سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات162
تعداد شماره‌ها6,693
تعداد مقالات72,239
تعداد مشاهده مقاله129,228,635
تعداد دریافت فایل اصل مقاله102,060,282
شیرخدائی, مجتبی, عزیزی, محمد مهدی. (1403). تحلیل جایگاه معیارهای اجتماعی در طرح‌های جامع شهرهای تاریخی ایران. , 12(4), 63-80. doi: 10.22059/jurbangeo.2025.381764.1986
مجتبی شیرخدائی; محمد مهدی عزیزی. "تحلیل جایگاه معیارهای اجتماعی در طرح‌های جامع شهرهای تاریخی ایران". , 12, 4, 1403, 63-80. doi: 10.22059/jurbangeo.2025.381764.1986
شیرخدائی, مجتبی, عزیزی, محمد مهدی. (1403). 'تحلیل جایگاه معیارهای اجتماعی در طرح‌های جامع شهرهای تاریخی ایران', , 12(4), pp. 63-80. doi: 10.22059/jurbangeo.2025.381764.1986
شیرخدائی, مجتبی, عزیزی, محمد مهدی. تحلیل جایگاه معیارهای اجتماعی در طرح‌های جامع شهرهای تاریخی ایران. , 1403; 12(4): 63-80. doi: 10.22059/jurbangeo.2025.381764.1986

تحلیل جایگاه معیارهای اجتماعی در طرح‌های جامع شهرهای تاریخی ایران

پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری
مقاله 4، دوره 12، شماره 4، دی 1403، صفحه 63-80    اصل مقاله (1022.7 K)
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2025.381764.1986
نویسندگان
مجتبی شیرخدائی؛ محمد مهدی عزیزی*
گروه شهرسازی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
معیارهای اجتماعی جایگاه ویژه‌ای در شکل‌گیری و کارایی بافت‌های شهری دارند. از جمله این معیارها، می‌توان ارزش‌های فرهنگی، تعاملات اجتماعی، پویایی، حس تعلق، مشارکت اجتماعی و سرزندگی را نام برد. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که چه شاخص‌هایی برای ارزیابی جایگاه معیارهای اجتماعی در طرح‌های جامع شهری باید مدنظر قرار گیرند و وضعیت این شاخص‌ها در طرح‌های جامع منتخب پژوهش چگونه است؟ به‌منظور انتخاب شهرهای نمونه پژوهش و با توجه به میزان آثار میراث جهانی ثبت‌شده، سه شهر تبریز، یزد و شیراز انتخاب شدند. بر اساس مبانی نظری، چهار معیار همبستگی و انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، کیفیت زندگی و برابری همراه با شاخص‌های مرتبط با آن‌ها شناسایی و تحلیل گردیدند. با استفاده از روش تحلیل محتوا، از شاخص آلفای کریپندورف استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد که میانگین امتیاز کلیة شاخص‌ها ۰.۸۸۶ از ۲ بوده که نشان از توجه بسیار پایین به معیارهای اجتماعی دارد. میانگین ضریب پایایی آلفای کریپندورف ۰.۸۷۶ و میانگین نمرة طرح جامع شهر تبریز ۱.۱۵۷، یزد ۰.۷۴۳ و شیراز ۰.۷۵۷ است. معیار کیفیت زندگی وضعیت مطلوب‌تری نسبت به دیگر معیارها داشته و معیار مشارکت اجتماعی با کسب کم‌ترین امتیاز در نامطلوب‌ترین وضعیت بوده است. وضعیت معیار برابری مطلوب نبوده است.
