
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,693 |
تعداد مقالات | 72,239 |
تعداد مشاهده مقاله | 129,234,254 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,069,020 |
تبیین ظرفیتهای صنعت سینما در توسعه عمومیسازی علم (مورد مطالعه: فیلمهای برتر علمی ـ تخیلی فستیوالهای جهانی) | ||
بررسیهای مدیریت رسانه | ||
دوره 3، شماره 4، 1403، صفحه 124-152 اصل مقاله (937.2 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/mmr.2025.383814.1120 | ||
نویسندگان | ||
وحید زندی فخر* 1؛ میترا افضلی فاروجی2 | ||
1کارشناس ارشد، گروه مدیریت رسانه، دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه بینالمللی سوره، تهران، ایران. | ||
2مربی، گروه مدیریت رسانه، دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه بینالمللی سوره، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
هدف: امروزه عمومیسازی علم، بهعنوان یکی از معیارهای اصلی توسعۀ جوامع، در افزایش مشارکت مردم در فرایندهای علمی نقش مهمی ایفا میکند. سینما یکی از ابزارهای قدرتمند رسانهای است که میتواند با استفاده از ظرفیت داستانپردازی و تصویرسازی، مفاهیم علمی را بهشیوهای جذاب و فهمپذیر به عموم منتقل کند. این مقاله با هدف شناسایی ظرفیتهای صنعت سینما در توسعۀ عمومیسازی علم اجرا شده است. روش: مقاله از نظر ماهیت اکتشافی و از نظر هدف کاربردی است و با رویکرد کیفی انجام شده است. جامعه مورد مطالعه، ۲۹ فیلم برتر ژانر علمی ـ تخیلی بوده است که در بازۀ زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، در فستیوالهای معتبری مانند اسکار، گلدن گلوب و آکادمی فیلمهای علمی ـ تخیلی پخش شدهاند. در این پژوهش با روش نمونهگیری هدفمند، ۱۵ فیلم برتر در این ژانر انتخاب شد و با این تعداد اشباع نظری بهدست آمد. ابزار جمعآوردی دادهها، مشاهده و روش تجزیهوتحلیل دادهها، تحلیل مضمون بود. در نهایت ۱۸۷ مضمون پایه شناسایی شد که به ۲۹ مضمون سازمانیافته و ۸ مضمون فراگیر دستهبندی شدند. یافتهها: نتایج نشان داد که سینمای داستانی با استفاده از ظرفیتهایی مانند روایتگری و داستانپردازی، آیندهنگاری علم، رسانهایسازی علم، مسئولیت اجتماعی در قبال عمومیسازی علم و برساختگرایی علمی، در انتقال مفاهیم علمی به عموم، بهطور مؤثری نقش دارد. نتیجهگیری: اهمیت سینمای داستانی بهعنوان ابزاری قدرتمند در عمومیسازی علم، از نتایج این مقاله بوده است. استفاده از ظرفیتهای شناساییشده در این مقاله میتواند به تولید فیلمهای علمی ـ تخیلی مؤثرتر و جذابتر منجر شود و مشارکت عمومی در فرایندهای علمی و فهم عامّه از علم را افزایش دهد. در مجموع، به نظر میرسد سیاستگذاران علمی ـ فرهنگی کشور برای ترویج علم در حوزۀ عمومی و ارتقای سطح زیست آگاهانه در جامعه، میبایست از ظرفیت سینمای داستانی، بهویژه ژانر علمی ـ تخیلی، بیش از پیش بهره گیرند. | ||
کلیدواژهها | ||
ترویج علم؛ رسانهایسازی علم؛ ژانر علمی ـ تخیلی؛ برساختگرایی اجتماعی علم؛ سینمای داستانی | ||
مراجع | ||
افضلی فاروجی، میترا (1398). طراحی الگوی سیاستگذاری برنامهسازی علمی در سیمای جمهوری اسلامی ایران با هدف ترویج علم در کشور. رساله دکتری، مدیریت رسانه، دانشگاه تهران، تهران.
پایا، علی (1390). نگاهی شتابزده به تاریخچه ترویج علم در حیطه عمومی. نشریه روششناختی علوم انسانی، (67)، 35- 66.
چاپرک، علی (1387). ساختگرایی اجتماعی. نشریه روششناسی علوم انسانی، (57)، 125- 146.
خانیکی، هادی؛ اتابک، محمد و عزیزی، فرید (1396). تحلیل وضعیت شبکههای اجتماعی مجازی در ایران با رویکرد حوزۀ عمومی هابرماس (مورد مطالعه چند گروه فیسبوکی). نشریه مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، (69)، 101- 130.
