تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,112,092 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,215,962 |
شاخص اسطرلاب خطی شرفالدین طوسی | ||
تاریخ علم | ||
دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 27، اسفند 1398، صفحه 7-73 اصل مقاله (1.55 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2020.282834.371487 | ||
نویسنده | ||
سجاد نیکفهم خوبروان* | ||
دانشگاه مک گیل | ||
چکیده | ||
اگر چه چندین رساله در بارۀ اسطرلاب خطی، ابداع شرفالدین طوسی (شکوفایی حدود 576ق)، بهدست ما رسیده، هیچکدام بهطور شایستهای بررسی نشده است. در نتیجه یکی از مهمترین جنبههای این ابزار یعنی شاخص تعبیه شده در آن به کلی ناشناخته مانده است. بر اساس بررسی همۀ متون بر جای مانده در بارۀ عملکرد این ابزار، این مقاله به بررسی شاخص اسطرلاب خطی که در حقیقت جایگزینی برای دوایر سمت در اسطرلاب مسطح بوده، میپردازد. همچنین با بررسی شواهد تاریخی ما نقش احتمالی کمالالدین ابن یونس (درگذشته در 639ق)، شاگرد شرفالدین طوسی را در تکمیل این ابزار مطالعه میکنیم. در انتهای این مقاله پس از بررسی همۀ نسخههای خطی شناخته شده از متون مرتبط با اسطرلاب خطی، تصحیح و ترجمۀ انگلیسی یکی از این متون، و تصحیح بخشهایی از یکی دیگر از آنها در بارۀ شاخص اسطرلاب خطی ارائه شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
اسطرلاب خطی؛ شاخص؛ شرفالدین طوسی؛ کمالالدین ابن یونس | ||
مراجع | ||
Al-Subkī, Tāj al-Dīn ʿAbd al-Wahhāb ibn ʿAlī. 1964-1976. Ṭabaqāt al-Shāfiʿiyya al-kubrā. Edited by Maḥmūd Muḥammad al-Ṭanāḥī and ʿAbd al-Fattāḥ Muḥammad al-Ḥilw. Cairo: Dār Iḥyāʾ al-Kutub al-ʿArabiyya. Anbouba, Adel. 1981. “Al-Ṭūsī, Sharaf al-Dīn al-Muẓaffar ibn Muḥammad ibn al-Muẓaffar.” In Dictionary of Scientific Biography. Edited by Charles Coulston Gllispie, 13:514-517. New York: Charles Scribner’s Sons. Arberry, Arthur J. 1955. The Chester Beatty Library, a Handlist of the Arabic Manuscripts. Dublin: Emery Walker. Arndt, Sabine. 2016. “Judah ha-Cohen and the Emperor’s Philosopher Dynamics of Transmission at Cultural Crossroads.” Ph.D., Oxford: University of Oxford. Bosworth, C.E. 1971. “Ildeñizids or Eldigüzids.” Encyclopaedia of Islam. Second Edition. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs, 3: 1110-13. Leiden and London: Brill. Carra de Vaux, M. Le Baron. 1895. “L'Astrolabe linéaire ou Bāton d'Et-Tousi.” Journal Asiatique 5(3): 464-516. Charette, Françcois. 2003. Mathematical Instrumentation in Fourteenth-Century Egypt and Syria: The Illustrated Treatise of Najm al-Dīn al-Miṣrī. Leiden and Boston: Brill. Ellis, A. G. and Edward Edwards. 1912. A descriptive List of the Arabic Manuscripts Acquired by the Trustees of the British Museum since 1894. London: William Clowes and Sons. Goretti, Massimo. 2010. “The linear astrolabe of al-Ṭūsī –Gnomonic Application.” The Compendium, Journal of the North American Sundial Society 17, no. 2. Hasse, Dag Nikolaus. 2000. “Mosul and Frederick II Hohenstaufen: Notes on Aṯīraddin alAbharī and Sirāğaddīn al-Urmawī.” In Occident et Proche-Orient: contacts scientifiques au temps des Croisades, edited by Isabelle Draelants, Anne Tihon, Baudouin van den Abeele, and Charles Burnett, 145–63. Turnhout: Brepols. Ibn Abī Uṣaybiʿa. 1882. ʿUyūn al-anbāʾ fī ṭabaqāt al-aṭibbāʾ. 2 vols, edited by August Mueller. Cairo: al-Maṭbaʿah al-wahbiyya. Ibn al-Qifṭī, ʿAlī ibn Yūsuf. 1903. Taʾrīkh al-ḥukamāʾ, Edited by Julius Lippert. Leipzig: Dieterich'sche Verlagsbuchhandlung. Ibn Athīr. 2003. Al-Kāmil fī al-taʾrīkh. Ed. Muḥammad Yūsuf al-Diqāqa. Beirut: Dār al-kutub al-ʿilmiyya. Ibn Khallikān, Shams al-Dīn Aḥmad ibn Muḥammad. 1977. Wafayāt al-aʿyān wa anbāʾ abnāʾ al-zamān. Edited by Iḥsān ʿAbbās. Beirut: Dār Ṣādir. Ibn Khaṭīb, Lisān al-Dīn. 1974. Al-Iḥāṭa fī akhbār gharnāṭa. Ed. Muḥammad ʿAbd Allāh ʿAnān. Cairo: Dār al-Maʿārif. Karamati, Younes and Hanif Ghalandari. 