تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,113,047 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,216,874 |
سیاست اقتصادی صفویه و تأثیر آن بر سقوط دولت | ||
پژوهشهای علوم تاریخی | ||
مقاله 6، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 18، اسفند 1397، صفحه 97-116 اصل مقاله (595.4 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2019.234188.472821 | ||
نویسنده | ||
محمدنبی سلیم* | ||
استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود | ||
چکیده | ||
در زمینۀ بررسی سقوط نظامهای حکومتی تاریخ ایران عهد اسلامی، یکی از دلایل متعددی که از سوی پژوهندگان مطرح شده، علل و عوامل اقتصادی است که در برخی پژوهشهای نویسندگان معاصر با هدف بررسی ریشههای اقتصادی انحطاط و برافتادن حکومتها دنبال میشود. دربارة عوامل زوال و سقوط حکومت صفویه (1135-907ه.ق) نیز تأمل در چگونگی تغییرات زیانبار اقتصادی از میانۀ سدۀ 11 هجری قمری/ 17 میلادی، میتواند به روشنشدن علل سقوط این حکومت و نیز باورهای نادرست دربارة توسعة اقتصادی در سرتاسر دورة صفوی کمک کند. این مقاله میکوشد تا به شیوۀ تحقیقات نظری، با استناد به منابع نوشتاری معتبر، از ضعف ساختارهای بنیادین اقتصاد ایران در اواخر عصر صفوی و نقش عوامل متعددی نظیر انحصارگرایی دولتی، کاهش عواید ترانزیت کالا، ناهمگونی توان تجارت خارجی، بیتوجهی به بهینهسازی کشاورزی و... و تأثیر آن بر زوال نظام سیاسی سخن به میان آورد. نتیجۀ بهدستآمده مشخص میکند که چگونه عوامل متعدد داخلی همچون انحصارطلبی دولت و ضعف برنامهریزی اقتصادی و نیز مشکلات حاصل از جنگ و بیسامانی از یکسو و عوامل خارجی همانند افزایش توان مالی و تجاری رقیبان خارجی و آسیبهای ناشی از تحدید نظارت و تهدید مرزها ، به فروپاشی ساختار اقتصادی ایران و سپس سقوط دولت صفویه منجر شد. | ||
کلیدواژهها | ||
صفویه؛ سیاست اقتصادی؛ نظام سیاسی؛ سقوط حکومت؛ سده 12ق | ||
مراجع | ||
آصف (رستم الحکماء)، محمدهاشم، رستمالتواریخ، تصحیح میترا مهرآبادی، تهران، دنیای کتاب، 1382. آغاجری، هاشم، «پژوهشهای مورخان شوروی دربارة علل بحرانهای اجتماعی و اقتصادی ایران در دورة حکومت صفویان»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش 37 و 38، 50-57 ، آذر 1379. اعتمادالسلطنه، محمدحسن، تاریخ منتظم ناصری، تصحیح محمداسمعیل رضوانی، جلد 2، تهران، دنیای کتاب، 1367. اولئاریوس، آدام، سفرنامه، ترجمة حسین کردبچه، جلد 2، تهران، کتاب برای همه، 1369. بنانی، امین و همکاران، صفویان، ترجمة یعقوب آژند، چاپ دوم، تهران، مولی، 1390. بیلیس، جان و استیو اسمیت، جهانیشدن سیاست، ترجمة ابوالقاسم راهچمنی، تهران، ابرار معاصر، 1383. تاورنیه، ژان، سفرنامه، ترجمة ابوتراب نوری، اصفهان، کتابفروشی تائید، 1336. جعفریان،رسول، صفویه در عرصة دین، فرهنگ و سیاست، ج3، تهران،پژوهشکدة حوزه ودانشگاه، 1379 حزین، محمدعلی، تاریخ و سفرنامة حزین، به کوشش علی دوانی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1375. سانسون، مارتین، سفرنامه؛ وضع کشور شاهنشاهی ایران در زمان شاه سلیمان صفوی، ترجمة تقی تفضلی، تهران، ابن سینا، 1346. شاردن، ژان، سیاحتنامة شاردن؛ آداب و عادات و صنایع و نقود ایران، جلد 4، ترجمة محمد عباسی، تهران، امیرکبیر، 1336. ، سیاحتنامه؛ سازمان نظام سیاسی و مدنی ایران، جلد 8، ترجمة محمد عباسی، تهران، امیرکبیر، 1345. طباطبائی، جواد، دیباچهای