تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,525 |
تعداد مقالات | 70,444 |
تعداد مشاهده مقاله | 123,993,616 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,114,396 |
کاربرد سناریوی پایة مدل اسلوس در شبیهسازی توسعة شهری (مطالعة موردی: کلانشهر تبریز) | ||
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری | ||
مقاله 8، دوره 7، شماره 3، مهر 1398، صفحه 553-580 اصل مقاله (1.9 M) | ||
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2019.279136.1085 | ||
نویسندگان | ||
حسن محمودزاده* 1؛ علی واحدی آقجه2؛ مهدی هریسچیان3 | ||
1دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
2کارشناسی ارشد مطالعات شهری و روستایی، دانشکدة برنامهریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
3دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکدة برنامهریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
طی دو دهة اخیر در ایران، رشد بیرویة کلانشهرها سبب نابودی مناطق زیستی و طبیعی زیادی شده است؛ بنابراین باید ارزیابی توسعة شهری با استفاده از مدلهای مناسب صورت بگیرد تا از نابودی محیطزیست، منابع زمینی و اکوسیستمی جلوگیری شود؛ از اینرو پژوهش توسعهای- کاربردی و توصیفی-تحلیلی حاضر با هدف مدلسازی رشد شهری کلانشهر تبریز و پیشبینی تغییرات آتی آن با استفاده از مدل اسلوس انجام شده است. در این مقاله، از مدل سلولهای خودکار Sleuth در محیط GIS برای مدلسازی رشد شهری کلانشهر تبریز استفاده شده است. متغیرهای مورد استفاده شامل شیب، سیستم حملونقل، کاربری اراضی، مستثنیات و سایهروشن است که دادههای مربوط به آنها با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست بهدست آمده است. مدل رشد شهری Sleuth برای دادههای تاریخی تولیدشده از تصاویر ماهوارهای لندست برای سالهای 1993-2016 در سه مرحله کالیبره شد و ضرایب رشد تولیدشده بهکمک مدل، با استفاده از برنامة اجرایی OSM برای انتخاب در مراحل بعد شکل گرفت. پنج ضریب رشد شهری شامل پخش، انتشار، زایش، مقاومت شیب و جاذبة جاده، در سال 2016 بهترتیب ارزشهای 26، 40، 38، 76 و 89 را داشتند. براساس ضرایب بهدستآمده، با توجه به دادههای تاریخی، رشد شهری بیشتر از ضریب جاذبة جاده تأثیر گرفته است. در مقایسه با دیگر شهرها که مقاومت شیب تأثیر چندان زیادی در توسعة شهری ندارد، در شهر تبریز توپوگرافی عامل بسیار مهمی در محدودکردن توسعة شهری است. الگوهای رشد شهری آینده تا سال 2040 با طراحی سه سناریوی تاریخی، زیستمحیطی معتدل و زیستمحیطی سخت برای کلانشهر تبریز پیشبینی شد. نتایج نشان میدهد براساس سناریوی اول تا سال 2040 میلادی 3241 هکتار به زمینهای شهری افزوده خواهد شد و بخش زیادی از باغها و زمینهای مرغوب از بین خواهد رفت. براساس نتایج سناریوی دوم ممکن است 1670 هکتار از زمینهای باارزش دستنخورده باقی بماند، اما در سناریوی سوم نهتنها از زمینهای باارزش زیادی محافظت خواهد شد، بلکه مطابق با رویکرد شهر فشرده، مدیران شهری در ارائة خدمات شهری به شهروندان موفقتر خواهند بود. نتایج پیشبینیها نشان میدهد سناریوی زیستمحیطی معتدل برای توسعة فیزیکی کلانشهر تبریز بسیار مفید است. درنهایت اینکه مدل اسلوس روش خوبی برای توضیح الگوی فضایی توسعة کلانشهر تبریز است. | ||
کلیدواژهها | ||
تبریز؛ توسعة فیزیکی؛ مدلسازی؛ مدیریت شهری؛ Sleuth | ||
مراجع | ||
اصغری زمانی، اکبر، 1379، «پژوهشی در روند حاشیهنشینی ایران (مطالعة موردی: تبریز)»، پایاننامة کارشناسی ارشد، به راهنمایی محمدرضا پورمحمدی، دانشگاه تبریز. پورمحمدی، محمدرضا و محمد جامکسری، 1390، «تحلیلی بر الگوی توسعة ناموزون تبریز»، پژوهشهای جغرافیایی، دورة بیستوششم، شمارة 1، صص 31-54. پورمحمدی، محمدرضا و سعید خوبآیند، 1380، «بررسی و ارزیابی سیاستهای تأمین مسکن برای گروههای کمدرآمد شهری؛ مطالعة موردی: شهر تبریز»، نشریة دانشکدة ادبیات و علومانسانی (تبریز)، دورة چهلوچهارم، شمارة 180-181، صص 35-75. جعفرنژاد، جواد، 1393، «مدلسازی توسعة شهری با استفاده از مدل Sleuth-Ga و