![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,578 |
تعداد مقالات | 71,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,681,530 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,911,699 |
نکتهای چند دربارۀ تحوّل شکلی و معنایی ساقینامهها (با تأکید بر تذکرۀ میخانه) | ||
ادب فارسی | ||
مقاله 5، دوره 4، شماره 2، اسفند 1393، صفحه 81-99 اصل مقاله (175.85 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2015.54167 | ||
نویسنده | ||
سیّد مرتضی میرهاشمی* | ||
سیّد مرتضی میرهاشمی دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه خوارزمی | ||
چکیده | ||
یکی از موضوعات شعری در ادب فارسی، ساقینامهسرایی است. این موضوع ادبی که با نظامی گنجوی و چهبسا با الهام گرفتن وی از اشعار موسوم به خمریّات ـ که البتّه پیشتر سابقهای هم داشته است ـ پدید آمد، پس از نظامی مورد توجّه گویندگان مختلف در اعصار گوناگون قرار گرفت و در عین حال دچار تغییرات و تحوّلاتی شد. بررسی و مطالعه دربارۀ این تحوّلات که آن را میتوان به سه بخشِ تحوّل در قالب (استفاده از بعضی قالبهای دیگر چون ترجیعبند و ترکیببند)، تحوّل در معنا (گنجاندن موضوعات دیگر در ساقینامهها که پیشتر سابقه ای نداشت)، تحوّل در تصاویر و تعابیر شاعرانه (ساختن تعابیر و تصاویر تازه بهخصوص برای میِ معهود در ساقینامهها) تقسیم کرد؛ موضوعی که در این مقاله بدان پرداخته شده است. تلاش ذهنی گویندگان ادوار مختلف در ایجاد این تحوّلاتْ کمابیش مشهود است، امّا در این میان، تنوّعجویی برخی از شاعران عصر صفوی، آبورنگ دیگری دارد که بیتردید حاصل تأثیرپذیری از سبک شعری تازه (سبک اصفهانی یا هندی) آن عصر است. | ||
کلیدواژهها | ||
واژههای کلیدی: ساقینامه؛ نظامی؛ ملّا عبدالنّبی فخرالزّمانی؛ تذکرۀ میخانه؛ تعابیر شاعرانه | ||
مراجع | ||
اسلامیندوشن، محمّدعلی (1370)، جام جهانبین، چاپ پنجم، تهران، جامی. خیّام، عمر بن ابراهیم (1387)، رباعیّات، تصحیح محمّدعلی فروغی و قاسم غنی، ویرایش بهاءالدّین خرّمشاهی، چاپ پنجم، تهران، ناهید. سجّادی، سیّد جعفر (1350)، فرهنگ لغات عرفانی، تهران، طهوری. عراقی، فخرالدّین (1372)، کلّیّات، به کوشش سعید نفیسی، چاپ هفتم، تهران، سنایی. صفا، ذبیحاالله (1357)، گنج سخن، جلد اوّل (از رودکی تا انوری)، چاپ ششم، تهران، دانشگاه تهران. ــــ (1364)، تاریخ ادبیّات در ایران، جلد پنجم، تهران، فردوس. فخرالزّمانی، عبدالنّبی (1367)، تذکرۀ میخانه، به اهتمام احمد گلچین معانی، چاپ پنجم، تهران، اقبال. لاهیجی، محمّد (1337)، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تهران، کتابفروشی محمودی. مؤتمن، زینالعابدین (1364)، شعر و ادب فارسی، چاپ دوم، تهران، زرّین. منوچهری دامغانی، ابوالنّجم احمد بن قوص (1363)، دیوان اشعار، تصحیح دکتر محمّد دبیرسیاقی، چاپ پنجم، تهران، زوّار. نظامی، ابومحمّد الیاس بن یوسف (1388)، شرفنامه، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش دکتر سعید حمیدیان، چاپ پنجم، تهران، قطره. وحشی بافقی (1374)، دیوان اشعار، تصحیح دکتر محمّدحسن سیدان، چاپ دوم، تهران، طلایه.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,332 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,925 |