تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,036 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,506,907 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,770,848 |
پیشینۀ تاریخی و تحلیلیِ بحث دربارۀ انواع ادبی تا پایان قرن هفتم | ||
ادب فارسی | ||
مقاله 2، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 23، شهریور 1398، صفحه 21-40 اصل مقاله (625.7 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2018.257299.1173 | ||
نویسندگان | ||
محمدرضا ترکی* 1؛ آسیه فرحی یزدی2؛ روح الله هادی1 | ||
1دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران | ||
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
در این مقاله پیشینۀ نظری «انوا ع شعر» در آراء قدما تا قرن هفتم با سیر تاریخی تحلیل و بررسی شده است. ضرورت طرح موضوع از آنجا شکل گرفت که ملاحظه شد باوجود گستردگی بحث و نظر دربارة تقسیمبندی و تعریف انواع شعر در مطالعات معاصر، آنچه در این حوزه مغفول مانده است، پاسخ به این پرسش است که آیا در نظریۀ ادبی قدما تعریف و دستهبندی روشنی از انواع شعر وجود داشته است و اگر پاسخ آری است، مبنای تقسیمبندی پیشینیان از انواع شعر چه بوده است. وجود عباراتی در ابیات خاقانی که بهصراحت از ده شیوۀ شاعری نام میبرد، این نظریّه را قوّت میبخشد که در مباحث نظری قدما تعریف و طبقهبندی روشنی از انواع شعر وجود داشته است.بدینمنظور آراء قدما تحت چهار عنوان فیلسوفان و منطقیان، ادیبان و بلاغیان عرب، آثار نقد ادبی و بلاغی فارسی و شاعران بررسی شد و این نتیجه بهدستآمد که مبحث انواع ادبی (بهطور خاص شعر) میان قدما و بهویژه عربها، مبحثی کاملاً شناخته شده بود و در آثار نقد ادبی و بلاغی آنان، فصل یا دستکم عنوانی به آن اختصاص داده میشد.در حوزۀ ادب فارسی، مباحث نظریّۀ انواع شعر بسیار متأخرتر از ادیبان عرب و کاملاً متأثر از آنان است؛ باوجوداین، جریان ناپیدایی از تحوّل نظریّۀ انواع شعر و تقسیمبندی آن در دورههای مختلف، در لابهلای ابیات شاعران قابل ردیابی است. | ||
کلیدواژهها | ||
کارکرد؛ کتب نقد ادبی و بلاغی؛ شاعران؛ اغراض شعر؛ انواع ادبی؛ انواع شعر | ||
مراجع | ||
آدمیت، فریدون ( 1357)، اندیشههای میرزاآقاخان کرمانی، تهران، پیام. آیدنلو، سجاد (1394)، شاخ سرو سایهفکن (برگزیده داستانهای شاهنامه)، تهران، سمت. ـــــــــــــ (1363)، مقدّمه الشعر و الشعرا ، ترجمة آ-آذرنوش، تهران، امیرکبیر. الاصفهانی، حمزه (2009)، الامثال الصادرة عن بیوت الشعر، تحقیق احمد بن محمّد الضُبیب، دارالمدار الاسلامی. انوری، علی بن محمّد (1376)، دیوان، جلد دوم: مقطعات، غزلیات، رباعیات، به اهتمام محمّدتقی مدرس رضوی، تهران، انتشارات علمی فرهنگی. بدوی، طبانه (1969)، دراسات فی نقدالادب العربی، بیروت، دارالثقافة. بهار، محمّدتقی (1385)، سبکشناسی، به کوشش ابوطالب میرعابدینی، تهران، توس. خاقانی، افضلالدین بدیل (1391)، دیوان، به کوشش ضیاءالدین سجادی، تهران، زوّار. خفاجی، محمّد عبدالمنعم (1992)، الآداب العربیه فی العصر العباسی الاول، بیروت، دارالجیل. الدینوری، ابنقتیبه (1421) الشعر و الشعرا، تصحیح