بر سیر انحطاط در ایران، تهران ، نگاه معاصر،1380. فوران، جان، مقاومت شکننده، تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا انقلاب اسلامی، ترجمة احمد تدین، چاپ دوم، تهران، رسا، 1378. فیدالگو، گریگوریو پرییرا، گزارش سفیر کشور پرتغال در دربار سلطانحسین صفوی، ترجمة ژان قمی، قاضی احمد، خلاصة التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، ج1، چ دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1383. کروسینسکی، تادیوز یودا، سفرنامه کروسینسکی، ترجمة عبدالرزاق دنبلی (مفتون)، تصحیح مریم میراحمدی، تهران، توس، 1363. کمپفر، انگلبرت، سفرنامة کمپفر، ترجمة کیکاووس جهانداری، تهران،خوارزمی، 1360. گیرشمن، رومن، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمة محمد معین، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1336. گیلاننتز، پطروس، گزارشهای گیلاننتز یا سقوط اصفهان، ترجمة محمد مهریار، اصفهان، شهرداری اصفهان، 1371. لاکهارت، لارنس، انقراض سلسلة صفویه و ایام استیلای افغانها در ایران، ترجمة مصطفی قلیعماد، چاپ سوم، تهران، مروارید، 1368. لمبتن، آن، تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران، ترجمة یعقوب آژند، تهران، نی، 1372. متی، رودی، اقتصاد و سیاست خارجی عصر صفوی، ترجمة حسن زندیه، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1387. ، ایران در بحران، زوال صفویه و سقوط اصفهان، ترجمة حسن افشار، تهران، مرکز، 1393. مستوفی، محمدمحسن بن محمدکریم، زبدة التواریخ، تصحیح بهروز گودرزی، تهران، بنیاد موقوفات افشار یزدی، 1375. منشی، اسکندربیک ترکمان، تاریخ عالم آرای عباسی، به کوشش محمداسماعیل رضوانی، جلد 3، تهران، دنیای کتاب، 1377. موسوی فندرسکی، ابوطالب، تحفة العالم در اوصاف شاه سلطانحسین، به کوشش رسول جعفریان، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1388. میرجعفری، حسین و همکاران، «پیامدهای سیاست خاصهسازی در دورة صفویه»، مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورة 2، ش 44-45، بهار و تابستان 1385، صص1-16 میرخواند، محمدبن خاوندشاه و رضاقلی هدایت، تاریخ روضة الصفاء، ، تصحیح جمشید کیانفر، جلد 12، تهران، اساطیر، 1380. مینورسکی، ولادیمیر، سازمان اداری حکومت صفوی، ترجمة مسعود رجبنیا ،تهران، زوار، 1334. نراقی، حسن، آثار تاریخی شهرستانهای کاشان و نطنز، تهران، انجمن آثار ملی، 1348. نظری هاشمی، محمد، «نگاهی دوباره به فاجعة سقوط اصفهان»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ش 15، 35-46، زمستان 1377. نویدی، داریوش، تغییرات اجتماعی اقتصادی در ایران عهد صفوی، ترجمه هاشم آغاجری، تهران، نی، 1386. وارد، محمدشفیع، مرآت واردات، تاریخ سقوط صفویان، پیامدهای آن و فرمانروایی ملک محمود سیستانی ، تصحیح منصور صفت گل ، تهران: میراث مکتوب،1383 واله اصفهانی، محمد یوسف، ایران در زمان شاه صفی و شاه عباس دوم (1071-1038ه. ق)، تصحیح محمدرضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی،1380. یلفانی، رامین، «موقعیت اقتصادی دوران شاه سلطانحسین صفوی»، فقه و تاریخ تمدن، سال 4، ش 16، تابستان 1387 ، صص 149-166. Newman, Andrew, j, Safavid Iran Rebirth of a Persian Empire, Londin: I.B. Tauris & Co Ltd, 2006. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,239 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,500 |