پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,000,119 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,676,860 |
بررسی نقش برنامه‌ریزی محله‌مبنا در تحقق توسعۀ پایدار محله‌ای (مطالعۀ موردی: محلۀ حسینیۀ زنجان) | ||
| پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری | ||
| مقاله 4، دوره 4، شماره 3، مهر 1395، صفحه 347-367 اصل مقاله (1 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2016.60638 | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا محمدی* 1؛ فریبا رفیعی2 | ||
| 1استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| 2کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| چکیده | ||
| طی دهه‌های اخیر رشد شتابان شهرنشینی و پیامدهای آن موجب شده است که خردترین واحد برنامه‌ریزی فضایی یعنی محله، در مرکز توجه مدیران و برنامه‌ریزان شهری قرار گیرد. در ایران، طی دهه‌های گذشته، مقیاس محله حلقۀ مغفول در نظام رسمی برنامه‌ریزی فضایی بوده است. شهر زنجان به‌عنوان یکی از شهرهای قدیمی ایران، از دهۀ 1340 شمسی، شاهد رشد شتابان شهرنشینی بوده است و این مسئله، با رکود کیفیت محیطی محلات شهری آن همراه شده است. به طوری که محلات قدیمی و تاریخی شهر، به دلیل مشکلات کارکردی و کالبدی، به ناسازواره‌ای که ساکنان خود را تهدید می‌کنند، تبدیل شده‌اند. با توجه به فقدان رویکرد برنامه‌ریزی در سطح محلات شهری، ضروری است به مقیاس محله‌ای در برنامه‌ریزی شهری توجه شود؛ از این رو، هدف این پژوهش ارزیابی نقش برنامه‌ریزی محله‌مبنا در توسعۀ پایدار شهری است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، از نوع توصیفی - تحلیلی است. قلمرو پژوهش محلۀ حسینیۀ زنجان و جامعۀ آماری پژوهش، جمعیت ساکن این محله 5055 نفر است که با استفاده از روش کوکران، 357 نمونه برای فرایند پرسشگری در سال 1394 انتخاب شده‌اند. پایایی ابزار به روش آلفای کرونباخ 88.3 محاسبه شده است. از روش‌های آمار توصیفی و آمار استنباطی مانند آزمون هم‌بستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیره برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بین متغیرهای برنامه‌ریزی محله‌ای با توسعۀ محله‌ای رابطۀ مثبتی وجود دارد. همچنین برنامه‌ریزی محله‌ای با ضریب تأثیر 0.458، بیشترین تأثیر را بر تحقق توسعۀ پایدار محله‌ای دارد. نتیجه اینکه، تحقق توسعۀ پایدار محله‌ای مستلزم به‌کارگیری برنامه‌ریزی فضایی در مقیاس محله‌ای است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| برنامه‌ریزی محله‌مبنا؛ توسعۀ پایدار محله‌ای؛ زنجان؛ محلۀ حسینیه؛ مشارکت اجتماع محله‌ای | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The role of neighborhood-based planning for neighborhood sustainable development (Case study: Hosseinieh neighborhood in Zanjan City) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Alireza Mohammadi1؛ Fariba Rafiee2 | ||
| 1Assistant Professor , Departmentof Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities, University of Mohagheghe Ardabili, Ardabil, Iran | ||
| 2M.A. in Geography and Urban Planning, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities, University of Mohagheghe Ardabili, Ardabil, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction Zanjan is one of the historic cities of Iran with rapid urbanization. Now its old and historic neighborhoods have been turned into the deteriorated textures. The problems of those neighborhoods have not been solved through projects and programs in urban scale. Hence, this is required to consider the issues in the neighborhood scale to solve them. One of the old neighborhoods of Zanjan city is