سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات162
تعداد شماره‌ها6,578
تعداد مقالات71,072
تعداد مشاهده مقاله125,698,120
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,929,828
مرادی, رامین, آزاد ارمکی, تقی, هاشمی, سید ضیاء. (1403). نقش توسعه در تغییر مناسبات اجتماعی مطالعه موردی: روستاهای حاشیه سد کارون 3. , 15(3), 1-18. doi: 10.22059/jrur.2024.104708.522
رامین مرادی; تقی آزاد ارمکی; سید ضیاء هاشمی. "نقش توسعه در تغییر مناسبات اجتماعی مطالعه موردی: روستاهای حاشیه سد کارون 3". , 15, 3, 1403, 1-18. doi: 10.22059/jrur.2024.104708.522
مرادی, رامین, آزاد ارمکی, تقی, هاشمی, سید ضیاء. (1403). 'نقش توسعه در تغییر مناسبات اجتماعی مطالعه موردی: روستاهای حاشیه سد کارون 3', , 15(3), pp. 1-18. doi: 10.22059/jrur.2024.104708.522
مرادی, رامین, آزاد ارمکی, تقی, هاشمی, سید ضیاء. نقش توسعه در تغییر مناسبات اجتماعی مطالعه موردی: روستاهای حاشیه سد کارون 3. , 1403; 15(3): 1-18. doi: 10.22059/jrur.2024.104708.522

نقش توسعه در تغییر مناسبات اجتماعی مطالعه موردی: روستاهای حاشیه سد کارون 3

پژوهش های روستائی
دوره 15، شماره 3، آبان 1403، صفحه 1-18    اصل مقاله (1.13 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrur.2024.104708.522
نویسندگان
رامین مرادی؛ تقی آزاد ارمکی* ؛ سید ضیاء هاشمی
گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
توسعه به‌مثابه تغییر اجتماعی برنامه‌ریزی‌شده ازجمله برداشت‌هایی است که الگوی برخی کشورها ازجمله ایران قرار دارد. در این تحقیق به بررسی تغییرات ناشی از احداث سدسازی به‌عنوان یکی از طرح‌های توسعه‌ای پرداخته شد. با ساخت سد کارون 3، تمام یا بخش زیادی از 70 روستای حاشیه سد زیر آب رفت و ساکنان آن‌ها مجبور به‌جابجایی ناخواسته شدند. مقصد تعداد زیادی از این مهاجران، شهرستان ایذه و روستاهای اطراف آن بود. این پژوهش به بررسی تغییرات ایجادشده در زندگی روستائیان حاشیه سد کارون 3 پرداخت. رویکرد انجام تحقیق کیفی و روش مورداستفاده پدیدارشناسی بود. نمونه تحقیق 35 نفر و داده‌های تحقیق با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع‌آوری و با روش تحلیل مضمون، تم‌های تحقیق استخراج گردید. یافته‌های تحقیق نشان داد پس از جابجایی روستائیان، همه اشکال مناسبات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی قبلی دستخوش تغییر اساسی شدند. شکل‌گیری روابط مبتنی بر پول؛ شکل جدید همسایگی؛ بهبود اوضاع زندگی زنان و جوانان؛ تغییر الگوی اشتغال و حضور پررنگ بروکراسی و قدرت در زندگی، و سست شدن پایه‌های پدرسالاری ازجمله تغییرات به وجود آمده در زندگی این اجتماعات بود. همچنین یافته‌ها نشان داد ضعف یا نبود حمایت نهادی بلندمدت منجر به گسیختگی مکانی، زوال میراث معنوی و حاشیه‌ای شدن اجتماعی ساکنان این روستاها شد. در خصوص جبران برخی آثار منفی، اقدامات جبرانی نهادی برای گروه‌های تحت تأثیر پیشنهاد شد.
کلیدواژه‌ها
توسعه؛ مناسبات اجتماعی؛ جابجایی ناخواسته؛ تغییر اجتماعی؛ سد کارون؛ ایذه
مراجع
  1. اکبرزاده، پیمان و کابلی، سید حسن. (1396). ارزیابی اثرات اقتصادی - اجتماعی سدسازی و تأثیر آن بر نظام بهره‌برداری سنّتی (مطالعه موردی: سد سیازاخ شهرستان دیواندره). جغرافیا و پایداری محیط، 7(2)، 53-65.