کلیدواژه‌ها
توسعه اجتماعی؛ شهر تاریخی؛ طرح جامع؛ کاربری زمین؛ معیارهای اجتماعی
مراجع
  1. ارباب، پارسا. (۱۴۰۰). واکاوی علل محتوایی ناکارآمدی برنامه‌ریزی شهری بر اساس رویکرد طرح‌های جامع (مطالعه موردی: طرح جامع نوشهر). مجله آمایش سرزمین، 14(1)، 61-93. https://doi.org/10.22059/jtcp.2021.332798.670267
  2. اسمعیل‌پور، نجما و فروغی‌نسب، فاطمه. (۱۴۰۰). برنامه‌ریزی توسعه مجدد زمین در محله‌های بافت تاریخی (مطالعههمکاران موردی: محله زرتشتی‌ها در بافت تاریخی شهر یزد). مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 12(46)، 85-98.
  3. پوراحمد، احمد؛ حاتمی‌نژاد، حسین؛ زیاری، کرامت‌الله؛ فرجی‌سبکبار، حسن‌علی و وفایی، ابوذر. (۱۳۹۳). بررسی و ارزیابی کاربری اراضی شهری از منظر عدالت اجتماعی (موردمطالعه: کاشان). آمایش سرزمین، 11(6)، 179-208. https://doi.org/10.22059/jtcp.2014.53203
  4. پوراحمد، احمد؛ فرهودی، رحمت اله؛ زنگنه شهرکی، سعید و شفاعت قراملکی، طهورا. (۱۴۰۰). ارزیابی قابلیت‌های گردشگری بافت‌های تاریخی در جهت بازآفرینی شهری (مطالعههمکاران موردی: شهر تبریز). مطالعات مدیریت گردشگری، 16(53)، 201-232. https://doi.org/10.22054/tms.2021.50800.2293
  5. تایلور، نایجل. (۱۳۹۴). نظریه‌های برنامه‌ریزی شهری (از آغاز تا کنون). (محمود شورچه، مترجم) (ویرایش دوم). پرهام نقش.
  6. حاتمی، علی؛ مختاری ملک‌آبادی، رضا؛ برزگر، صادق و شکری فیروزجاه، پری. (۱۴۰۰). ارائه الگوی بازآفرینی بافت تاریخی شهر گرگان با رویکرد توسعه گردشگری. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 11(40)، 1-18. https://doi.org/10.30488/gps.2020.249129.3307
  7. عزیزی، محمدمهدی. (۱۳۹۲). تحلیلی بر رابطه سرانه کاربری‌های زمین و اندازه شهر در طرح‌های جامع شهرهای ایران. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 18(4)، 25-36. https://doi.org/10.22059/jfaup.2013.51679
  8. عزیزی، محمدمهدی و شکوهی بیدهندی، محمدصالح. (۱۳۹۴). تحلیل سیر تحول تاریخی مفهوم عدالت اجتماعی در برنامه‌های توسعه شهری ایران (1340-1390). تحقیقات تاریخ اجتماعی، 5(10)، 125-149.
  9. عزیزی، محمدمهدی و محمدزاده آذری، نیما. (۱۳۹۹). تحلیل رابطه گونه‌های فرم شهری و پایداری اجتماعی در محلات شهر تهران بررسی موردی: محلات چیذر، شهرک غرب، نارمک و امامزاده یحیی. نامه معماری و شهرسازی، 13(28)، 5-28. https://doi.org/10.30480/aup.2020.819
  10. فاضلی، محمد. (۱۳۸۹). ارزیابی تاثیرات اجتماعی. تهران: جامعه‌شناسان.
  11. کریمی، فاطمه؛ جلیلی‌صدرآباد، سمانه و خیرالدین، رضا. (۱۴۰۰). شناسایی و تحلیل ساختاری پیشران‌های تغییر در حوزه کاربری زمین (موردکاوی: محله فهادان بافت تاریخی یزد). آینده‌پژوهی ایران، 11(6)، 306-328. https://doi.org/10.30479/jfs.2022.1298
  12. معاونت میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی. (۱۳۹۸ بهمن). آشنایی با میراث جهانی ایران. دفتر امور پایگاه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی.
