پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,951,562 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,624,318 |
تداوم حضور و قدرت آل بویه در فارس، پس از انقراض رسمی (بر پایۀ گورنوشته‌ای از سدۀ هفتم هجری مکشوفه در فورگِ داراب) | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 4، دوره 5، شماره 2، آذر 1394، صفحه 51-63 اصل مقاله (508.49 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2016.59424 | ||
| نویسندگان | ||
| عمادالدین شیخ‌الحکمایی1؛ میرزامحمد حسنی2 | ||
| 1کارشناسی ارشد باستان‌شناسی دانشگاه تهران | ||
| 2عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد شاهرود | ||
| چکیده | ||
| کشف اتفاقی چند تکه از یک کتیبۀ متعلق به سدۀ هفتم هجری در منطقۀ فورگ شهر داراب، در نزدیکی قلعۀ مشهور به بهمن، بابی تازه برای جستجو و ردیابی بازماندگان آل بویه پس از انقراض رسمی آنان گشود. شناسایی عناوین و القاب و نام متوفی، که آشکارا شهریار دیلمی دانسته شده است، این موضوع را تقویت کرد. جستجوی مجدد منجر به کشف کامل اجزای گم‌شدۀ کتیبه شد. از سوی دیگر، متن تاریخ منظوم دفتر دلگشا، که در زمرۀ منابع مهم تاریخ محلی فارس در دورۀ مورد نظر شمرده می‌شود، گره از کار شناسایی متوفی و دیگر دیلمیان این خطه در سدۀ هفتم و هشتم گشود. در این مقاله به بازسازی قطعات گورنبشتۀ مکشوفه، شناسایی صاحب گور و چگونگی و تداوم نقش بویهیان در قدرت سیاسی فارس پرداخته شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاریخ فارس؛ آل بویه؛ روادیان؛ فورگ داراب؛ ارجاسب بن محمد بن وهسودان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Buyids Presence and Ruling in Fars after the Fall of the Dynasty (Based on the 7th Century AH Epitaph Discovered in Forg District in Darab County) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Emad-o-ddin Sheikh-alhokamayi1؛ Mirza Mohammad Hasani2 | ||
| 1M.A. in Archeology, Tehran University | ||
| 2Faculty Member at Azad University, Shahrud Branch | ||
| چکیده [English] | ||
| The fortuitous discovery of some pieces of an epitaph belonging to the 7th century AH in Forg district in Darab county, near a fortress called Bahman, opened a new season to researches on the life of Buyids descendants after the fall of the dynasty. The title and name carved on the tomb-stone, which clearly reads Daylamite King, affirms the subject matter of the present article. Further excavations led to the discovery of all other pieces of the epitaph. Moreover, the Resale Delgosha versified history book, which is considered one of the most important local history resources for studying the history of Fars province during this period, facilitated the identification of the deceased person and other Daylamites who lived in this area during 7th and 8th centuries AH. The present paper is an attempt to rebuild the pieces of the newly-found epitaph and identify the body belonging to the grave and aims to find out how the Buyids managed to survive and how long they continued to exert their political power and rule in Fars. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Fars history, Buyid dynasty, Rawadid dynasty, Forg district in Darab, Arjasb-ibn-Muhammad-ibn-Wahsudan | ||
| مراجع | ||
|
پی‌نوشت‌ها: [1] . محل کاوش غیرمجاز از شمال و شرق با روستای نصیرآباد، از غرب با روستای نصرت و از جنوب با ارتفاعات قلعۀ بهمن همجوار است. [1] . از آقای علی پرویزی، ریاست وقت ادارة میراث فرهنگی داراب، و کارمندان محترم آن اداره، آقایان نادر گنجی خواهان و محمد حیدری‌نسب، و همچنین از آقای منصور محمودنژاد، مسؤول محترم پایگاه میراث فرهنگی فورگ، و آقای رسول اخگر، از پژوهشگران محلی فورگ، سپاسگزاریم. [1] . این تاریخ درست سه ماه پس از مرگ هلاکوخان (بنیانگذار سلسلة ایلخانی) و همزمان با آغاز حکومت اباقاخان (حک 663-680 ق) است. هولاکوخان در نوزدهم ماه ربیع‌الاخر سال 663 ق درگذشته است (آیتی، 1383: 38). [1] . در متن کتاب «شهردار» آمده است. مصحح در ص 60 پاورقی 223 «شهردار» را با «شهریار» معادل دانسته است. [1] . احتمالاً با شیخ حسن دیلمی یکی است. [1] . در نسخه چاپی: خردمند[و] دانادل [و] پیشبین [1] . در هر دو نسخۀ چاپی به صورت «ندیمان» آمده است؛ شاید «نریمان» به معنی پهلوان. [1] . مصحح در متن «دسمان(؟)» آورده است. حرف دوم کلمه بهیقین "ه" و این کلمه به نظر «دهمان» است. [1] . در نسخۀ عکسی چاپ مسکو، «تبریز» (ص 119) و در نسخۀ تصحیح‌شده «نیریز» آمده است. به دلایلی که در همین مقاله اشاره شده است، مسلماً «تبریز» صحیح است. [1] . ملکه نبت وهسودان بن محمّد (مجمل‌التواریخ، 1391)؛ ابومنصور وهستودان و هودان بن محمّد (سفرنامۀ ناصرخسرو، 8-9)؛ علی بن وهسودان (جامع‌التواریخ، 13). [1] . جالب است که پس از گذشت هفت سده هنوز این قلعة تاریخی به نام بهمن معروف است. این بدان معناست که کارهای او در این دوره آنچنان قابل توجه بوده که قلعه‌ای که محتملاً قبل از او نیز وجود داشته به نام بهمن شهرت یافته است. کهنترین سندی که به وجود کوهی در پُرگ یا فورگ اشاره کرده کتیبۀ داریوش اول است. داریوش در کتیبة بیستون، در شرح شکست یکی از شورشیان به نام وهیزداته، اشاره به مکانی به نام «کوه پرگا» می‌کند. در آنجا سپاهیان او موفق می‌شوند شورش بزرگ وهیزداته را سرکوب کنند (لوکوک، 1389: 240؛ کتیبة بیستون، بند 42). سرکوبی شورش وهیزداته در 15 یا 16 ماه ژوئیۀ سال 521 پ.م اتفاق افتاده است (کخ، 1379: 56؛ داندامایف، 1373: 358). تطبیق پرگای مذکور در کتیبة بیستون با فورگ امروزی را اکثر پژوهشگران پذیرفته‌اند (کخ، همان‌جا؛ توین بی، 1388: 107).
منابع آیتی، عبدالمحمد (1383). تحریر تاریخ وصاف، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. توین‌بی، آ. و دیگران (1388). جغرافیای اداری ایران باستان، ترجمة همایون صنعتی‌زاده، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار. داندامایف، م. آ. (1373). ایران در دوران نخستین پادشاهان هخامنشی، ترجمة روحی ارباب، تهران، علمی و فرهنگی. دیلمی، ابوالحسن (1363). سیرت شیخ کبیر ابوعبدالله ابن خفیف شیرازی، ترجمة فارسی رکن‌الدین یحیی بن جنید شیرازی، به تصحیح. ا. شیمل- طاری، به کوشش توفیق سبحانی، تهران، بابک. رشیدالدین فضل‌الله همدانی (1381). جامع التواریخ، به تصحیح محمدتقی دانش پژوه و محمد مدرسی زنجانی، تهران، علمی و فرهنگی. شبانکاره‌ای، صاحب (1965). دفتر دلگشا (چاپ عکسی)، به کوشش رسول هادی‌زاده، ادارۀ انتشارات دانش، شعبۀ ادبیات خاور، مسکو. شبانکاره‌ای، صاحب (1389). دفتر دلگشا، به تصحیح غلامحسین مهرابی و پروانه کیانی، شیراز، آوند اندیشه و بنیاد فارس‌شناسی. شبانکاره‌ای، محمد بن علی بن محمد (1376). مجمع الانساب، به تصحیح میرهاشم محدث، تهران، امیرکبیر. شیخ الحکمایی، عمادالدین (1372-1374). «کتیبههای کوفی کازرون»، وقف میراث جاویدان، ش مسلسل 4، 6، 10. شیرازی، عیسی بن جنید (1363). تذکرة هزار مزار، تصحیح نورانی وصال، شیراز، کتابخانة احمدی. فقیهی، علی‌اصغر (1366). آل بویه، نخستین سلسلة قدرتمند شیعه و نمونه‌ای از زندگی جامعه اسلامی در قرن‌های چهارم و پنجم، تهران، صبا. کخ، هایده ماری (1379). پژوهشهای هخامنشی، ترجمة امیرحسین شالچی، تهران، آتیه. لسترنج، گی (1377). جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمة محمود عرفان، تهران، علمی و فرهنگی. لوکوک، پی‌یر (1389). کتیبههای هخامنشی، ترجمة نازیلا خلخالی، تهران، فرزان روز. مادلونگ، ویلفرد (1372). سلسلههای کوچک شمال ایران، در تاریخ ایران کمبریج، ج4، گردآوردۀ ریچارد فرای، ترجمۀ حسن انوشه، تهران، امیرکبیر. مجمل التواریخ و القصص (1383). به تصحیح ملک‌الشعرای بهار، تهران، دنیای کتاب. مستوفی، حمدالله (1387). تاریخ گزیده، به تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر. مهرآبادی، میترا (1387). تاریخ سلسلههای محلی ایران، تهران، دنیای کتاب. ناصر خسرو (1363). سفرنامة حکیم ناصر خسرو قبادیانی مروزی، به تصحیح محمد دبیرسیاقی، تهران، زوار. نطنزی، معین‌الدین (1383). منتخب التواریخ معینی، به تصحیح پروین استخری، تهران، اساطیر. نفیسی، سعید (1382). محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی، تهران، امیرکبیر.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,820 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,392 |
||