محمدیان، مرتضی و داوودی، ابوالحسن (1387). ابوالحسن داوودی از سینمای علمی - تخیلی و ارتباط و تأثیرات اجتماعی آن میگوید (بخش اول): سینمای علمی ـ تخیلی یک گونه نیست، یک نگرش است. نشریه نقد سینما، (59).
راودراد، اعظم (1382). سینما؛ رسانه فراموش شده. نشریه رسانه، (54)، 64-73.
زارعی، عیسی (1395). مروری نظاممند بر مفاهیم و الگوهای ترویج و عمومیسازی علم. نشریه رهیافت، 26(64)، 63-81.
زارعی، عیسی؛ حسن زاده، محمد؛ اسفندیاری مقدم، علیرضا (1396). علم در قاب تصویر: عناصر اساسی برنامه سازی تلویزیونی با رویکرد ترویج علم. نشریه پژوهشهای ارتباطی، (91)، 9-39.
زردار، زرین (1393). رسانهایشدن فناوریهای نو در ایران: شکافهای شناختی کنشگران اصلی در بازنمایی بیوتکنولوژی در برنامههای تلویزیونی. رساله دکتری. گروه علوم ارتباطات اجتماعی، تهران، دانشگاه علامه طباطبائی.
شاهمرادی، محمد حامد (1394). بررسی بازنمایی انسان پیشرفته در گونه علمی ـ تخیلی سینمای هالیوود با تکیه بر مفهوم ترابشریت. پایاننامه کارشناسی ارشد: پژوهش هنر.
صادقی، جواد؛ پشاآبادی، مهرداد؛ ناصری طاهری، عباس (1397). نحوه بازتاب اخبار علم و فناوری در بخش خبری ساعت 20 شبکه 4 سیما. نشریه رسانه، (113)، 79- 112.
ضابطی جهرمی، احمد (1397). سینما: ویژگی های فیلم بهعنوان یک رسانه. نشریه هنر، (44)، 149- 155.
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمد؛ فقیهی، ابوالحسن و شیخ زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در دادههای کیفی. نشریه اندیشه مدیریت راهبردی، (10)، 151- 198.
فرهنگی، علی اکبر؛ روشندل اربطانی، طاهر؛ پورحسین، رضا و افضلی فاروجی، میترا (1398) تبیین الگوی ارتباطات عمومی علم در برنامهسازی علمی در سیمای جمهوری اسلامی ایران. نشریه رسانههای دیداری و شنیداری، (30)، 34-62.
منتظر قائم، مهدی و فغانی، زهره (1387). تحلیل دریافت جوانان تحصیلکرده تهرانی از فیلمهای علمی ـ تخیلی. نشریه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 4(12)، 133- 162.
نطنزی، یحیی (1394). راهنمای ژانر معرفی و بررسی ده گونه سینمایی. تهران: نشر چشمه.
هیوارد، سوزان (1399). مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی. (فتاح محمدی، مترجم). تهران: نشر هزاره سوم.
References Abedi Jafari, H., Taslimi, M., Faghihi, A. & Sheikhzadeh, M. (2011). Theme and theme network analysis: A simple and efficient method for explaining patterns in qualitative data. Journal of Strategic Management Thought, (10), 151-198. (in Persian) Afzali Farooji, M. (2019). Designing a model for policy-making and scientific programming in the Islamic Republic of Iran with the aim of promoting science in the country. PhD thesis, Media Management, Tehran, University of Tehran (in Persian) Akshit, O. O. (2011). Turkish Cinema and Science Fiction. 18 International Golden Boll Film Festival. Adana: International Golden Boll Congress on Cinema. Babaii, E. & Asadnia, F. (2021). “If a black hole is an oyster, then...”: The discoursal trends of popularization in science fiction movies. Public Understanding of Science, 30(7), 868-880. DOI: 10.1177/09636625211038117 Bassols, M., Cros, A. & Torrent, A. M. (2013). Emotionalization in New Television Formats of Science Popularization. Pragmatics Quarterly Publication of the International Pragmatics Association (IPrA), 23(4), 605-632. Casini, S., Magaudda, P. & Neresini, F. (2024). Communicating science through films: the case of the International Festival of Scientific and Educational Film (1956–1975). Science as Culture, 34(1), 89-113, DOI: 10.1080/09505431.2024.2375208 Chaprak, A. (2008). Social constructivism. Journal of Humanities Methodology, (57), 125-146. (in Persian) Dudo, A., Brossard, D., Shanahan, J., Scheufele, D. A., Morgan, M. & Signorielli, N. (2011). Science on television in the 21st century: Recent trends in portrayals and their contributions to public attitudes toward science. Communication Research, 38(6), 754-777. Farhangi, A.A, Roshandel Arbatani, T., Pourhossein, R. & Afzali Farooji, M. (2019). Explaining the model of public science communication in scientific programming in the broadcasting of the Islamic Republic of Iran. Journal of Audiovisual Media, (30), 34-62. (in Persian) Gedeon, Z. (2015). Changing