  13. معرب، یاسر؛ صالحی، اسماعیل؛ امیری، محمدجواد و نارویی، بهروز. (۱۳۹۷). سنجش میزان تاب‌آوری اجتماعی-فرهنگی کاربری اراضی شهری (مطالعه موردی: منطقة 1 شهر تهران). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 5(1 (پیاپی 8))، 113-130. https://doi.org/10.22067/gusd.v5i1.49505
  14. مهندسان مشاور برنامه‌ریز، شهرساز و معمار شهر و خانه. (۱۳۸۹). بازنگری طرح جامع شهر شیراز. سازمان مسکن و شهرسازی استان فارس.
  15. مهندسان مشاور نقش محیط. (۱۳۹۵). طرح توسعه و عمران (جامع) شهر تبریز (طرح جامع شهر تبریز). وزارت مسکن و شهرسازی.
  16. نعمت‌اللهی بناب، سیمین‌دخت. (۱۳۹۴). تحلیل جامعه‌شناختی ناپایداری توسعه شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی کلان‌شهرها (نمونه موردی شهر تبریز). مطالعات جامعه‌شناسی، 8(26)، 37-51.
  17. وارثی، حمیدرضا؛ تقوایی، مسعود و رضایی، نعمت‌الله. (۱۳۹۱). ساماندهی بافت فرسوده شهری (نمونه موردی: شهر شیراز). برنامه‌ریزی فضایی، 2(2)، 129-156.
  18. وزارت راه و شهرسازی. (۱۴۰۲). سامانه مدیریت اسناد. https://archive.mrud.ir
  19. هیلی، پتسی. (۱۴۰۰). برنامه‌ریزی همکارانه؛ شکل‌دهی به مکان‌ها در جوامع چندپاره. (نریمان جهانزاد، مترجم) (ویرایش 1). انتشارات مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران. (نشر اثر اصلی ۱۹۹۷)
  20. Arbab, P. (2022). Exploring the Substantial Reasons for the Inefficiency of Urban Planning Based on Comprehensive Plans Approach (Case Study: Nowshahr’s Comprehensive Plan). Town and Country Planning, 14(1), 61-93. https://doi.org/10.22059/jtcp.2021.332798.670267 [inPersian]
  21. Arseh Consulting Engineers. (2009). Comprehensive Plan of Yazd City. Yazd Province Housing and Urban Development Organization. [inPersian]
  22. Azizi, M. M. (2013). An Analysis on the Relation Between Per Capita Land Uses and City Size in Iran Urban Comprehensive Plans. Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning, 18(19), 25-36. https://doi.org/10.22059/jfaup.2013.51679 [inPersian]
  23. Azizi, M. M., & Mohammadzadeh Azari, N. (2020). Analysis of the Relationship between Types of Urban Form and Social Sustainability in Neighborhoods of Tehran Case Study: Chizar, Shahrak Gharb, Narmak and Imamzadeh Yahya Neighborhoods. Journal of Architecture and Urban Planning, 13(28), 5-28. https://doi.org/10.30480/aup.2020.819 [inPersian]
  24. Azizi, M. M., & Shokouhi Bidhendi, M. S. (2016). Analysis of Historical Evolution of the Concept of Social Justice in Urban Development Plans in Iran (1340-1390). Tahqiqāt-e Tārikh-e Ejtemā’i (Social History Studies), 5(10), 125-149. [inPersian]
  25. Barton, H. (2009). Land use planning and health and well-being. Land Use Futures, 26, S115-S123. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2009.09.008
  26. Berke, P.; & Godschalk, D. (2009). Searching for the Good Plan: A Meta-Analysis of Plan Quality Studies. Journal of Planning Literature, 23(3), 227-240. https://doi.org/10.1177/0885412208327014
  27. de Oliveira, J. A. P., & Paleo, U. F. (2016). Lost in participation: How local knowledge was overlooked in land use planning and risk governance in Tōhoku, Japan. Land Use Policy, 52, 543-551. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2014.09.023
  28. Deputy of Cultural Heritage of the Ministry of Cultural Heritage, Tourism, and Handicrafts. (2020). Iranian World Heritage Sites. Office of Cultural Heritage, Handicrafts, and Tourism Bases Affairs. [inPersian]
  29. Esmaeilpoor, N., & Foroughinasab, F. (2022). Land Redevelopment Planning in the Urban Historical Fabrics Case study: Zartoshtiha Neighborhood in thehistorical fabric of Yazd city. Iranian Islamic City Studies, 12(46), 85-98. [inPersian]
  30. Fazeli, M. (2010). Social Impact Assessment. Jamee Shenasan. [in Persian]
  31. Glasson, J., & Wood, G. (2009). Urban regeneration and impact assessment for social sustainability. Impact Assessment and Project Appraisal, 27(4), 283-290. https://doi.org/10.3152/146155109X480358
