پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,995,594 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,666,935 |
تحلیل نابرابری‌های فضایی بر پایۀ شاخص‌های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در شهرهای میانه اندام (مطالعۀ موردی: شهر میاندوآب) | ||
| پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری | ||
| مقاله 9، دوره 4، شماره 3، مهر 1395، صفحه 449-471 اصل مقاله (1.43 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2016.60643 | ||
| نویسندگان | ||
| شهریور روستایی1؛ حسین کریم‌زاده2؛ خسرو رحمتی* 3 | ||
| 1دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تبریز | ||
| 2استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تبریز | ||
| 3کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تبریز | ||
| چکیده | ||
| مسئلۀ پژوهش حاضر نابرابری در برخورداری از شاخص‌های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در بلوک‌های شهری میاندوآب در سال1390 است. به همین منظور در این پژوهش با اتخاذ رویکرد عدالت فضایی، اقدام به تحلیل نابرابری فضایی در بلوک‌های شهری میاندوآب شده است. روش تحقیق به‌کاررفته بنا بر ماهیت پژوهش کمی - تحلیلی است. در این زمینه برای بررسی وضعیت نابرابری و شناخت الگوی فضایی گسترش نابرابری، 34 شاخص اجتماعی، اقتصادی و کالبدی از اطلاعات بلوک‌های آماری سال 1390 استخراج شد. مبتنی بر این خصیصه‌ها از مدل‌های آمار فضایی، تحلیل لکه‌های داغ (Hot Spot Analysis) و خودهمبستگی فضایی (Autocorrelation Moran’s[1] I) در نرم‌افزارArc/GIS استفاده شده است. شاخص‌سازی‌ها در نرم‌افزار Excel انجام گرفته است و اطلاعات برای تحلیل و ترسیم نقشه به ArcGIS فراخوانی شده‌اند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که بلوک‌های شهری میاندوآب به لحاظ برخورداری از شاخص‌های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در طیف‌های متفاوتی قرار دارند؛ به‌طوری که از مجموع 1660 بلوک شهری 626 بلوک در وضعیت خیلی محروم، 287 بلوک محروم و 403 بلوک، شاخص‌ها را در حد متوسط دارند. در این میان 307 بلوک در وضعیت برخوردار و 37 مورد نیز در برخورداری کامل‌اند. یافته‌های تحقیق نشان داد که الگوی پراکنش نابرابری فضایی در شهر میاندوآب از مدل خوشه‌ای تبعیت می‌کند. خوشه‌های محروم در این بررسی بیشتر از نصف بلوک‌های شهر را به خود اختصاص داده‌اند؛ وضعیتی که حاکی از وجود فاصلۀ طبقاتی و دوگانگی در فضای شهری و تفاوت در برخورداری از شاخص‌های نامبرده در سال 1390 است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آمار فضایی؛ عدالت فضایی؛ میاندوآب؛ نابرابری فضایی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of spatial inequalities based on social, economic and physical indices in medium-sized cities (Case study: Miyandoab City) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Shahrivar Roustaie1؛ Hossein Karimzadeh2؛ Khosro Rahmati3 | ||
| 1Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, University of Tabriz, Iran | ||
| 2Assistant Professor, Department of Geography and Urban Rural, University of Tabriz, Iran | ||
| 3M.A. in Geography and Urban Planning, University of Tabriz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction In Iran, after land reform and overflowing dollars from the sale of oil to the urban economy, urbanization has started. This urbanization made different urban groups deprived of having access to services and facilities due to lack of facilities and urban infrastructures tailored to their social situation. Miyandoab city was not an exception. In this city, due to vast rural immigration, integration of villages surrounding to the city, inefficient management, and unplanned urban growth, spatial inequalities have been increased. The present research has been conducted in order to investigate spatial inequalities in Miyandoab city. Therefore, the situation of city blocks in Miyandoab is initially studied in order to assess social, economic, and physical facilities using spatial statistics