Hosseinieh neighborhood faced with many physical and socio-economical problems. So far, the city plans have failed to help properly this area revitalization.Hence, the problems need to be solved by the neighborhood and community planning. Researchers such as Watts (2006), Dixon (2011), Colton (2012), Hajipour (2006), The Salek (2007), Rafieapour (2009), Masoumi (2011), Madani (2012) and Rakhtabnak (2014) have used the concept of neighborhood planning and community development in recent years. In this study, we have tried to answer these questions: 1. what is the relationship between community planning and community sustainable development? 2. What is the relationship between the local community participation and sustainable neighborhoods? 3. What is the impact of local planning initiatives and the participation of the local community on sustainable development in the Hosseinieh neighborhood. Methodology The type of study is descriptive - analytical and conducted by the questionnaire survey among neighborhood residents. The universal population of the study is 357 people calculated based on the Cochran’s Sample size method. The reliability of the instrument has calculated the Cranach alpha and value of 88.3 is obtained. In order to analyze the data, we used the several methods such as Pearson's correlation and regression analysis in SPSS software for description and analysis of the statistics. Discussion The findings of this study are consistent with the findings of Rahmati, Reza Zadeh and Sleseleh (2008), with the necessity of neighborhood planning. The research findings are consistent with the results of the studies of Madani (2012), Abdullahi and Rkhtabnak (2014) in relation to sustainable development, public service and community initiatives subject. The findings of this study comply with the results of Masoud and Moazzezi (2012). The results of the study are also consistent with the findings of Doiran (2008), Rafieian, and Forozandeh (2011) about the willingness of people to participate. The results of this study with the results of Rafieapour and Gavgani (2009), Forozandeh (2010) and Mousavi, Reza Al-Hashem (2010) in relation to the participation cost, attitude and attitude toward the willingness to pay a city toll authorities and citizen participation. Conclusion The results of this research show that there is a positive correlation between the sustainable development and the index of neighborhood planning. In addition, there is high positive correlation between neighborhood sustainable development and resident’s participation. Community planning is the first factor affects sustainable development of study neighborhood and the participation of the local community is the second factor affecting in the issue. Therefore, we have proposed improvement of resident satisfaction, neighborhood environment, residents' awareness of the development projects, the establishment of the Social Development Fund, establishment of neighborhood councils and mayor of the neighborhood, empowerment of management system in neighborhood council, promotion of vertical relationships between local management and staff levels, motivating residents to facilitate the empowerment of local communities and to give more power to local groups, facilitation of the formation and activities of local community groups and networks, strengthening institutions, non-governmental organizations, organizing informal institutions and finally education of youth for participation in community affairs. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| community participation, Hosseinieh neighborhood, neighborhood-based planning, sustainable neighborhood development, Zanjan | ||
| مراجع | ||
|
آمارنامۀ شهری زنجان؛ (1391). مدیریت و برنامه‌ریزی توسعه، شهرداری زنجان. اذانی، مهری؛ مختاری ملک‌آبادی، رضا؛ مولایی، شهره؛ (1392). بررسی شاخص‌های توسعۀ پایدار محله‌ای منطقۀ 13 اصفهان، برنامه‌ریزی فضایی، شمارۀ 9، صص 142 - 119. امین ناصری، آراز؛ (1385). برنامه‌ریزی محله‌ای (مبانی، مفاهیم، تعاریف و روش‌ها)، نشریۀ جستارهای شهرسازی، شمارۀ نوزدهم و بیستم. بیگلری، شادی؛ (1389). ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در پایداری محله‌ای ناحیۀ 2 شهرداری منطقه 4 تهران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس. پورمحمدی، محمدرضا؛ مصیب زاده، علی؛ (1388). آشنایی با محله و معیارهای محله‌بندی شهر با تأکید بر شهر تبریز، جغرافیا و برنامه‌ریزی، شمارۀ 28، صص 53 - 90. توکلی‌نیا، جمیله؛ استادی، منصور؛ (1388). تحلیل پایداری محله‌های کلان‌شهر تهران با تأکید بر عملکرد شورایاری‌ها: نمونۀ موردی: محله‌های اوین، درکه و ولنجک، در پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 70، صص 43 - 29. توکلی‌نیا، جمیله؛ محمدی، علیرضا؛ (1391). فرسایش کالبدی و کارکردی در بافت مرکزی شهرها، نمونۀ موردی: شهر زنجان، پژوهش‌های دانش زمین، شمارۀ 1، صص 54 - 35. حاجی پور، خلیل؛ (1385). برنامه‌ریزی محله‌مبنا رهیافتی کارامد در ایجاد مدیریت شهری پایدار، نشریۀ هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، شمارۀ 26. حکمت نیا، حسن؛ زنگی‌آبادی، علی؛ (1383). بررسی و تحلیل سطوح پایداری در محلات شهر یزد و ارائۀ راهکارهایی در بهبود روند آن، تحقیقات جغرافیایی، شمارۀ 72، صص 51 - 37. خوش‌فر، غلامرضا؛ بارگاهی، رضا؛ کرمی، شهاب؛ (1392). سرمایۀ اجتماعی و پایداری شهری، مطالعۀ موردی: شهر گرگان. داداش زاده، علی؛ (1391). ارزیابی توسعۀ پایدار محله‌ای، نمونۀ مورد مطالعه: محلۀ امیریه، ناحیۀ 2 منطقۀ 11 شهرداری تهران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدۀ علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی. دویران، اسماعیل؛ (1387). برنامه‌ریزی مشارکتی محلات شهری، نمونۀ موردی: محلۀ اسلام‌آباد زنجان، شمارۀ 795. دویران، اسماعیل؛ (1391). سنجش مؤلفه‌های آسایش بصری در منظر شهری (با تأکید بر حسینیۀ اعظم زنجان). رحمتی، نورالدین؛ (1387). توانمندسازی سرمایۀ اجتماعی با الگوی بهینۀ مشارکت محله‌ای به منظور بهسازی محلۀ سرشور مشهد، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی. رضازاده، راضیه؛ سلسله، علی؛ (1390). بررسی رابطۀ سرمایه‌های اجتماعی و برنامه‌ریزی توسعۀ محله‌مبنا، نشریۀ مدیریت شهری، شمارۀ 32. رضایی، محمدرضا؛ نگین‌تاجی، سوده؛ (1394). بررسی راهکارهای مؤثر در ایجاد محلۀ پایدار با رویکرد مشارکتی (مطالعۀ موردی: محلۀ راهنمایی یاسوج)، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، شمارۀ 20، صص 82 - 69. رفیع پورگاوگانی، سعید؛ (1388). بررسی و تبیین مؤلفه‌های مؤثر بر برنامه‌ریزی محله‌مبنا مورد مطالعه: محلۀ فیروز سالار شهر گوگان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس. رفیعیان، مجتبی و همکاران؛ (1391). تحقق‌پذیری برنامه‌ریزی محله‌مبنا در بافت فرسودۀ شهری مطالعۀ موردی: محلۀ سنگلج تهران، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، شمارۀ 18. رمضانی فرخد، احمد؛ گزلان طوسی، جمال؛ (1391). مدیریت محله‌ای در ایران، برگزیدۀ تجارب مشارکت محله‌ای در ایران، انتشارات بوی شهر بهشت، مشهد. زیاری،کرامت‌اله؛ طاوسیان، علی؛ سلمانی، محمدعلی؛رضایی، حجت؛ (1393). برآورد و سطح‌بندی توسعۀ محله‌ای با تأکید بر مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی، مطالعۀ موردی: محلات شهر ابرکوه، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، شمارۀ 18، صص 76 - 59. ساسان‌پور، فرزانه؛ موحد، علی؛ مصطفوی، سوران؛ یوسفی، محسن؛ (1393). ارزیابی پایداری محله‌های شهری در شهر سقز، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دورۀ 2، شمارۀ 1، 1393، صص 94 - 73. سالک، نیما؛ (1386). عوامل مؤثر بر پایداری توسعۀ محله در فرایند برنامه‌ریزی شهری، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، تهران، دانشگاه تربیت مدرس. سرایی، محمدحسین؛ لطفی، صدیقه؛ ابراهیمی، سمیه؛ (1389). ارزیابی و سنجش سطح پایداری توسعۀ محلات شهر بابلسر، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، شمارۀ 2، صص 60 - 37. سیف‌الدینی، فرانک؛ (1376). مشارکت مردمی و برنامه‌ریزی توسعه، مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دورۀ دوازدهم، شمارۀ دوم، بهار 1376، 164 - 147. شرفی، مرجان؛ برک‌پور، ناصر؛ (1389). گونه‌شناسی تکنیک‌های مشارکت شهروندان در برنامه‌ریزی شهری، بر مبنای سطوح مختلف مشارکت، فصلنامۀ معماری و شهرسازی، شمارۀ 4، بهار و تابستان 1389، صص 101 - 77. شکوهی، علی؛ پسند، امین؛ (1386). استخراج شناسایی بافت‌های فرسودۀ شهری با GIS، نمونۀ مطالعاتی: محلۀ حسینیه زنجان، دانشگاه شمال، آمل. عارفی، مهیار؛ (1380). به‌سوی رویکرد دارایی - مبنا برای توسعۀ اجتماع محلی، ترجمۀ نوین تولایی، نشریۀ هنرهای زیبا، شمارۀ 10، تهران. عبدالهی، علی‌اصغر و رختابناک، شهره؛ (1393). ارزیابی عوامل مؤثر بر پایداری توسعۀ محله در فرایند برنامه‌ریزی شهری نمونۀ موردی: محلۀ سنگ سیاه شیراز، مجلۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال پنجم، شمارۀ هفدهم، تابستان 1393. عزیزی، محمد‌مهدی؛ (1385). محلۀ مسکونی پایدار، مطالعة موردی: نارمک، نشریۀ هنرهای زیبا، شمارۀ 27، صص 46 - 35. فروزنده، محسن؛ (1389). برنامه‌ریزی محله‌محور در بافت‌های فرسودۀ شهری بر پایۀ رویکرد نوشهرگرایی، مورد مطالعه: محلۀ سنگلج تهران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس. فنی، زهره؛ رضازاده؛ محمد؛ (1394). نقش سازمان‌های ایمان‌محور در مدیریت و توسعۀ پایدار محله‌های شهری مورد‌شناسی، محله‌های منطقۀ 1 شهر تهران، جغرافیا و آمایش شهری و منطقه‌ای، شمارۀ 17، صص 50 - 31. قلمبر دزفولی، راما؛ (1390). ارزیابی میزان توجه به جایگاه توسعۀ پایدار محله‌محور در طرح‌های توسعۀ شهری، هویت شهر، شمارۀ دوازدهم، سال ششم، زمستان 1391، صص 78 - 71. کاظمیان، غلامرضا؛ قربانی‌زاده، وجیه‌اله؛ شفیعا، سعید؛ (1391). دستیابی به توسعۀ پایدار محلی از طریق ظرفیت اجتماعی ساکنین و فعالان اقتصادی محلۀ غیررسمی مطالعه موردی: محلۀ شمیران‌نو، نشریۀ مطالعات شهری، شمارۀ 11، صص 64 – 51، شمارۀ 4، صص 10 - 1. کلانتری خلیل‌آباد، حسین؛ درخشانی، نجله؛ (1393). راهبردهای پایداری کالبدی - اجتماعی در محلات تاریخی مطالعۀ موردی؛ محلۀ عودلاجان تهران، شمارۀ 10، صص 14 - 3. مافی، عزت الله؛ رضوی، محمد محسن؛ (1390). برنامه‌ریزی استراتژیک توسعۀ محله‌ای با تأکید بر متغیرهای اجتماعی مطالعۀ موردی محلۀ طلاب شهر مشهد، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای سال چهارم، شمارۀ چهاردهم، پاییز 1391. مجیدی خامنه، بتول؛کولیوند، حجت اله؛ (1391). تحلیل ساختار فضایی محلۀ شهری بر مبنای توسعۀ پایدار اجتماع‌محور، مطالعۀ موردی: محلۀ دارآباد تهران، نشریۀ آمایش محیط، شمارۀ 19، صص 73 - 47. محمدی، علیرضا؛ پاشازاده، اصغر؛ (1394). سنجش سطح پایداری محلات شهر اردبیل با تأکید بر محلات با هسته‌های روستایی، نشریۀ مطالعات شهری، شمارۀ 11، صص 64 - 51. مدنی، بهاره؛ (1391). ارزیابی الگوهای نوین برنامه‌ریزی توسعۀ محله‌ای، نمونۀ موردی: محلۀ نارمک تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس. مرکز آمار ایران؛ (1391). گزارش سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهر زنجان، معاونت برنامه‌ریزی استانداری زنجان. مسعود، محمد؛ معززی مهرطهران، امیر محمد؛ (1391). رویکرد دارایی‌مبنا رهیافتی نوین در ساماندهی بافت‌های فرسوده و تاریخی، نمونۀ مورد مطالعه: محلۀ باغ آذری تهران، نشریۀ مرمت، آثار و بافت‌های تاریخی، فرهنگی، سال دوم، شمارۀ سوم، بهار و تابستان 1391. معصومی، سلمان؛ (1390). توسعۀ محله‌ای در راستای پایداری کلان‌شهر تهران، چاپ اول، نشر جامعه و فرهنگ. معین، محمد؛ (1362). فرهنگ فارسی، انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ پنجم. موحد، علی؛ ساسان‌پور، فرزانه؛ قاسمی، سجاد؛ کمانرودی، موسی؛ (1393). بررسی پایداری محله‌های شهری (مطالعۀ موردی: منطقۀ 19 شهرداری تهران)، پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، دورۀ 2، شمارۀ 4، زمستان ۱393، ص 558 – 541. موسایی، میثم؛ رضوی الهاشم، بهزاد؛ (1389). بررسی (SWOT) مشارکت شهروندان در امور شهری، فصلنامۀ علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شمارۀ 41، صص 152 - 123. موسایی، میثم؛ شیانی، ملیحه؛ (1382). مشارکت در امور شهری و الزامات آن در شهر تهران، فصلنامۀ علمی - پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دهم، شمارۀ 38، صص 268 - 245. هودسنی، هانیه؛ (1384). توسعۀ محله‌ای پایدار، مفاهیم نظری و خاستگاه تاریخی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکدۀ هنر. هودسنی، هانیه؛ رضایی پرتو، کوروش؛ (1391). برنامه‌ریزی محله‌ای: رویکردی مشارکتی در نوسازی بافت‌های فرسودۀ شهر تهران، نشریۀ اینترنتی نوسازی، سال سوم، شمارۀ 16، آذرماه 1391، 17 - 1.
Barton, Hugh, et al. (2003). Shaping Neighborhoods, London And New York, Spon Press rapid urbanization: Unregulated assets and transitional neighborhoods. Habitat International, 34, 135-144.
Choguill, Charles L. (2007). Developing Sustainable Neighborhoods, Habitat International, vol.27, No.3.
Coulton , Claudia. (2012). Defining Neighborhoods For Research And Policy, 231 Cityscape: A Journal of Policy Development and Research, Volume 14, Number 2 , 2012 U.S.
Dixon, Tim. (2011). Sustainable Urban Development To 2050: Complex Transitions In The Built Environment Of Cities, Retrofit 2050 Working Paper October 2011, Oxford Institute for Sustainable Development, Oxford Brookes University.
Flanagan, w. C. (1993). Contemporary Urban Society, university press, Cambridge, England.
Friedman, J. (1992). The Politics Of Alternative Development, Cambridge, Blackwell.
Kline;E. (1997). Sustainable Community Indicator.IN; Roseland; M. Eco city Dimensions: Healthy Communities; Healthy planet, New Society publishers, Gabriela Island, BC.
Wates, Nick. (2006). The Community Planning Handbook How People Can Shape Their Cities, Towns And Villages In Any Part Of The World. First published in the UK in 2000 by Earth scan Reprinted 2006.
Willis, Micheal. (2006). Sustainability: The Issue Of Our Age and A Concern For Local Government, public Management, No 88, pp 8-12.
Townsend, c. L. (2005). Building great neighborhood a citizens ’guide for neighborhood planning. Michigan: Michigan state university. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,896 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,169 |
||