مقایسة نتایج آن با مدل Sleuth (مطالعة موردی: شهرستانهای گرگان، گنبدکاووس و آزادشهر)»، پایاننامة کارشناسیارشد مهندسی محیطزیست به راهنمایی عبدالرسول سلمان ماهینی، دانشکدة محیطزیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. جعفرنژاد، جواد و عبدالرسول سلمان ماهینی، 1392، بررسی مدلهایSLEUTH وSLEUTH-GA در مدلسازی توسعة شهری، اولین همایش ملی برنامهریزی، حفاظت از محیطزیست و توسعه پایدار، انجمن ارزیابان محیطزیست هگمتانه، همدان. جانعلیپور عمران، سمیه، 1395، «مدلسازی توسعه شهری قائمشهر با استفاده از Sleuth»، پایاننامة کارشناسیارشد به راهنمایی مهرداد خانمحمدی، دانشکدة کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گیلان. رسولی، مریم، سلمانماهینی، عبدالرسول و حمیدرضا کامیاب، 1395، «تعیین ضرایب مؤثر بر رشد شهری در مدل Sleuth برای شهرستانهای علیآباد، رامیان و آزادشهر»، مجلة آمایش جغرافیایی فضا، دورة ششم، شمارة 21، صص 1-12. رفیعی، رضا، 1386، «مکانیابی ایستگاههای انتقال پسماند جامد شهری با توجه به روند رشد شهر (مطالعة موردی: شهر مشهد)»، پایاننامة کارشناسی ارشد شیلات و محیطزیست به راهنمایی نعمتاله خراسانی و عبدالرسول سلمانماهینی، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران. زالی، نادر، علیلو مهدی و سید رضا آزاده، 1393، «تحلیلی بر توان جمعیتپذیری کلانشهر تبریز با تأکید بر الگوهای نوین توسعة شهری»، پژوهش و برنامهریزی شهری، دورة پنجم، شمارة 19، صص 73-90. زارعی، رضا و علیاصغر آلشیخ، 1391، «مدلسازی توسعة شهری با استفاده از اتوماسیون سلولی و الگوریتم ژنتیک (منطقة مورد مطالعه: شهر شیراز)»، مجلة پژوهش و برنامهریزی شهری، سال سوم، شمارة 11، صص 1-16. ساسانپور، فرزانه، 1383، تأثیر آلودگیهای زیستمحیطی بر روند پایداری شهر تبریز، مجموعه مقالات همایش ملی مسائل شهرسازی ایران، انتشارات دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز. فرید، یدالله، 1391، جغرافیا و شهرشناسی، انتشارات دانشگاه تبریز، چاپ نهم، تبریز. کاظم، امیرحسین، حسینعلی، فرهاد و علیاصغر آلشیخ، 1394، «مدلسازی رشد شهری با استفاده از تصاویر ماهوارهای متوسط مقیاس و مبتنی بر روش خودکارههای سلولی (مطالعة موردی: شهر تهران)»، فصلنامة علمی - پژوهشی اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دورة بیستوچهارم، شمارة 94، صص 45-58. مصیبزاده، علی و امین صدیقفر، 1393، بررسی و شبیهسازی رشد فیزیکی شهر با مدل Ca-Sleuth؛ مورد مطالعه: شهر ارومیه، اولین کنگرة بینالمللی افقهای جدید در معماری و شهرسازی، دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه تربیتمدرس، تهران. مهندسان مشاور نقش محیط، 1391، طرح توسعه و عمران (جامع)شهر تبریز، گزارش محیطی مرحله موجود، وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی. Ahern, J., 2013, Urban Landscape Sustainability and Resilience: The Promise and Challenges of Integrating Ecology with Urban Planning and Design, Landsc. Ecol, Vol. 28, PP. 1203-1212 Asgharizamani, A., 2000, Research on the Process of Marginalization of Iran (Case Study: Tabriz), Thesis of Msc, Supervisor: Pourmohammadi Mohammad Reza, University of Tabriz. (In Persian) Almeida, C. M., Monteiro, A. M. V., Camara, G., Soares Filho, B. S., Cerqueira, G. C., and Pennachin C. L., 2002, Modelling Urban Land Use Dynamics Through Bayesian Probabilistic Methods in a Cellular Automaton Environment, Paper Presented At the Proceedings ofthe 29th International Symposium on Remote Sensing of the Environment, Buenos Aires, Argentina, 8–12 April. Bathrellos, G. D., Skilodimou, H. D., Chousianitis, K., Youssef, A. M., And Pradhan, B., 2017, Suitability Estimation for Urban Development Using Multi-Hazard Assessment Map, Science of the Total Environment, Vol. 575, No. 575, PP. 119. Batty, M., 2007, Cities and Complexity: Understanding Cities with