and hot spot analysis. Then, the distribution pattern of spatial inequality is determined using spatial autocorrelation. Accordingly, the questions of research are: Does Miyandoab have spatial inequality according to social, economic, and physical indicators? How is spatial distribution of these inequalities? Methodology In terms of objectives, this is an applied study with a qualitative-analytic research method in terms of the nature and method of data gathering. Library method has been used to gather data. The source citation of used indicators and quantities was the data and information of the statistical blocks of the general population and housing census of Miyandoab in 2011. The GIS maps have been derived from Planning Deputy of Governorate of Western Azerbaijan. Statistical population of this research is all statistical blocks (1660) of Miyandoab in 2011. After theoretical research, 34 social, economic, and physical indicators were selected for investigation of inequality situation and recognizing spatial pattern of the inequality. In the next stage, based on these indicators, Spatial Statistics tools, Hot Spot Analysis, and Autocorrelation Moran’s I in ArcGIS software have been used. Indexing has been done in Excel software and the information has been projected in ArcGIS for analysis and mapping. First, the analysis of Hot Spots on 8 indicators has been done for each social, economic, and physical factor. For each factor, a map entitled Hot Spots analysis on social, economic, and physical indicators has been extracted. At the last stage, these three maps have been overlaid using ArcGIS to create one map. Then, to analyze the spatial inequality of the urban blocks, a combinational map obtained from triple indicators has been prepared using Morris indicators in five levels. Autocorrelation Moran’s I has also been used to determine the type of distribution pattern of the inequality. Results and Discussion Findings of the research have been obtained in two stages: Analyzing Hot Spots on the indicators used in the research (social, economic, physical), overlaying layers, and determining the levels of spatial inequality in urban blocks of Miyandoab. Identifying distribution pattern of the inequality in Miyandoab in 2011. The Hot Spot analysis has been done for each sub-indicator of social factors. Then, the layers have been combined to create the map of Hot Spot analysis of social indicators of Miyandoan in 2011 based on the total of social sub-indicators. The same was done for economic and physical indicators. Then, the obtained three layers have been combined to generate the regarded map of Hot Spot analysis of social, economic, and physical factors. At the end, to analyze the situation and understanding the subject in the city, urban blocks were graded according to having the the indicators using maps and Morris development index. The map of city blocks has been determined in five levels (very deprived, deprived, average, possessed, highly possessed). From total 1660 urban blocks in Miyandoab, 626 blocks are very deprived and 287 blocks are deprived. While 403 blocks have the indicators in average level, 307 blocks are possessed, and the highest value and the lowest numbers of indicators are 37 highly possessed blocks. The urban blocks are not in an equal situation in terms of possessing, and regarding the quantitative output, the distribution pattern of inequality is cluster type. The deprived and very deprived clusters in the city could be due to integration of rural cores to the city. Average and possessed blocks are also in the center and margins of the city. Meanwhile, highly possessed blocks are the least ones. Conclusion The results show that poor and very poor blocks (913) are the most (55 percent), and they have the least values of the indicators. Considerable placement of them in the edge of city is due to the integration of rural cores to the city. A large number of these blocks are seen in districts of the damaged areas of the city, districts behind hospital, Namaz Boulevard, and Rabari alley. There are 403 blocks with average indicators (24 percent). The possessed blocks are mostly located around left side of Zine Rood River, i.e., shoreline where economic and social bases have separated the population groups (307 blocks, i.e., 19 percent). The highly possessed blocks have the highest value of the indicators, but they are the least in numbers (37 cases) and 2.3 percent could not be a desirable result. The findings have shown that the distribution pattern of spatial inequality is cluster type. The deprived clusters are mostly located in the edges of the city and the possessed clusters are located in the center. This situation indicates class differences and duality in urban spaces and difference in having regarded indicators. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Miandoab, spatial equity, spatial inequality, spatial statistics, urban blocks | ||
| مراجع | ||
|
- احمدتوزه، واحد؛ (1392). بررسی و تحلیل عدالت فضایی شهر در سقز (مطالعۀ موردی: محلات شهر سقز)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، دانشکدۀ جغرافیا. - بهروان، حسین؛ (1386). آمایش فرهنگ و عدالت شهری در مناطق 12گانۀ شهر مشهد، مجموعه مقالات و کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، محل انتشار مشهد، صص 1 - 28. - پورفتحی‌فرد، جواد؛ عاشری، امامعلی؛ (1389). تحلیل نابرابری فضایی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان اهر، فصلنامۀ علمی - پژوهشی فضای جغرافیایی، سال دهم، شمارۀ 32، صص 95 - 116. - جمعه‌پور، محمود؛ (1385). برنامه‌ریزی توسعۀ روستایی، انتشارات سمت، تهران. - خالوباقری، مهدیه؛ (1391). رویارویی با نابرابری فضایی ضمن به‌کارگیری برنامه‌ریزی مبتنی بر ارتقای کیفیت زندگی، فصلنامۀ اقتصاد و مدیریت شهری، شمارۀ اول، زمستان 1391، صص67 ـ 49. - دانشپور، زهره؛ (1385). تحلیل نابرابری فضایی در محیط‌های پیرا ـ شهری (کوششی در استفاده از رهیافت برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی در تهران)، نشریۀ هنرهای زیبا، شمارۀ 28، صص 14 ـ 5. - دهقان، حسین؛ (1386). فرصت‌ها و تهدیدها برای آموزش و پرورش در مواجهه با نابرابری فضایی در فناوری اطلاعات و ارتباطات، فصلنامۀ تعلیم و تربیت، سال بیست‌وسوم، شمارۀ 3 (پیاپی 91)، پاییز 1386، صص 163 ـ 126. - ربانی، رسول؛ کلانتری، صمد؛ هاشمیان‌فر، علی؛ (1389). بررسی ارتباط بین عوامل اجتماعی با نابرابری‌ها، فصلنامۀ علمی – پژوهشی رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شمارۀ 41، صص 305 - 267. - رهنما، محمدرحیم؛ ذبیحی، جواد؛ (1390). تحلیل توزیع تسهیلات عمومی شهری در راستای عدالت فضایی با مدل یکپارچۀ دسترسی مشهد، جغرافیا و توسعه، شمارۀ 23، تابستان 1390، صص 21 - 5. ـ زادولی، فاطمه؛ (1393). بررسی تطبیقی فقر در شهر تبریز در بازۀ زمانی 1385 - 1375، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد در رشتۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، دانشکدۀ جغرافیا. - زیاری، کرامت‌الله؛ مهدیان، بهنمیری؛ مهدی، علی؛ (1392). بررسی و سنجش عدالت فضایی بهره‌مندی از خدمات عمومی شهری بر اساس توزیع جمعیت و قابلیت دسترسی در شهر بابلسر، نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شمارۀ 28، بهار 1392، صص 241 - 217. - سرور، رحیم؛ (1383). استفاده از روش ای.اچ.