  2. احمدوند، مصطفی؛ کرمی، آیت اله و پیرداده بیرانوند، کبری. (1402). ارزیابی آثار اقتصادی - اجتماعی احداث سد بر روستاهای پیرامون (موردمطالعه: سد ایوشان، شهرستان خرم‌آباد). فصلنامه پژوهش‌های روستایی، 14 (2)، 379-362.
  3.  https://doi.org/10.22059/jrur.2023.92924
  4. اوث ویت، ویلیام. (1386). هابرماس. ترجمه حسن چاوشیان و لیلا جوافشانی. چاپ اول، تهران: نشر اختران.
  5. پاپلی یزدی، محمدحسین و ابراهیمی، محمد امیر. (1396). نظریه‌های توسعه روستایی. چاپ دهم. تهران: انتشارات سمت.
  6. پیرستانی، محمدرضا. (1388). بررسی اثرات زیست‌محیطی سد. فصلنامه جغرافیای انسانی، 3(2)،50-40.
  7. غفاری، رامین و ترکی‌هرچگانی، معصومه. (1389). تحلیلی بر عوامل مؤثر در مهاجرت جوانان روستایی به شهر. مسکن و محیط روستا، 29(132)، 121-92.
  8.  پولاک، یاکوب ادوارد. (1368). سفرنامه پولاک. ترجمه کیکاووس جهانداری. چاپ دوم. تهران: انتشارات حکایت.
  9. دورکیم، امیل. (1393). صور بنیانی حیات دینی. ترجمه باقر پرهام. چاپ ششم. تهران: نشر مرکز.
  10. رحمتی، علی‌رضا. (1389). آثار اجتماعی-اقتصادی سکونت‌گاه‌های مشمول جابجایی ناشی از ایجاد سدها. پژوهش‌های محیط‌زیست،1(2)، 66-53.
  11.  سعدی، حشمت اله؛ بهرامی، لیلا و افشارکهن، جواد. (1393). علل مهاجرت روستائیان در استان همدان. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 11(1)، 73-53. https://doi.org/10.22067/jss.v11i1.13376
  12. سرنا، کارلا. (1362). آدم‌ها و آئین‌ها در ایران. ترجمه علی‌اصغر سعیدی. چاپ اول. تهران: کتاب‌فروشی زوار.
  13. فلیک، اووه. (1390). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه هادی جلیلی. چاپ یازدهم. تهران: نشر نی.
  14. فرج زاده، مهدی. (1386). بررسی اثرات زیست‌محیطی احداث سدها. اولین همایش ملی مدیریت منابع آب اراضی ساحلی. ساری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
  15. عبدالله، عبدالمطلب. (1402). بررسی پیامدهای اجتماعی و فرهنگی پروژه احداث سد نیروگاهی منطقه غرب کشور (بررسی تجربه زیسته اهالی منطقه غرب کشور از احداث سد نیروگاهی سردشت). فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 13(53)، 136-120. https://doi.org/10.22034/jgeoq.2024.382164.3994
  16. مرکز آمار ایران. (1365). سرشماری نفوس و مسکن. چاپ 1. تهران: انتشارات مرکز آمار ایران.
  17. مرکز آمار ایران. (1375). سرشماری نفوس و مسکن. چاپ 1. تهران: انتشارات مرکز آمار ایران.
  18. گیدنز، آنتونی. (1378). تجدد و تشخص. ترجمه ناصر موفقیان. چاپ 9. تهران: نشر نی.
  19. میرزایی، حسین؛ هاشمی، سید ضیاء. (1390). تأثیرات اجتماعی ساخت سدها بر حوزه تحت تأثیر سد کارون 3، کارون 4 و گتوند علیا. اولین کنفرانس بین‌المللی و سومین کنفرانس ملی سد و نیروگاه‌های برق آبی. تهران.
  20.  نوری نجفی؛ فرهاد، ویسی؛ هادی، خوشبخت؛ کورس و میرزایی تالار پشتی، رضا. (1397). ارزیابی تأثیر احداث سدها بر جامعه محلی و محیط پیرامون در ایران: مرور نظام‌مند. نشریه آب و توسعه پایدار، 5(2)، 152-141.
  21. https://doi.org/10.22067/jwsd.v5i2.67394
  22. واترز، مالکوم. (1381). جامعه سنتی و جامعه مدرن. ترجمه منصور انصاری. چاپ اول. تهران: انتشارات نقش‌جهان.
