تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,098,953 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,206,517 |
تجلی خدای بیکرانه (زروان) در شاهنامه و شخصیت زال | ||
پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت | ||
مقاله 13، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 15، اردیبهشت 1398، صفحه 237-254 اصل مقاله (360.68 K) | ||
نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2019.71479 | ||
نویسنده | ||
ماه نظری* | ||
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران | ||
چکیده | ||
از دیرباز تاکنون یکی از دغدغههای انسان، چگونگی برخورد با طبیعت، توجیه و فرجامکار جهان بودهاست. به همین منظور، در زندگی خویش از طریق باورهای هستیشناسانه، به تبیینکائنات و چگونگیآفرینش پرداختهاست. یکی از این باورهای اسطورهای، «آیین زروان» است. باید گفت که آیین زروانی در تاریخ مزدیسنا به منزلۀ امر گذرنده و غیرثابتی نبوده، بلکه یکی از مبانی اوّلیۀ آیین زرتشتی محسوب میشد. بعضی «زروان» را مکان مطلق (ثواش) و بعضی او را زمان مطلق دانستند و گاهی مفهوم (قدر) و سرنوشت نیز داشتهاست. ضرورت بررسی این مسئله در اهمیت درک نکتهها و اعتقادهای دیرین است که پرده از معانی و رموز شاهنامه برمیدارد و باعث گرهگشای بعضی از پیچیدگیها میشود؛ زیرا حکیم فردوسی میان پدیدههای شگفتانگیز اسطوره و قهرمانانی که وجودشان در حماسه ضروری است، تلفیقی ایجاد کرده، اسطوره و حماسه را به یکدیگر اتصال دادهاست. مسئله این است که آیا میتوان تجلّی «زروان» را در شاهنامۀ فردوسی با هستی زال مقایسه کرد؟ همچنین، عناصر طبیعی و یاریگران زروان در شاهنامه به صورت نمادین کدامند؟ در این مقاله، بازتاب نظریههای زروانی در هستی، تولد، ازدواج زال، پیروزی رستم بر اسفندیار از یک سو، و رستم و شغاد به عنوان فرزندان زروان، یعنی «هرمز و اهریمن» از سوی دیگر کاملاً مشهود است. | ||
کلیدواژهها | ||
شاهنامه؛ زروان؛ هرمزد؛ اهریمن؛ زال | ||
مراجع | ||
آسموسن، ج،پ (بیتا)، اصول عقاید و اعتقادات دیانت زرتشتی، ترجمۀ فریدون وهمن، تهران، بنیاد فرهنگ ایران. اصفهانی، حمزه حسن (1367)، تاریخ سنی الملوک والارض والانبیاء، مترجم جعفر، شعار، تهران، امیر کبیر. برتلس، یوگنی ادواردویچ (1369)، فردوسی و سرودهایش، ترجمۀ سیروس ایزدی، تهران، هیرمند. بلعمی، بوعلی (1380)، تاریخ بلعمی، تصحیح محمّد تقی بهار و محمّد پروین گنابادی، تهران، زوار. بنونیست، امیل (1377)، دین ایرانی بر پایۀ متنهای معتبر یونانی، ترجمۀ بهمن سرکاراتی، تهران، قطره. بویس، مری (1386)، زردشتیان، باورها وآداب دینی آنها، ترجمۀ عسگر بهرامی، تهران، ققنوس. بندهش (1369)، ترجمه و تحقیق مهرداد بهار، تهران، توس. جلالیمقدم، مسعود (1384)، مکتبفلسفی، عرفان زرتشتی بر مبنای اصالت زمان، تهران، امیرکبیر. خلف تبریزی، محمدحسین (1357)، برهان قاطع، بهاهتمام معین، تهران، امیر کبیر. دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت نامه، تهران، دانشگاه تهران . زنجانی، محمود (1380)، فرهنگ جامع شاهنامه، تهران، عطایی. زنز، آر. سی. (1384)، زروان یا معمای زرتشتیگری، ترجمۀ تیمور قادری، تهران، امیر کبیر. عفیفی، رحیم (1374)، اساطیر و فرهنگ ایران در نوشتههای پهلوی، تهران، توس. فردوسی، ابوالقاسم (1353)، شاهنامه، تهران، فرانکلین (شرکت سهامی کتابهای جیبی). ــــــــــــــــ (1386)، شاهنامه، بهکوشش سعید حمیدیان، تهران، نشر قطره. کریستن سن، آرتور (1332)، ایران در زمان ساسانیان، ترجمۀ رشید یاسمی، تهران، هیرمند. ـــــــــــــــــ (1382)، مزداپرستی در ایران قدیم، ترجمۀ ذبیحاالله صفا، تهران، هیرمند. کوباجی، جی،کی (بیتا)، آیینها وافسانههای ایران و چین باستان، ترجمۀ جلیل دستخواه، تهران، سازمان کتابهای جیبی. گرن، گئوویدن (1377)، دینهای ایران، ترجمۀ منوچهر فرهنگ، تهران، آگاهانایده. ماسه، هانری و ورنه گروسه (1339)، تاریخ تمدن ایران، ترجمۀ جواد محبی، تهران، بنگاۀ مطبوعاتی گوتنبرگ. مختاری، محمّد (1379)، اسطورۀ زال، تهران، توس. مظفریان، فرزانه (1391)، «اسطوره و قصههای عامیانه»، فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، د8، ش28، صص 209ـ248. معین، محمّد (1326)، مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی، تهران، دانشگاه تهران. میرچا، الیاده (1362)، چشماندازهای اسطوره، ترجمۀ جلال ستاری، تهران، توس. مینو خرد (1364)، ترجمۀ احمد تفضلی، تهران، توس. نیبرگ، هنریک ساموئل (1359)، دینهای ایران باستان، ترجمۀ سیفالدّین نجمآبادی، تهران، مرکز ایرانی مطالعههای فرهنگها. یاحقی، محمدجعفر (۱۳۶۹)، فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی و سروش. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,201 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 653 |