  32. Glover, T. D.; Stewart, W. P.; & Gladdys, K. (2008). Social Ethics of Landscape Change: Toward Community-Based Land-Use Planning. Qualitative Inquiry, 14(3), 384-401. https://doi.org/10.1177/1077800407309409
  33. Gu, Z.; & Zhang, X. (2021). Framing social sustainability and justice claims in urban regeneration: A comparative analysis of two cases in Guangzhou. Land Use Policy, 102, 105224. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.105224
  34. Hatami, A., Mokhtari Malekabadi, R., Barzegar, S., & Shokri Firoozjah, P. (2021). Providing a model for recreating the historical context of Gorgan with a tourism development approach. Geographical Planning of Space, 11(40), 1-18. https://doi.org/10.30488/gps.2020.249129.3307 [inPersian]
  35. Healey, P. (2021). Collaborative Planning: Shaping Places in Fragmented Societies. (N. Jahanzad, Tran.) (1st ed.). Tehran Urban Research and Planning Center. [inPersian]
  36. Karimi, F., Jalilisadrabad, S., & Kheyroddin, R. (2022). Identification and Structural Analysis of Land Use Drivers (Case Study: Fahadan Neighborhood, Yazd Historical Context). Journal of Iran Futures Studies, 6(2), 305-328. https://doi.org/10.30479/jfs.2022.1298 [inPersian]
  37. Krippendorff, K. (2004). Content analysis: an introduction to its methodology (2nd ed). Sage.
  38. Lotfata, A.; & Ataöv, A. (2020). Urban streets and urban social sustainability: a case study on Bagdat street in Kadikoy, Istanbul. European Planning Studies, 28(9), 1735-1755. https://doi.org/10.1080/09654313.2019.1656169
  39. Lyles, W.; & Stevens, M. (2014). Plan Quality Evaluation 1994–2012: Growth and Contributions, Limitations, and New Directions. Journal of Planning Education and Research, 34(4), 433-450. https://doi.org/10.1177/0739456X14549752
  40. Ministry of Roads and Urban Development. (2023). Document Management System. Retrieved from https://archive.mrud.ir [inPersian]
  41. Mitchell, R. E; & Parkins, J. R. (2011). The challenge of developing social indicators for cumulative effects assessment and land use planning. Ecology and Society, 16(2). https://doi.org/10.5751/ES-04148-160229
  42. Moarrab, Y., Salehi, E., Amiri, M. J., & Narouee, B. (2018). Evaluation of Social and Cultural Resilience of Urban Land Use (Case Study: Region 1 Tehran). Geography and Urban Space Development, 5(1), 113-130. https://doi.org/10.22067/gusd.v5i1.49505 [inPersian]
  43. Murphy, K. (2012). The social pillar of sustainable development: a literature review and framework for policy analysis. Sustainability: Science, Practice and Policy, 8(1), 15-29. https://doi.org/10.1080/15487733.2012.11908081
  44. Naghshe Mohit Consulting Engineers. (2016). Development and Construction (Comprehensive) Plan of Tabriz City. Ministry of Roads and Urban Development. [inPersian]
  45. Nematollahi Bonab, S. (2016). The sociological analysis of unsustanability of urban development in informal settlements of metropolis (case study of Tabriz). The Journal of Sociology Studies, 8(26), 37-51. [inPersian]
  46. Pourahmad, A., Farhudi, R., Zangeneh shahraki, S., & Shafaat Gharamaleki, T. (2021). Assessing the Tourism Capabilities of Historical Textures for Urban Regeneration (Case Study: Tabriz city). Tourism Management Studies, 16(53), 201-232. https://doi.org/10.22054/tms.2021.50800.2293 [inPersian]
  47. Poorahmad, A., Hataminejad, H., Ziari, K., Farajisabokbar, H., & Vafaii, A. (2014). The Evaluation and Revising of urban land use from the Point of View of social justice. (Case Study: Kashan). Town and Country Planning, 6(2), 179-208. https://doi.org/10.22059/jtcp.2014.53203 [inPersian]
  48. Sairinen, R.. (2004). Assessing social impacts of urban land-use plans: From theory to practice. Boreal Environment Research, 9(6), 509-517.