مفید قمیمه و محمّدامین الضنایی، بیروت، دارالکتب العلمیة. رازی، شمس قیس (1387)، المعجم فیمعاییر اشعارالعجم، تصحیح محمّد قزوینی، با کوشش مدرس رضوی، تهران، زوّار. رازی قزوینی، عبدالجلیل (1391)، بعض مثالب النواصب فی نقض بعض فضائح الروافض معروف به نقض، تصحیح محدث الارموی، قم، دارالحدیث. ریاحی، محمّدامین (1375)، کسایی مروزی؛ زندگی اندیشه و شعر او، تهران، علمی. زرقانی، سیّدمهدی و محمّدحسین حسنزادۀ نیری (1393)، ترجمةرسالههایشعریفیلسوفان مسلمان، تهران، سخن. ـــــــــــــ و محمودرضا قربان صباغ (1395)، نظریۀ ژانر (نوع ادبی)، تهران، هرمس. زرّینکوب، عبدالحسین (1383)، آشنایی با نقد ادبی، تهران، سخن. ـــــــــــــ (1392)، ارسطو و فن شعر، تهران، امیرکبیر. سعدی، مشرفالدین (1375)، کلیّات، تصحیح تعلیقات به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، ناهید. سلّوم، د. داود (1981) مقالات فی تاریخ النقد العربی، بغداد، دارالرشید. سنایی غزنوی، ابوالمجد (1382)،حدیقةالحقیقة و شریعةالطریقة، تصحیح مریم حسینی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. ـــــــــــــ (1388)، دیوان، به اهتمام مدرس رضوی، تهران، سنایی. شفیعیکدکنی، محمّدرضا (1383)، تازیانههای سلوک، آگاه. ـــــــــــــ (1352)، «انواع ادبی و شعر فارسی»، خرد و کوشش، ش11 و 12، 96-119. شمیسا، سیروس (1389)، انواع ادبی، تهران، میترا. ضیف، شوقی (1364)، تاریخ ادبی عرب (العصر الجاهلی)، ترجمة علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران، امیرکبیر. ـــــــــــــ (1362)، نقد ادبی، ترجمة لمیعه ضمیری، تهران، امیرکبیر. ـــــــــــــ (1390)، تاریخ و تطوّر علوم بلاغت، ترجمة محمّدرضا ترکی، تهران، سمت. طوسی، خواجه نصیرالدین (1326)، اساسالاقتباس، تصحیح مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران. علوی، ابنطباطبا (1982)، عیارالشعر، شرح و تحقیق عباس عبدالساتر و نعیم زرزور، بیروت، بینا. عنصرالمعالی، کیکاووس ( 1378)، قابوسنامه، به اهتمام غلامحسین یوسفی، تهران، علمی و فرهنگی. فروزانفر، بدیعالزمان (1380)، سخن و سخنوران، تهران، خوارزمی. قدامة بن جعفر ( 1384)، نقدالشعر، تصحیح بوریس بونیباکر، ترجمة ابوالقاسم سری، آبادان، پرسش. ـــــــــــــ (1302) نقدالشعر، قسطنطنیه، بینا. قیروانی، ابنرشیق (1955)، العمدة فی محاسن الشعر وآدابه و نقده، تعلیق و حواشی محمّدمحییالدین عبدالحمید، مصر، بینا. گرگانی، فخرالدین (1337)، ویس و رامین، به اهتمام محمّدجعفر محجوب، تهران، اندیشه. المرزبانی، ابوعبدالله محمّد (1965)، الموشّح، تحقیق علی محمّد البجاوی، مصر، دارنهضة. منوچهری دامغانی(1394)، دیوان شعر، به کوشش محمّد دبیرسیاقی، زوار. ناصرخسرو قبادیانی (1386)، دیوان، تصحیح نصرالله تقوی، با مقدمۀ سیدحسن تقیزاده، تهران، اساطیر. نظامی گنجوی، ابومحمّد الیاس (1393الف)، هفتپیکر، تصحیح حسن وحیددستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره. ـــــــــــــ (1393ب)، خسرو و شیرین، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 723 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 942 |