image of a scientist and science (Doctoral dissertation, Montana State University-Bozeman, College of Arts & Architecture). Gibson, E.C. (2012). Artificial identity: Representations of robots and cyborgs in contemporary anglo-american science fiction films (A thesis submitted in partial fulfilment for the requirements of the degree of MA (by Research) at the University of Central Lancashire. Guy Henry, C. (2014). A Cultural Critique of Contemporary Science Fiction Film. Graduation in the Honors College. Hayward, S. (2019). Key concepts in cinema studies. (Fattah Mohammadi, Translator). Tehran: Third Century Publishing (in Persian) Khaniki, H., Atabak, M. & Azizi, F. (2017). Analyzing the Status of Virtual Social Networks in Iran with Habermas's Public Sphere Approach (Case Study of Several Facebook Groups). Journal of Culture and Communication Studies, (69), 101-130. (in Persian) Mohammadian, M. & Davoudi, A. (2008). Abolhasan Davoudi says about science fiction cinema and its social connections and effects (Part One): Science fiction cinema is not a genre, it is an attitude. Cinema Criticism Journal, (59). (in Persian) Montazer Ghaem, M. & Faghani, Z. (2008). Analysis of educated young people's perceptions of science fiction films in Tehran. Journal of Cultural Studies and Communication, 4(12), 133-162. (in Persian) Natanzi, Y. (2015). Genre guide: Introducing and examining ten cinematic genres. Tehran: Cheshme Publications (in Persian) Paya, A. (2011). A hasty look at the history of science promotion in the public sphere. Journal of Methodological Sciences in the Humanities, (67), 35-66. (in Persian) Pettibone, L., Vohland, K. & Ziegler, D. (2017). Understanding the (inter)disciplinary and institutional diversity of citizen science: A survey of current practice in Germany and Austria. PloS one, 12(6), e0178778. Poggemeyer, P. L. (2019). Class in space: A critical analysis of modern trends in science fiction film and television (Master's thesis, San Diego State University). Ravudrad, A. (2003). Cinema; The forgotten medium. Media Journal, (54), 64-73. (in Persian) Sadeghi, J., Peshaabadi, M. & Naseri Taheri, A. (2018). How science and technology news is reflected in the 8 p.m. news section of Sima Channel 4. Media Journal, (113), 79-112. Sagri, M., Vavougios, D. & Sofos, F. (2023). The educational role of cinema in physical sciences. IgMin Res., 1(1), 094-097. DOI: 10.61927/igmin121 Shahmoradi, M.H. (2015). A study of the representation of advanced humans in the science fiction genre of Hollywood cinema, relying on the concept of transhumanity. Master's thesis: Art Research. (in Persian) Vidal, F. (2018). Introduction: From “The Popularization of Science through Film” to “The Public Understanding of Science.” Science in Context, 31(1), 1–14. Wang, Y., Li, J. & Cui, Y. (2024). Science communication with science fiction movies. The Innovation, 5(2), 100589. Zabiti Jahromi, A. (2018). Cinema: Characteristics of film as a medium. Honar Journal, (44), 149-155. (in Persian) Zaboski, B.A. & Therriault, D.J. (2020). Faking science: Scientificness, credibility, and belief in pseudoscience. Educational Psychology, 40(7), 820–837. Zardar, Z. (2014). Mediaization of new technologies in Iran: Cognitive gaps of main actors in representing biotechnology in television programs. PhD Thesis. Department of Social Communication Sciences, Tehran, Allameh Tabatabaei University. (in Persian) Zarei, I. (2016). A systematic review of concepts and models of science promotion and popularization. Rahyaft Journal, 26(64), 63-81. (in Persian) Zarei, I., Hassanzadeh, M. & Esfandiari Moghadam, A. (2017). Science in the picture frame: basic elements of television programming with a science promotion approach. Journal of Communication Research, (91), 9-39. (in Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 33 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 38 |