پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,228 |
| تعداد مقالات | 67,752 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,087,674 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,828,401 |
اعراض از حق مالکیت از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| مقاله 2، دوره 50، شماره 1، فروردین 1396، صفحه 33-56 اصل مقاله (248.02 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2017.124874.668020 | ||
| نویسندگان | ||
| امید توکلی کیا* 1؛ حمید بهرامی احمدی2 | ||
| 1کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام | ||
| 2استاد گروه حقوق دانشگاه باهنر کرمان | ||
| چکیده | ||
| متعلق حق، گاهی «دین» و گاهی «عین» است. اسقاط حق دینی را «ابراء» و اسقاط حق عینی را «اعراض» گویند. اعراض از حق مالکیت در فقه امامیه به‌طور مستقل بحث نشده است و فقیهان به‌مناسبت در ذیل برخی فروع فقهی از جمله؛ رها کردن مال یا شتر به دلیل خستگی در بیابان، خاکه زرگری، کشتی غرق شده در دریا و برخی دیگر از مسائل به آن اشاره کرده‌اند. در ماده 178 قانون مدنی، اعراض مالک به‌صورت شرط امکان تملک مال به‌وسیله دیگری که آن را از دریا بیرون می‌آورد، بیان شده است. به‌نظر مشهور فقیهان اعراض، مسقط حق مالکیت است، اما اینکه مبنای حجیت آن چیست اختلاف‌نظر وجود دارد. در این نوشتار تبیین شده است که علاوه بر سیره عقلاء، روایات نیز بر حجیت مسقط بودن اعراض دلالت دارند؛ هرچند که بیشتر فقیهان در سند و دلالت این روایات خدشه وارد کرده و آنها را دربردارنده این معنا ندانسته‌اند. علاوه براین با استقراء در متون فقهی و حقوقی به بیان ویژگی‌ها و مصادیق اعراض خواهیم پرداخت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسقاط حق؛ اعراض؛ حق مالکیت؛ زوال ملکیت؛ ماده 178 قانون مدنی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Reappraisal of Abandoning the Right of Ownershipin Imāmiyya Jurisprudence and Iran Law | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Omid Tavakoli Kia1؛ Hamid Bahrami Ahmadi2 | ||
| چکیده [English] | ||
| Object of right is sometimes “debt” and sometimes “object”. Waiving the right of “jus in personam” is called “remission of debts”. Avoiding the objective right is called “relinquishment”. Abandoning the right of ownership in imāmiyya jurisprudence has not been discussed independently and the jurisprudents themselves have pointed out this matter pertinently under some branches like abandoning the property, abandoning the camel in the dessert due to fatigue, abandoning goldsmith’s dust, abandoning drowned ship in the sea and the similar issues. In article 178 of Iranian civil code the avoidance of proprietor has been dependent upon “the possibility of property ownership through another object that can pull this ship out of the sea”. According to the renowned majority of the jurists, relinquishment is waiving the right of property but there is controversy as to what constitutes the authenticity of. The narrations also confirm the voiding nature of relinquishment. Nonetheless, most of the Islamic jurisprudents have flawed the documents and the evidences of such narrations and have not incorporated such meaning into relinquishment. In addition, this article will discuss the examples of relinquishment through a posteriori reasoning in Islamic jurisprudence. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| waive, right of ownership, abandoning the right, termination of property, article 178 of Iranian Civil Code | ||
| مراجع | ||
|