پی در مکان‌یابی جغرافیایی، مطالعۀ موردی: مکان‌یابی جهت توسعۀ آتی شهر میاندوآب، مجلۀ پژوهش‌های جغرافیایی، شمارۀ 41، صص 19 - 38. - شکویی، حسین؛ (1392). اندیشه‌های نو در فلسفۀ جغرافیا، جلد اول، چاپ پانزدهم، انتشارات گیتاشناسی، تهران. - شیخی، عبدالله؛ (1393). استراتژی‌های توسعۀ شهر پیرانشهر با رویکرد CDS، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران، راهنما: کرامت‌الله زیاری. - ضرابی، اصغر؛ موسوی، میرنجف؛ (1389). تحلیل فضایی پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در شهر یزد، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، شمارۀ 97، صص 46 - 27. عسگری، علی؛ (1390). تحلیل‌های آمار فضایی با ArcGis، انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران، چاپ اول 1390. - فرید، یدالله؛ (1384). کاربرد جغرافیا در روش تحقیق شهر و روستا، تبریز، دانشگاه تبریز. - قنبری هفت‌چشمه، ابوالفضل؛ (1388). تحلیلی بر نابرابری‌های ناحیه‌ای در ایران، با تأکید بر نقاط شهری آذربایجان شرقی، رسالۀ دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی. - کرم، امیر؛ محمدی، اعظم؛ (1388). ارزیابی و پهنه‌بندی تناسب زمین برای توسعۀ فیزیکی شهر کرج و اراضی پیرامون بر پایۀ فاکتورهای طبیعی و روش فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP)، فصلنامۀ جغرافیای طبیعی، سال اول، شمارۀ 4، صص 74 - 59. - کلانتری، خلیل؛ (1380). برنامه‌ریزی و توسعۀ منطقه‌ای، انتشارات خوشبین، تهران. - لطیفی، غلامرضا؛ سجاسی قیداری، مجید؛ (1390). رتبه‌بندی سطح رفاه اجتماعی شهرستان‌های استان زنجان با استفاده از مدل TOPSIS ، فصلنامۀ برنامه‌ریزی و توسعۀ اجتماعی، شمارۀ 7، صص166 - 189. - موسوی، میرنجف؛ (1391). شکل پایدار شهر و عدالت اجتماعی (مطالعۀ موردی: میاندوآب)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمارۀ 80، تابستان91، صص 177 ـ 192. - هاروی، دیوید؛ (1379). عدالت اجتماعی و شهر، ترجمۀ فرخ حسامیان، محمدرضا حائری، بهروز منادی‌زاده، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری، تهران. - یاسوری، مجید؛ (1388). بررسی وضعیت نابرابری منطقه‌ای در استان خراسان رضوی، فصلنامۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، شمارۀ 12، بهار و تابستان 1388، صص 201 - 223.
- Hall, P. & Pfeiffer, U., Urban Future 21, Spoon Press, London, 2004.
- Hewko, Jared Neil. (2001), Spatial Equity in the Urban Environment: Assessing Neighborhood Accessibility to Public Amenities, University of Alberta, Canada
- Iveson, K (2011). Social or Spatial justice? Marcuse and Soja. On the right to the city. City VOL. 15, NO 2. pp.:248-261.
- Kanbur، Ravi, Venables، Anthony j. (2005), spatial Inequality and Development, Oxford: Oxford University Press.
- Kaplan, D. H. and Kathleen W. (2004) Research in Ethnic Segregation I: Causal Factors Urban Geography, VOl.25, No.6 (August-September).
- Liao, Chin-Hsien, Chang Hsueh-Sheng, Ko-Wan Tsou.(2009 ) Explore the spatial equity of urban public facilityallocation based on sustainable development, Real Corp,(http://www.corp.a(pp.:135-144.
- Liu.c.xu.m, Chen.s.an.jm and Yan.pl (2007) "Assessing the impact of urbanizationon regional net primary productivity in Jiangyin County, China". Journal of Environmental Management, .pp. 597–606.
- Morais, P. (2010). Evaluation of performance of European cities with the aim to promote quality of life improvements. Elsevier, Vol. 39, No. 4, P. 398-409.
- Pacione, M (2003), Urban Geography: A Golobal Perspective, 2th, New York.
- Qadeer, M.A., (2004) "Urbanization by implosion". Guest Editorial/ Habit ate International 28, PP.1-12.
- Sohel Rana M.D (2009)"Status of wateruse sanitation and hygienic condition of urban slums: Astudy on Rupsha Ferighat slum, Khulna", www.elsevier.com, pp.322-328.
- Soja, Edward. (2006), the city and spatial justice, justice spatial/spatial justice, www.jssj.org.
- Talen, E. (2002), the Social Goals of New Urbanism. Housing Policy Debate, Vol. 13, No. 1, pp.: 165-188
- Tsou K. Yu-Ting H. Yao- Lin C.)2005(. An accessibility-based integrated measure of relative spatial equity in urban public facilities, Cities, Vol22 No. 6, pp.: 424–435.
- UN-Habitat (2003) World Population, September, Washington D. C: UNFPA
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,219 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,925 |
||