Cellular Automata, Agent‐Based Models and Fractals, Journal of Regional Science, Vol. 47, PP. 624–627. Chaudhuri, C., and Clarke, K. C., 2013, Temporal Accuracy in Urban Growth Forecasting: A Study Using the SLEUTH Model, Transactions in GIS, PP. 1-19. Cobbinah, P. B., Erdiaw Kwasie, M. O., and Amoateng, P., 2015, Rethinking Sustainable Development Within the Framework of Poverty and Urbanisation in Developing Countries, Environ, Dev., Vol. 13, PP. 18-32. Cohen, B., 2006, Urbanization in Developing Countries: Current Trends, Future Projections, and Key Challenges For Sustainabilit, Technology in Society, Vol. 28, PP. 63-80. Clarke, K. C., Hoppen, S., and Gaydos, L., 1997,"A Self-Modifying Cellular Automaton Model of Historical Urbanization in the San Francisco Bay Are, Environment and Planning B: Planning and Design, Vol. 24, No. 2, PP. 247– 261. Clarke, K. C., Gazulis, N., Dietzel, C., and Goldstein, N. C., 2007, A Decade of Sleuthing: Lessons Learned From Applications of a Cellular Automaton Land Use Change Model, Classics in IJGIS: Twenty Years of the International Journal of Geographical Information Science and Systems, PP. 413-427. Clarke, K. C., 2008, A Decade of Cellular Urban Modeling with Sleuth: Unresolved Issues and Problems, Ch. 3 in Planning Support Systems for Cities and Regions. Clarke, K. C., 2018, A Short Presentation of SLEUTH, Springer International Publishing AG 2018, University of California Santa Barbara, USA. Cui, E., Ren, L., and Sun, H., 2015, Evaluation of Variations and Affecting Factors of Ecoenvironmental Quality During Urbanization, Environ, Sci. Pollut. Res, Vol. 22, PP. 3958-3968. Dadashpoor, H., Azizi, P., and Moghadasi, M., 2019, Analyzing Spatial Patterns, Driving Forces and Predicting Future Growth Scenarios for Supporting Sustainable Urban Growth: Evidence From Tabriz Metropolitan Area, Iran, Sustainable Cities and Society, Vol. 47, PP. 1-45. Dietzel, C., and Clarke, K., 2006, The Effect of Disaggregating Land Use Categories in Cellular Automata During Model Calibration and Forecasting, Computers, Environment and Urban Systems,Vol. 30, No. 1, PP. 78 -101. Doukari, O., Aguejdad, R., and Houet. T., 2016, SLEUTH: Un Modele D’expansion Urbaine Scenario-Dependant, Revue Internationale De Geomatique,Vol. 26, No. 1, PP. 7-32. Farid, Y., 2012, Geography and Urbanology, University of Tabriz Publications, Ninth Edition, Tabriz. (In Persian) Guan, D., Li, H., Inohae, T., Su. W., Nagaie, T., and Hokao, K., 2011, Modeling Urban Land Use Change by the Integration of Cellular Automaton and Markov Model, Ecological Modelling, Vol. 222, No. 20-22, PP. 3761- 3772. Grimm, N. B., Faeth, S. H., Golubiewski, N. E., Redman, C. L., Wu, J., Bai, X., Briggs, J. M., 2008, Global Change and the Ecology of Cities, Science, Vol. 319, No. 5864, PP. 756-760. Hosseinali, F., Alesheikh, A. A., and Nourian, F., 2013, Agent-Based Modeling of Urban Land-Use Development, Case Study: Simulating Future Scenarios of Qazvin City, Cities, Vol. 31, PP. 105-113. Herold, M., Liu. X. H., and Clarke. K., 2003, Spatial Metrics and Image Texture for Mapping Urban Land Use, Photogrammetric Engineering and Remote Sensing, Vol. 69, No. 9, PP. 991-1001. He, C. Okada, N., Zhang, Q., Shi, P., and Li, J., 2008, Modelling Dynamic Urban Expansion Processes Incorporating a Potential Model with Cellular Automata, Landscape and Urban Planning, Vol. 86, No. 1, PP. 79-91. Jaafarnejad, J., 2014, Modeling Urban Development Using