[1]. آشتیانی، محمدحسن (1425)، کتاب القضاء، جلد 2، چاپ اول، قم، زهیر. [2]. امامی، سیدحسن (1384)، حقوق مدنی، جلد 1، چاپ بیست‌وپنج، تهران، اسلامیه. [3]. انصاری، مرتضی (1428)، کتاب المکاسب، جلد 4 و 5، چاپ هشتم، قم، مجمع الفکر الاسلامی. [4]. انصاری، مسعود ـ طاهری، محمدعلی (1384)، دانشنامه حقوق خصوصی، جلد 1، تهران، محراب فکر. [5]. ایروانی، علی (1406)، جمان السلک فی الاعراض عن الملک، تهران، وزارت ارشاد. [6]. بحرالعلوم، سیدمهدی (1405)، الفوائد الرجالیه، جلد 2، چاپ اول، تهران، مکتبه الصادق. [7]. بحرالعلوم، محمدبن‌محمدتقی (1403)، بلغه الفقیه، جلد 2، چاپ چهارم، تهران، مکتبه الصادق. [8]. بحرانی، یوسف (1405)، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، جلد 12 و 19، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی. [9]. بحرانی، حسین‌بن‌محمد (؟)،الانوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرایع، جلد 14، چاپ اول، قم، مجمع البحوث العلمیه. [10]. تبریزی، جواد (1416)، ارشاد الطالب الی التعلیق علی المکاسب، جلد 1، چاپ سوم، قم، موسسه اسماعیلیان. [11]. ــــــــــ (1426)، منهاج الصالحین، جلد 2، چاپ اول، قم، مجمع الامام المهدی. [12]. ــــــــــ (؟)، اسس القضاء و الشهاده، چاپ اول، قم، انتشارات مهر. [13]. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر (1373)، حقوق اموال، چاپ اول، تهران، گنج‌دانش. [14]. ــــــــــ (1382)، فرهنگ عناصر شناسی، چاپ اول، تهران، گنج‌دانش. [15]. ــــــــــ (1386)، سیستم‌‌شناسی در علم حقوق، چاپ اول، تهران،گنج‌دانش. [16]. ــــــــــ (1387)، تاثیر اراده در حقوق مدنی، چاپ دوم، تهران، گنج‌دانش. [17]. ــــــــــ (1388)، الفارق: دائره المعارف عمومی حقوق، جلد1، چاپ دوم، تهران، گنج‌دانش. [18]. ــــــــــ (1389)، حقوق تعهدات، چاپ چهارم، تهران،گنج‌دانش. [19]. ــــــــــ (1389)، وسیط در ترمینولوژی حقوق، چاپ سوم، تهران، گنج‌دانش. [20]. حرعاملی، محمدبن‌حسن (1429)، وسایل الشیعه الی تحصیل مسایل الشریعه، جلد 18و 25 و30، چاپ سوم، قم، موسسه آل‌البیت. [21]. حسینی‌شیرازی، سیدمحمد (؟)، ایصال الطالب الی المکاسب، جلد 10، چاپ اول، تهران، اعلمی. [22]. حسینی‌مراغی، سیدمیرعبدالفتاح (1417)، العناوین الفقهیه، جلد 2، چاپ اول، قم، انتشارات اسلامی. [23]. حکیم، سیدمحسن (1416)، مستمسک العروه الوثقی، جلد 9، چاپ اول، قم، دارالتفسیر. [24]. ربانی، محمدحسن (1380)، دانش درایه الحدیث، چاپ اول، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی. [25]. رشتی، حبیب‌الله (1401)، کتاب القضاء، جلد 2، چاپ اول، قم، دارالقرآن الکریم. [26]. سبحانی، جعفر (1418)،نظام القضاء و الشهاده فی الشریعه الاسلامیه الغراء، جلد 2، چاپ اول، قم، موسسه امام صادق (ع). [27]. ــــــــــ (1420)، الخمس فی الشریعه الاسلامیه الغراء، چاپ اول، قم، موسسه امام صادق (ع). [28]. سبزواری، سیدعبدالاعلی (1413)، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، جلد 19، چاپ چهارم، قم، موسسه المنار. [29]. سبزواری، محمدباقر (؟)، کفایه الاحکام، جلد 1، چاپ اول، اصفهان، انتشارات مهدوی. [30]. سیفی، علی‌اکبر(1415)، دلیل تحریر‌الوسیله‌ـ احیاء الموات و اللقط، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی. [31]. شبیری‌زنجانی، سیدموسی (1419)،کتاب نکاح، جلد1، چاپ‌اول، قم، موسسه‌پژوهشی رای‌پرداز. [32]. شهیدی، مهدی (1385)، سقوط تعهدات، چاپ هفتم، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد. [33]. صافی‌گلپایگانی، علی (1427)، ذخیره العقبی فی شرح العروه الوثقی، جلد10، چاپ اول، قم، گنج عرفان. [34]. صفایی، سیدحسین (1382)، قواعد عمومی قراردادها، جلد 2، چاپ اول، تهران، میزان. [35]. طباطبایی‌یزدی، سیدمحمدکاظم (1429)، حاشیه کتاب المکاسب، جلد 1، چاپ دوم، قم، طلیعه نور. [36]. طوسی، محمدبن‌حسن (1417)، العده فی اصول الفقه، چاپ اول، قم، ستاره. [37]. عاملی، زین‌الدین (1421)، رسائل الشهید الثانی، جلد 1، چاپ اول، قم، تبلیغات اسلامی. [38]. ــــــــــ (1425)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، جلد 3 و 5 و 6 و 11و 14، چاپ سوم، قم، موسسه المعارف الاسلامیه. [39]. عاملی، سیدجواد (؟)