2011. “Zindigī-nāma-yi wa kārnāma-yi ʿilmī Kamāl al-Dīn ibn Yūnus Mawṣilī (the biography and scientific legacy of Kamāl al-Dīn ibn Yūnus Mawṣilī).” In Studies on the History of Sciences from Antiquity to the XVII Century. Tehran: Mirāth Maktūb. Kheirandish, Elaheh. 1999. The Arabic Version of Euclid’s Optics: Edited and Translated with Historical Introduction and Commentary. New York, NY: Springer. King, David A. 2005. In Synchrony with the Heavens. Leiden-Boston: Brill. Krause, Max. 1936. “Stambuler Handschriften islamischer Mathematiker.” Quellen und Studien zur Geschichte der Mathematik, Astronomie und Physik. Abteilung B, Studien 3: 437–532. Kunitzsch, Paul, and Richard Lorch. 2010. Theodosius Sphaerica: Arabic and Medieval Latin Translations. Stuttgart: Steiner. Lorch, Richard. 2001. Thābit ibn Qurra on the Sector-Figure and Related Texts. Edited by Fuat Sezgin. Islamic Mathematics and Astronomy 108. Frankfurt am Main: Institute for the History of Arabic-Islamic Science at the Johann Wolfgang Goethe University. McGuckin de Slane, William. 1845. Ibn Khallikan's Biographical Dictionary. Paris: Oriental translation fund of Great Britain and Ireland. Michel, Henri. 1943. “L'astrolabe linéaire d'al-Tūsi.” Ciel et Terre 59: 101-107, reprinted in Fuat Sezgin. 1998. Islamic Mathematics and Astronomy 94. Frankfurt am Main: Institute for the History of Arabic-Islamic Science at the Johann Wolfgang Goethe University. 331-337. Morrison, James E. 2006. The Astrolabe. London: Janus Publishing. Nikfahm-Khubravan, Sajjad and Osama Eshera. 2019. “The Five Arabic Revisions of Autolycus’ On the Moving Sphere (Proposition VII).” Tarikh-e Elm 16(2): 7-70. Puig, Roser. 1983. “Ibn Arqam al-Numayri (m. 1259) Y LA Introduccion en al-Andalus del Astrolabio Lineal.” In Nuevos Estudios sobre Astronomia Espanola en el Siglo de Alfonso X. Ed. J. Vernet. Barcelona: Consejo Superior de Investigaciones Cientificas: 101-3. Rafīʿī, ʿAlī. 1369sh/1996. “Ibn al-Dahhān Muḥammad ibn ʿAlī ibn Shuʿayb.” Dāʾirat al-Maʾārif-i Buzūrg-i Islāmī (Persian), vol. 3. Tehran: Markaz-i Dāʾirat al-Maʾārif-i Buzūrg-i Islāmī. Rashed, Roshdi. 1986. Sharaf al-Dīn al-Ṭūsī Oeuvres Mathématiques, Algèbre et Géométrie au XIIe Siècle. 2 vols. Paris: Société d’édition ‹‹Les Belles Lettres. Rashed, Roshdi, and Athanase Papadopoulos. 2017. Menelaus’ Spherics: Early Translation and al-Māhānī/al-Harawī’s Version. Berlin; Boston: De Gruyter. Sédillot, J. J. 1834-1835. Traité des instruments astronomiques des Arabes. 2 vols. Paris: Imprimerie Royal. Sédillot, L. A. 1841. Mémoire sur les instruments astronomiques des Arabes. Paris: Imprimerie Royal. Şeşen, Ramazan. 1997. Mukhtārāt min al-makhṭūṭāt al-ʿArabiyya al-nādira fi maktabāt Turkiyā. Istanbul: İslam Tarih Sanat ve Kültür Araştırma Vakfı. Sidoli, Nathan, and Yoichi Isahaya. 2018. Thābit Ibn Qurra’s Restoration of Euclid’s Data: Text, Translation, Commentary. Cham, Switzerland: Springer. Suter, Heinrich. 1895. “Zur Geschichte des Jakobsstabes.” Bibliotheca Mathematica. Neue Folge 9: 13-18. Voorhoeve, P. 1956. Codices Manuscripti, vol. 7, Handlist of Arabic Manuscripts in the Library of the University of Leiden and other collections in the Netherlands. The Hague/Boston/London: Leiden University Press. Witkam, Jan Just. 2007. Inventory of the Oriental Manuscripts of the Library of the University of Leiden. Leiden: The Lugt Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 956 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 603 |