تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,572 |
تعداد مقالات | 71,021 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,497,831 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,759,406 |
نقاشی "عصر عاشورا" زنانگی، و تحول فرهنگی در ادراک مذهبی در ایران معاصر | ||
مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق) | ||
مقاله 4، دوره 26، شماره 1، شهریور 1398، صفحه 91-113 اصل مقاله (746.86 K) | ||
نوع مقاله: علمی وپزوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jsr.2019.72850 | ||
نویسنده | ||
جبار رحمانی | ||
استادیار انسانشناسی – پژوهشکده مطالعات فرهنگی واجتماعی | ||
چکیده | ||
نقاشی "عصر عاشورا"ی فرشچیان یکی از مهمترین و معروفترین نقاشیهای دوران مدرن در ایران در زمینه شمایل نگاری مذهبی است. این نقاشی/مینیاتور در دهه 50 شمسی کشیده میشود، اما دقیقا دو دهه بعد زمینههای عمومیت یافتن و شهرت آن فراهم میشود. در این مقاله تلاش شده به زمینههای اجتماعی و فرهنگی و همچنین ویژگیهای درونی این مینیاتور که سبب تعویق دو دههای در شهرت این نقاشی و شهرت فراگیر در بسیاری از فرهنگهای شیعی در دهه 70 شمسی شد، پرداخته شود. لذا تلاش شده با روشهای مردمنگارانه و همچنین مطالعات اسنادی به زمینههای فراگیر شدن این مینیاتور با تاکید بر مولفه زنانگی در آن پرداخته شود. در این نقاشی از لحاظ محتوایی، دال برتر و محوری آن، حضور یک زن، البته در غیاب مرد اصلی در واقعه عاشور است. محوریت یافتن یک زن در شمایل نگاری شیعی، یک امر بدیع و مدرن است که در تجربههای مدرن ذهن و زبان نقاشی استادفرشچیان و همچنین جامعه ایران در دهههای اخیر میتوان سراغ آن را گرفت. به همین سبب این نقاشی و تاریخ فرهنگی آن در دهههای اخیر به خوبی گویای تاریخ فرهنگی شیعیان و محوریت یافتن الگوهای جدید بویژه الگوهای زنانه در روایتهای دینی است. | ||
کلیدواژهها | ||
مینیاتور عصر عاشورا؛ فرشچیان؛ آیینهای عزاداری؛ زنانه شدن فرهنگ؛ زنانگی در فرهنگ شیعی | ||
مراجع | ||
- احمدی خراسانی،نوشین (1384) زنان زیر سایه پدرخوانده ها، تهران: توسعه. - باستید، رژه (1370) دانش اساطیر، جلال ستاری، تهران: توس - بروگش، هاینریش (1374) در سرزمین آفتاب، مجید جلیلوند، تهران: مرکز - بل، گرترود (1363) تصویرهایی از ایران، بزرگمهر ریاحی، تهران: خوارزمی - بنجامین، ویلر (1363) ایران و ایرانیان؛ رحیم رضازاده ملک، تهران: گلبانگ - بیرجندی، زهرا ع. (1385)"زنان و شبه مدرنیستم رضاخان:تحلیل جامعه شناختی واقعه کشف حجاب"، مجله زمانه، شماره 48، سال پنجم،شهریور 1385 صص: 45-49 - پولاک، ادوارد یاکوب (1363) سفرنامه پولاک، کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی - دستوری، مژگان (1394) مناسک مذهبی زنانه در آینه تاریخ، تهران: خیمه. - دلاواله، پیترو (1381) سفرنامه دلاواله، شعاعالدین شفا، تهران: علمی و فرهنگی - رحمانی، جبار (1393)تغییرات مناسک عزاداری محرم؛ تهران: تیسا - رحمانی، جبار (1394)آیین واسطوره در ایران شیعی، تهران: خیمه - رضایی، محمد و فرهادی، جولان (1396) دستاوردها و چالشهای حضور زنان در آموزش عالی؛ تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی - سروش و … (1381) سنت و سکولاریسم، تهران: صراط - سلامی،غلامرضا،و نجم آبادی،افسانه (1389) نهضت نسوان شرق؛ تهران: شیرازه کتاب. - شایسته فر،مهناز (1384) هنر شیعی؛تهران: موسسه مطالعات هنر اسلامی - شل،ماری (1368) خاطرات لیدی شل؛ حسین ابوترابیان؛ تهران: نشر نو - طیبی نیا، مهری (1396) دانشگاه، هویت و سیاست زندگی زنان؛ تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی - فاضلی، نعمت الله (1394) "زنانه شدن فضای شهری در ایران امروز، با تکیه بر فضای کلانشهر تهران"؛ویژه نامه پژوهشنامه زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سال ششم ، شمارة اول ، بهار و تابستان 1394 ، صص 107 -132 - کاهیرده،نسیم (1394) عاشورا، مناسک و معنا؛ تهران: خیمه. - کراچی، روح انگیز (1390) هشت رساله در بیان احوال زنان: 1000 تا 1311 ه.ق. ،تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی - کاشفی سبزواری، ملاحسین (1382) روضهالشهدا، عقیقی بخشایشی، قم: نوید اسلام - کدی، نیکی (1283) نتایج انقلاب ایران، مهدی حقیقتخواه، تهران: ققنوس - کمپفر، انگلبرت (1360) سفرنامه کمپفر، کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی - مردیها، مرتضی،پاک نیا،محبوبه (1396) دانشگاه نخبه،دانشگاه توده؛تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی - مستوفی،عبدالله (1388) شرح زندگانی من: تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه؛ تهران: زوار. - مونس الدوله (1386) خاطرات مونس الدوله،به کوشش سیروس سعدوندیان، تهران: زرین. - ویلس، چارلز (1366) تاریخ اجتماعی ایران در عهد قاجاریه، جمشید دودانگه و مهرداد نیکنام، تهران: طلوع - الهی، محبوبه (1377) تجلی عاشورا در هنر ایران؛ تهران:آستان قدس رضوی - الیاده، میرچاه (1386) چشماندازهای اسطوره، جلال ستاری، تهران: توس - Afsaneh Najmabadi (2005) Women with mustaches and men without beards , University of California Press.
- Aghaei, Kamran (2005) Women of Karbala; University of Texas Press
- Fischer, Micheal M (1980) Iran: from Religious Dispute to Revolution, London: Combridge.- Geertz, Clifford J. (1973) Interpretation of Cultures New York, Basic Book- Hegland, Mary Elaine (2003) “Shi'a Women's Rituals in Northwest Pakistan: The Shortcomings and Significance of Resistance; Anthropological Quarterly; Vol. 76, No. 3 (Summer, 2003), pp. 411-442
- http://farshchian.honar.ac.ir/index.aspx?siteid=10&pageid=548
- https://www.farsnews.com/news/13940713000127 - Kuper, Adam (1999) Culture, London: Harvard- Mary Elaine Hegland (2009) Educating Young Women: Culture, Conflict, and New Identities in an Iranian Village, Iranian Studies, 42:1, 45-79
- Ortner, Sherry (1973) “On Key Symbols”, in American Anthropologist; New Series. Vol. 75, Issue 5: 1338-1346.
- Segal, Robert A. (1998) The Myth and Ritual Theory, Oxford: Blackwell.- Torab, Azam ( 2007 ) Performing Islam: Gender and Ritual in Islam; Leiden: Brill | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 463 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 457 |