تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,564 |
تعداد مقالات | 70,853 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,013,350 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,245,980 |
تفسیر صدرالمتألهین از آموزۀ امر بین امرین بر مبنای مسئلۀ وحدت و کثرت | ||
فلسفه و کلام اسلامی | ||
مقاله 6، دوره 49، شماره 2، اسفند 1395، صفحه 221-238 اصل مقاله (265.24 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jitp.2017.60791 | ||
نویسندگان | ||
مرتضی طباطبائیان نیم آورد* 1؛ نفیسه اهل سرمدی2 | ||
1دانشچوی کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان | ||
2استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان | ||
چکیده | ||
صدرالمتألهین مطابق با مبانی خود در بحث وحدت و کثرت، و طرح وحدت تشکیکی وجود، به ارائۀ تفسیری عمیق از حدیث شریف «لاجبر و لاتفویض بل امر بین امرین» میپردازد. در این نظر که تقریر آن با عنایت به معنای «مرتبه» در حکمت صدرایی شکل میگیرد فعل انسان در انتسابی حقیقی هم به خود او و هم به خدا منسوب است. شاهکار صدرا در این بحث این است که او اختیار عین جبر و جبر عین اختیار را برای انسان به تصویر میکشد. در دیدگاه صدرا انسان در افعال اختیاری خویش نیز مجبور است؛ ولی این جبر، موکّد اختیار است و نه منافی آن. در نظر او بر خلاف نظر حکما اولاً خداوند علت بیواسطۀ افعال است نه علت بعید. ثانیاً جبر و اختیار و به عبارتی تشبیه و تنزیه در منتها درجۀ خود با یکدیگر قابل جمعاند. تشبیه صدرا از قول حکما به آب ولرم و از قول خودش به جسم فلک، روشنگر این طرح است. | ||
کلیدواژهها | ||
صدرالمتألهین؛ جبر؛ اختیار؛ وجود رابط معلول؛ امر بین امرین | ||
مراجع | ||
[1]. قرآن کریم. [2]. الصحیفة السجادیة (1376). قم، دفتر نشر الهادی. [3]. ابن بابویه، محمدبنعلی (1378ق). عیون اخبار الرضا علیه السلام، محقق و مصحح، مهدی لاجوردی، 2 جلد، تهران، نشر جهان. [4]. ـــــــــــــــ (1398ق). التوحید الصدوق، محقق و مصحح: هاشم حسینی، قم، جامعه مدرسین. [5]. ابن سینا (1404ق). الهیات شفاء، قم، مکتبة آیة الله مرعشی. [6]. اردبیلی، عبد الغنی (1385). تقریرات فلسفه امام خمینی، 3 جلد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [7]. اسماعیلی، محمدعلی و فولادی، محمد (1391) «جبر و اختیار در اندیشه صدرالمتالهین» معرفت کلامی، بهار و تابستان، صص5ـ26. [8]. امامخمینی (1378). شرح چهل حدیث، بیجا: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [9]. ــــــــــ (1391). طلب و اراده، ترجمه و شرح: سید احمد فِهری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. [10]. ایجی ـ میرسیدشریف (1325ق). شرح المواقف، 8 جلد، تصحیح، بدر الدین نعسانی، افست قم، الشریف الرضی. [11]. خرازی، سیدمحسن (1417ق). بدایة المعارف الاهیة فی شرح عقائد الامامیة، 2 جلد، نوبت چارم، قم، مؤسسة النشر الاسلامی. [12]. سبحانی، جعفر (1412ق). الالهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، 4 جلد، قم، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة [13]. سبحانی، علیرضا (1391). راه سوم میان جبر و تفویض، مقدمه: آیة الله سبحانی، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام. [14]. سعدالدین تفتازانی (1409ق). شرح المقاصد، 5 جلد، مقدمه و تحقیق و تعلیق، عبدالرحمن عمیره، افست قم، الشریف الرضی. [15]. شبر، عبد الله (1424). حق الیقین فی معرفة أصول الدین، قم، أنوار الهدی. [16]. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1366). تفسیر القرآن الکریم، نوبت چاپ، دوم، تحقیق: محمد خواجوی، قم، انتشارات بیدار. [17]. ــــــــــــــ ، محمد بن ابراهیم (1382). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، مقدمه و تصحیح و تعلیق، سید جلال الدین آشتیانی، قم، مؤسسه بوستان کتاب. [18]. ــــــــــــــ ، محمد بن ابراهیم (1383). شرح اصول الکافی، 4 جلد، محقق و مصحح، محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. [19]. ـــــــــــــ ، محمد بن ابراهیم (1389). مجموعه رسائل فلسفی ملاصدرا، با اشراف، محمد خامنهای، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا. [20]. ــــــــــــــ ، محمد بن ابراهیم (1410ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، 9 جلد، بیروت: دار احیاء التراث العربی. [21]. ـــــــــــــ ، (1424ق). نهایة الحکمة، قم، مؤسسه نشر اسلامی. [22]. طوسی، خواجه نصیر الدین (1405ق). تلخیص المحصل، ملاحظات: به همراه 3 رساله از خواجه نصیر الدین، چاپ دوم، بیروت، دار الاضواء. [23]. عبودیت، عبدالرسول (1391). درآمدی به نظام حکمت صدرائی، 3 جلد، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی؛ تهران، سمت. [24]. ـــــــــــ (1392). فلسفه مقدماتی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی؛ تهران، سمت. [25]. فرقانی، محمد کاظم و ابراهیم راستیان (1393). «سازگاری اختیار انسان با توحید افعالی در پرتو مبانی عرفانی ملاصدرا». پژوهشنامه عرفان، شماره12، 91ـ105. [26]. قاضی عبدالجبار (1422ق). شرح الاصول الخمسة، تعلیقه: احمد ابن حسین ابی هاشم، بیروت، داراحیاء التراث العربی. [27]. قدردان قراملکی، محمدحسن (1384). نگاه سوم به جبر و اختیار، تهران، پژوهشگاه فرهنگ اندیشه اسلامی. ]28[. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی، محقق و مصحح: علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، 8 جلد، تهران، دارالکتب الاسلامیة. [29]. لاهیجی، فیاض (1383). گوهر مراد، مقدمه: زین العابدین قربانی، تهران، سایه. [30]. مصباح یزدی، محمدتقی (1377). آموزش عقائد، دوره کامل سه جلدی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی. [31]. ـــــــــــــــــــــ (1388). آموزش فلسفه، 2 جلد، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی. [32] . ـــــــــــــــــــــ (1391). فلسفه اخلاق، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی. [33]. مطهری، مرتضی (1368). مجموعه آثار، 27جلد، تهران، قم، صدرا. [34]. ـــــــــــــــ (1371). عدل الهی، تهران، صدرا. [35]. ـــــــــــــــ (1389). انسان و سرنوشت، قم، آل طه. [36]. موسوی زنجانی، سیدابراهیم (1413ق). عقائد الامامیة الاثنی عشریة، 3 جلد، بیروت، مؤسسة الاعمی. [37]. هاشمی، سیدعلی (1391). «توحید افعالی از دیدگاه ملاصدرا». معرفت، سال 21، شماره 175، تیر 1391، صص 87ـ102. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,481 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,074 |