and Probability Development Modeling. Geography Environmental Planning, 29(54), 108-124. (In Persian) Razmi, J., Sadegh Amal Nik, M., & Hashemi, M. (2008). Select the Supplier Using the Fuzzy Network Analysis Process Technique. Journal of the Gollege Engineering, 42(7), 935-946. (In Persian) Salman Mahini, A. R. (2007). Landscape and Erosion Criteria as Two Quantitative Index Categories to Quickly Assess the Effects of Development Plans. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources, 14(1), 87-104. (In Persian) Shakoei, H. (2012). New Thoughts in GeographyPhilosophy, Gitashenasi Publications, Tehran. (In Persian) Soja, E. (2009). The City and Spatial Justice, Paper Prepared for Presentation at the Conference Spatial Justice, Nanterre, Paris. Soja, E. W. (2006). The City and Spatial Justice. Justice Spatial, www.jssj.org. Talen, E., & Anselin, L. (1998). Assessing Spatial Equity: An Evaluation of Measures of Accessibility to Public Playgrounds. Environment and Planning A: Economy and Space, 30(4), 595-613. TEP, 2005, Advancing the Delivery of Green Infrastructure: Targeting Issues in England’s Northwest, the Environment Partnership. Teymouri, R. (2016). Modeling the Ecological Structure of Urban Green Space Development with a Futures Studies Approach (Case Study: Tabriz Metropolis). Supervisor: Rasoul Ghorbani, Tabriz University. (In Persian) Tischendorf, L. (2001). Can Landscape Indices Predict Ecological Processes Consistently?. Landscape Ecology, 16, 235-254. Tsou, K. W., Hung, Y. T., & Chang, Y. L. (2005). An Accessibility-Based Integrated Measure of Relative Spatial Equity in Urban Public Facilities. Cities, 22(6), 424-435. Weber, T., Sloan, A., & Wolf, J. (2006). Maryland's Green Infrastructure Assessment: Development of a Comprehensive Approach to Land Conservation. Landscape and Urban Planning, 77(1-2), 94-110. Wolch, J. R., Byrne, J., & Newell, J. P. (2014). Urban Green Space, Public Health, and Environmental Justice: the Challenge of Making Cities ‘Just Green Enough’. Landscape and Urban Planning, 125, 234-244. Yazdanpanah, M., Yavari, A. R., Zebardast, L., & Alemohammad, S. (2015). Urban Green Infrastructure Assessment for Their Regeneration in Tehran Landscape. Journal of Environmental Studeis, 41(3), 613-625. (In Persian) Yousefi, E., Salehi, I., Qassami, F., & Jahani Shakib, F. (2014). The Ecological Status of Green Space in Birjand with Emphasis on the Regional and Local Parks Based on Landscape Metrics. Journal Geographic Space, 14(46), 71-87. (In Persian)
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,140 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 676 |