  49. Serag El Din, H.; Shalaby, A.; Farouh, H. E.; & Elariane, S. A. (2013). Principles of urban quality of life for a neighborhood. HBRC Journal, 9(1), 86-92. https://doi.org/10.1016/j.hbrcj.2013.02.007
  50. Shahr-O-Khaneh Consulting Engineers. (2010). Revision of the Comprehensive Plan of Shiraz City. General Department of Road and Urban Planning Of Fars Province. [in Persian]
  51. Sheydayi, A.; & Dadashpoor, H. (2023). Conducting qualitative content analysis in urban planning research and urban studies. Habitat International, 139, 102878. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2023.102878
  52. Shirazi, M. R.; & Keivani, R. (eds.). (2019). Urban Social Sustainability: Theory, Policy and Practice (1st ed.). Routledge.
  53. Stevens, M. R.; Lyles, W.; & Berke, P. R. (2014). Measuring and Reporting Intercoder Reliability in Plan Quality Evaluation Research. Journal of Planning Education and Research, 34(1), 77-93. https://doi.org/10.1177/0739456X13513614
  54. Taherkhani, R.; Hashempour, N.; & Lotfi, M. (2021). Sustainable-resilient urban revitalization framework: Residential buildings renovation in a historic district. Journal of Cleaner Production, 286. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.124952
  55. Taylor, N. (2015). Urban Planning Theory since 1945. (M. Shoorcheh, Tran.) (2nd ed.). Parham Nagsh. [inPersian]
  56. UNESCO World Heritage Convention. (2024). World Heritage List. Retrieved January 15, 2024, from https://whc.unesco.org/en/list/
  57. Varesi, H., Taghvaei, M., & Rezaei, N. (2012). Investigating the Role of Intra-firm Characteristics in Improving Networking Interactions and their Innovation Capabilities in Tabriz Metropolitan Region. Spatial Planning, 2(2), 129-156. [inPersian]
  58. Wang, W. M., Lee, A. H., Peng, L. P., & Wu, Z. L. (2013). An integrated decision making model for district revitalization and regeneration project selection. Decision Support Systems, 54(2), 1092-1103. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.dss.2012.10.035
  59. Wickes, R.; Zahnow, R.; Corcoran, J.; & Hipp, J. R. (2018). Neighbourhood social conduits and resident social cohesion. Urban Studies, 56(1), 226-248. https://doi.org/10.1177/0042098018780617
  60. Zaleckis, K., Grazuleviciute Vileniske, I., Vitkuviene, J., Tranaviciutė, B., Dogan, H. A., Sinkiene, J., & Grunskis, T. (2019). Integrating content analysis into urban research: compatibility with sociotope method and multimodal graph. SAGE Open, 9(1). https://doi.org/10.1177/2158244019840115
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 146
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 164





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب