تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,500 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,084,910 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,189,014 |
برابرنهادهای واژه «وادی» در دورههای تاریخی ترجمه و تفسیر فارسی قرآن | ||
پژوهشنامه تفسیر کلامی قرآن | ||
مقاله 6، دوره 2، شماره 1، فروردین 1394، صفحه 119-152 اصل مقاله (433.14 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
نویسنده | ||
مهران اسماعیلی* | ||
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی | ||
چکیده | ||
واژۀ عربی «وادی» که برای عربزبانان بیاباننشین معنای روشنی داشت، در متون کهن فارسی به کار نرفته بود. آغاز کاربرد این واژه در آثار فارسی، به ترجمههای کهن فارسی قرآن کریم در اواخر سدة سوم هجری برمیگردد؛ هنگامی که مترجمان ناچار شدند برای ده کاربرد قرآنی آن، برابرنهادی بجویند. این پژوهش درصدد است دریابد در هر دوره، چه برابرنهادهایی در ترجمه و تفسیرهای فارسی قرآن به کار رفته است. مسئلۀ دیگر این مقاله، بررسی این امر است که از چه زمانی و چرا مترجمان از ترجمة این واژه دست برداشتند. همچنین پیشنهاد برابرنهادهای مناسب برای ترجمة واژة وادی در قرآن نیز در این مقاله مورد نظر است. بررسیها نشان میدهد برابرنهاد وادی در سه دوره تغییر کرده است. در دورة نخست که تا میانة سدة ششم هجری ادامه یافت، برابرنهادها معمولاً از ریشة «رود» برگرفته شده بودند. در دورة دوم که تا دورۀ معاصر ادامه یافته، غالباً وادی ترجمه نشده است. در دورۀ معاصر برابرنهاد «درّه» و «سرزمین» ترجیح داده شدهاند؛ هرچند در این دوره نیز در بسیاری از موارد این واژه ترجمه نشده باقی مانده است. نبود روابط معنایی مورد نیاز برای تثبیت کاربرد برابرنهاد وادی در زبان فارسی، که برخاسته از تفاوت تجارب زیستی فارسیزبانان و ساکنان شبهجزیره است، بهصورت مانعی در برابر رواج برابرنهادی واحد عمل کرده است. همچنین نمیتوان همزمان با حفظ دلالتهای واژة وادی، برابرنهاد واحدی برای آن در نظر گرفت و مناسبتر آن است که با توجه سیاق معنایی هر آیه، برابرنهادی متفاوت برای ترجمة واژة وادی برگزید. | ||
کلیدواژهها | ||
برابرنهاد؛ ترجمه؛ ترجمة قرآن؛ درّه؛ رود؛ وادی | ||
مراجع | ||
12. بخارایی، محمد بن محمد بن نصر (1365). المستخلص فی ترجمان القرآن، تصحیح سید محمد علوی مقدم و رضا اشرف زاده، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
17. حاج منصوری، فرامرز (1388)، ثمود، در کاظم موسوی بجنوردی (ویراستار)، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، (ج7، ص109-113)، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
24. رازی، ابوالفتوح (1408ق)، رَوض الجِنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد: آستان قدس. 25. رجایی بخارایی، احمدعلی (1363)، فرهنگ لغات قرآن خطی آستان قدس رضوی شماره 4 با ترجمه فارسی کهن، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
30. صدرایی خویی، علی (1383)، فهرستگان نسخ خطی ترجمههای فارسی قرآن کریم، قم: مرکز ترجمه قرآن مجید به زبانهای خارجی.
34. غیاثی کرمانی، سید محمدرضا (1389)، لغتنامه قران کریم (نگاهی نو به نثر طوبی اثر علامه شعرانی)، قم: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود.
42. مترجمی ناشناس (1364)، ترجمه قرآن نسخه مورخ 556 قمری، تصحیح محمدجعفر یاحقی، مشهد: موسسه فرهنگی شهید محمد رواقی.
49. مرکز توسعه و ترویج فعالیتهای قرآنی (1382)، کارنامه قرآنی جمهوری اسلامی ایران، برزین ضرغامی (ویراستار)، تهران: کتاب مبین.
56. مفسری ناشناس (1349)، تفسیر قرآن مجید از نسخه محفوظ در دانشگاه کمبریج، تصحیح جلال متینی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
66. ــــــــــــــــــــــ (1374)، فرهنگنامه قرآنی: فرهنگ برابرهای فارسی قرآن بر اساس 142 نسخه خطی کهن محفوظ در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,841 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,128 |