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه (الطبعه القدیمه)، جلد 10، چاپ اول، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی. [40]. فاضل‌لنکرانی، محمد (1424)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر‌‌الوسیله: الوقف، و الصدقه،... الصید و الذباحه، چاپ اول، قم، مرکز فقه الائمه الاطهار. [41]. فاضل‌هندی، محمدبن‌حسن (1416)، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، جلد 10، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی. [42]. قزوینی، علی (1414)، صیغ العقود و الایقاعات، چاپ اول، قم، شکوری. [43]. قمی، ابوالقاسم (1413)، جامع الشتات فی اجوبه السوالات،جلد 2، چاپ اول، تهران، کیهان. [44]. کاتوزیان، ناصر (1377)، حقوق مدنی: ایقاع، چاپ دوم، تهران، دادگستر. [45]. ــــــــــ (1383) مقدمه علم حقوق، چاپ سی و نهم، تهران، سهامی انتشار. [46]. ــــــــــ (1383)، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، چاپ دهم، تهران، میزان. [47]. ــــــــــ (1385)، اموال و مالکیت، چاپ یازدهم، تهران، میزان. [48]. کاشف‌الغطاء، حسن‌بن‌جعفر (1422)، انوار الفقاهه‌ـ‌کتاب القضاء، نجف، موسسه کاشف الغطاء. [49]. کاشف‌الغطاء، محمدحسین (1432)، تحریرالمجله، طهران، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه. [50]. کلینی، محمدبن‌یعقوب (1429)، الکافی، جلد 10، چاپ اول، قم، دارالحدیث. [51]. مامقانی، عبدالله (؟)، تنقیح المقال فی معرفه الرجال، جلد 11،چاپ اول، بیروت، موسسه آل‌البیت. [52]. مجلسی، محمدباقر (1404)، مراه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، جلد 19، چاپ دوم، تهران، دار الکتب الاسلامیه. [53]. ــــــــــ (1406)، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار، جلد 10 و 11، چاپ اول، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی. [54]. محقق داماد، سیدمصطفی (1387)، قواعد فقه ـ بخش مدنی، جلد 2، چاپ هشتم، تهران، سمت. [55]. مصطفوی، حسن (1402)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، جلد 8، چاپ اول، تهران، مرکز الکتاب للترجمه و النشر. [56]. مصطفوی، سیدمحمدکاظم (1421)، مائه قاعده فقهیه، چاپ چهارم، قم، دفتر انتشارات اسلامی. [57]. مکارم‌شیرازی، ناصر (1411)، القواعد الفقهیه، جلد2، چاپ‌سوم، قم، مدرسه امام امیرالمومنین(ع). [58]. منتظری، حسین‌علی (؟)، کتاب الخمس و الانفال، قم. [59]. موسوی‌خلخالی، سیدمحمدمهدی (1427)، فقه الشیعه‌ـ‌کتاب الاجاره، تهران، مرکز منیر. [60]. موسوی‌خمینی، سیدروح الله (1384)، کتاب البیع، جلد 1 و 3 و 5، چاپ دوم، تهران، موسسه نشر آثار امام خمینی. [61]. ــــــــــ (1424)، تحریر الوسیله، جلد 2، چاپ نهم، قم، موسسه النشر الاسلامی. [62]. موسوی‌خمینی، سیدمصطفی (؟)، مستند تحریر الوسیله، جلد 2، تهران، موسسه نشر آثار امام خمینی. [63]. موسوی‌خویی، سیدابوالقاسم (1418)، موسوعه الامام الخویی، جلد 25 و30، چاپ اول، قم، موسسه آثار الامام الخویی. [64]. ــــــــــ (؟)، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، جلد 12، قم، الثقافه الاسلامیه. [65]. نایینی، محمدحسین (1424)، منیه الطالب فی شرح المکاسب، جلد 1، چاپ دوم، قم، موسسه النشر الاسلامی. [66]. ــــــــــ (1427)، منیه الطالب فی شرح المکاسب، جلد3، چاپ دوم، قم، موسسه‌‌النشر‌‌الاسلامی. [67]. نجفی، محمدحسن (؟)،جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد 27 و 36 و 38، چاپ هفتم، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی. [68]. نراقی، احمد (1415)، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، جلد15،چاپ اول، قم، موسسه آل‌البیت. [69]. نراقی، محمد (1422)، مشارق الاحکام، چاپ 2، قم، کنگره نراقیین ملا مهدی و ملا احمد. [70]. نوری، حسین (1417)، خاتمه المستدرک، جلد 4، چاپ 1، قم، موسسه آل‌البیت علیهم‌السلام. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,748 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 827 |
||