SLEUTH-GA Model and Comparing Its Results with SLEUTH Model (Case Study of Gorgan, Gonbadkavus and Azadshahr County), Msc Thesis of Environmental Engineering, Supervisor: Salman Mahini Abdul Rasul, Faculty of Environment, University of Gorgan Agricultural Sciences and Natural Resources. (In Persian) Jaafarnejad, J., and Salman Mahini, A. R., 2013, Investigation of SLEUTH and SLEUTH-GA Models in Urban Development Modeling, First National Conference on Planning, Environmental Protection and Sustainable Development, Hegmataneh Environmental Assessors Association, Hamadan. (In Persian) Janalipur Omran, S., 2016, Modeling Ghaemshahr Urban Development Using SLEUTH, Msc of Thesis, Supervisor: Khanmohammadi Mehrdad, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Guilan.(In Persian) Kazem, A. H., Hosseinali, F., Ale-Sheikh, A. A., 2015, Urban Expansion Modeling Using Medium Resolution Satellite Imagery Based on Cellular Automata (Case Study: Tehran City), Scientific-Research Quarterly of Geographical Data (Sepehr), Vol. 24, No. 94, PP. 45-58. (In Persian) Li, F., Wang, L., Chen, Z., Clarke, K. C., Li, M., and Jiang, P., 2018, Extending the SLEUTH Model to Integrate Habitat Quality Into Urban Growth Simulation, Journal of Environmental Management, Vol. 217, PP. 486-498. Liu, J., Zhang, G., Zhuang, Z., Cheng, Q., Gao, U., Chen, T., Huang, Q., Xu, L., Chen, D., 2017, A New Perspective for Urban Development Boundary Delineation Based on SLEUTH-Invest Model, Habitat International, Vol. 70, PP. 13-23. MRD., 2010, Principles of Urban Policy, Ministry for Regional Development, Prague. Millennium Ecosystem Assessment, 2005, Ecosystems and Human Well-Being, World Health Organization, Geneva, Switzerland. Menard, A., and Marceau, D. J., 2007, Simulating the Impact of Forest Management Scenarios in an Agricultural Landscape of Southern Quebec, Canada, Using a Geographic Cellular Automata, Landscape and Urban Planning, Vol. 79, No. 3 and 4, PP. 253- 265. Mosayyebzadeh, A., and Sedigfar, A., 2015, Investigation and Simulation of Physical Growth of the Urban with CA-SLEUTH Model Studied: Urban Urmia, The First International Congress of New Horizons in Architecture and Municipal, Faculty of Arts and Architecture, University of Trabiat Modares, Tehran. (In Persian) Papadopoulou-Vrynioti, K., Bathrellos, G. D., Skilodimou, H. D., Kaviris, G., and Makropoulos, K., 2013, Karst Collapse Susceptibility Mapping Considering Peak Ground Acceleration in a Rapidly Growing Urban Area, Engineering Geology, Vol. 158, No. 8, PP. 77-88. Pourmohammadi, M. R., and Khob Ayand, S., 2011, Investigation and Evaluation of Housing Supply Policies for Urban Low-Income Groups Case Study of Tabriz Urban, School of Literature and Humanities (Tabriz), Vol. 44, No. 180-181, PP. 35-78. (In Persian) Pourmohammadi, M. R, and Jam Kasra, M., 2011, An Analysis of Tabriz Uneven Development Pattern, Geographical Researches, Vol. 26, No. 1, PP. 31-54. (In Persian) Rasouli, M., Mahini, A. R., and Kamyab, H. R., 2016, Determination of Coefficient Affecting Urban Growth in SLEUTH Model for Ali Abad, Ramiyan and Azadshahr Regions, Vol. 6, No. 21, PP. 1-12. (In Persian) Rafiee, R., 2007, Location of Urban Solid Waste Transfer Stations According to Urban Growth Process (Case Study of Mashhad Urban), Msc Thesis of Fisheries and Environmental, Supervisor: Khorasani Nematollah and Salman Mahini Abdul Rasul, Faculty of Natural Resources, University of Tehran.(In Persian) Rafiee, R., Salman Mahini, A., Khorasani, N., Darvishsefat, A., and Danekar, A., 2009, Simulating Urban Growth in Mashhad City, Iran Throuth the SLEUTH Model, Cities, Vol. 26, PP. 19- 26. Renaud, B., 1981, National Urbanization Policy in Developing Countries, New York: Oxford University Press. Rykiel Jr, E. J., 1996, Testing Ecological Models: The Meaning of Validation, Ecological Modelling, Vol. 90, No. 3, PP. 229–244. Salman Mahiny, A. R., and Gholamalifard, M., 2007, Dynamic Spatial Modeling of Urban Growth through Cellular Automata in a GIS Environ, Int. J. Environ. Res, Vol.1, No. 3, PP. 272-279. Salman Mahiny, A. R., and Clarke, K. C., 2012, Guiding SLEUTH Land-Use/Land-Cover Change Modeling Using Multicriteria Evaluation: Towards Dynamic Sustainable Land-Use Planning, Environment and Planning B: Planning and Design, Vol. 39, No. 5, PP. 925- 944. Sasanpour, F., 2004, The Impact of Environmental Pollution on Sustainability Process in Urban Tabriz, Articles Collection of the National Conference on Iran Urbanology Issues, Faculty of Art and Architecture Publicati, University of Shiraz, Shiraz. (In Persian) Saxena, A., and Jat, M. K., 2018, Capturing Heterogeneous Urban Growth Using SLEUTH Model, Remote Sensing Applications: Society and Environment, Vol. 13, PP. 426-434. Seto, K. C., Guneralp, B., and Hutyra, L. R., 2012, Global Forecasts of Urban Expansion to 2030 and Direct Impacts on Biodiversity and Carbon Pools, Proc. Natl. Acad. Sci. U. S. A., Vol. 109, No. 40, PP. 16083-16088. Stow, D. A., and Chen, D. M., 2002, Sensitivity of Multitemporal NOAA AVHRR Data of An Urbanizing Region to Land-Use/Land-Cover Changes and Misregistration, Remote Sensing of Environment, Vol. 80, No. 2, PP. 297–307. Silva, E. A., and Clarke, K. C., 2002, Calibration of the SLEUTH Urban Growth Model for Lisbon and Porto, Portugal, Computers, Environment and Urban Systems, Vol. 26, No. 6, PP. 525–552. UNDESA/PD, 2012, World Urbanisation Prospects: The 2011 Revision, United Nations, New York. Vaz, E., and Nijkamp, P., 2015, Gravitational Forces in the Spatial Impacts of Urban Sprawl: An Investigation of the Region of Veneto, Italy, Habitat International, Vol. 45, PP. 99-105. WE1, Y., 1994, Urban Policy, Economic Policy, and the Growth of Large Cities in China, Habitatintl, Vol. 18, No. 4, PP. 53-65. Wu, J. G., 2014, Urban Ecology and Sustainability: The State- of the-Science and Future Directions. Landsc, Urban Plan, Vol. 125, PP. 209-221. www.cygwin.com Yao, L., Liu, J., Wang, R., Yin, K., and Han, B., 2015, A Qualitative Network Model for Understanding Regional Metabolism in the Context of Social-Economic-Natural Complex Ecosystem Theory, Ecol. Inf, Vol. 26, PP. 29-34. Yang, B., Zheng, H., Zhuang, C., and Ouyang, Z., 2013, Ecosystem Services Valuation and Its Regulation in Baiyangdian Baisn: Based on Invest Model, Acta Ecologica Sinica, 33. Zarei, R., and Al Sheikh, A. A., 2013, Modeling Urban Development Using Cellular Automation and Genetic Algorithm (Study Region: Shiraz Urban), Journal of Urban Research and Planning, Vol. 3, No. 11, PP. 1-16. (In Persian) Zali, N., Alilo, M., and Azadeh, S. R., 2014, An Analysis of the Capacity of Tabriz Metropolitan Population Attraction with Emphasis on New Patterns of Urban Development, Urban Planning and Research, Vol. 5, No. 19, PP. 73-90. (In Persian)
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 783 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,064 |