  23. نادری، لادن و کرمی دهکردی، اسماعیل. (1397). دیدگاه خانوارهای محلی پیرامون پیامدهای اجتماعی احداث سد بهشت‌آباد در حوزه مبدأ. فصلنامه پژوهش‌های روستایی، 9(4)، 645-628.  https://doi.org/10.22059/jrur.2018.233979.1113
  24. Abdullah, A. (2023). Investigating the social and cultural consequences of the power plant dam construction project in the western region of the country (examining the lived experience of the residents of the western region of the country from the construction of the Sardasht power plant dam). Geography quarterly (regional planning), 13(53), 120-136. https://doi.org/10.22034/jgeoq.2024.382164.3994 [In Persian].
  25. Aguiree, I. (2005). Social Investigation of the Communities Affected by Chixoy Dam. Panel Appraisal, 213, 215-224.
  26. Ahmadvand, M., Karmi A., & Pirdade Biranvand, K. (1402). Assessing of the socio-economic effects of dam construction on surrounding villages, case study: Ivshan Dam, Khoramabad city. Rural Research Quarterly, 14(2),379-362. https://doi.org/10.22059/jrur.2023.92924 [In Persian].
  27. Akbarzadeh, P., & Kabuli, SH. (2017). Assessing the socio-economic effects of dam construction and its impact on the traditional exploitation System, Case study; Siazakh in Divandareh, Iran. Geography and Environmental Sustainability, 7(2), 53-65. [In Persian].
  28. Beck, M.W., Classen, A.H., & Hundt, P.J. (2012). Environmental and livelihood impacts of dams’ common lessons across development gradients that challenge sustainability. International Journal of River Basin Management, 10(1), 1-20. https://doi.org/10.1080/15715124.2012.656133
  29. Bryan, T. (2009). Social impacts of large dam projects: A comparison of international case studies and implications for best practice. Journal of Environmental Management, 90, 249–257. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2008.07.030
  30. Cernea, M. (2000). Risks, safeguards and reconstruction: A model for population displacement and resettlement. In Cernea, M., & McDowell, J. (Eds), Risks and reconstruction. Economic and Political Weekly, 35(41), 3659-3678. http://dx.doi.org/10.2307/4409836
  31. Cernea, M., & Guggenheim, S. (Eds). (1993). Anthropological approaches to resettlement: Policy, practice and theory. Boulder: Westview.
  32. Durkheim, E. (2013). Basic forms of religious life. Translated by Baqer Parham. Sixth edition. Tehran: Markaz Publications. [In Persian].
  33. Elliott, A., & Bryan, S.T. (2012). On society. edition1. Publisher: Polity Press, Cambridge.
  34. Farajzadeh, M. (2007). Investigating the environmental effects of building dams. The first national conference on water resources management of coastal lands. Sari: Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources. [In Persian].
  35. Flick, U. (2018). An introduction to qualitative research. Translated by Hadi Jalili. 11th edition Tehran: Ney Publishing. [In Persian].
  36. Ghaffari, R., & Turki Harchgani, M. (2010). An analysis of the effective factors in the migration of rural youth to the city. Housing and Village Environment, 29(132), 92-121. [In Persian].
  37. Giddens, Anthony. (1378). Modernity and individuality. Translated by Nasser Mofaqian. Ninth edition. Tehran: Ney Publishing. [In Persian].
  38. Holdman, J. (2011). Spokanes Seek New Grand Coulee deal. Rural Development Hyderabad, 39 (2), 134-152. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22286462.1397.8.4.13.6
  39. Hwang S.S., Xi, j., Cao, Y., Feng, X., & Qiao, X. (2007). Anticipation and psychological stress and the Three Gorges Dam project, China. Social Science and Medicine, 65(5), 1012-1024. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2007.05.003
  40. Iran Statistics Center (1365). Population and housing census. First edition. Tehran: Publications of Iran Statistics Center. [In Persian].
  41. Iran Statistics Center (1375). Population and housing census. First edition.Tehran: Publications of Iran Statistics Center. [In Persian].
  42. Jackson, S. (2000). Resettlement for China’s Three Gorges Dam. Communist and Post-Communist Studies, 6(3), 222–241. https://doi.org/10.1016/S0967-067X(00)00005-2
  43. Kirchherr, J., Huw, P., & Katrina, J. C. (2016). Cleaning up the Big Muddy: A Meta-Synthesis of the Research on the Social Impact of Dams. Environmental Impact Assessment Review,36,67-84.
  44. Long, N. (2001). Development Sociology: Actor perspectives. London and New York: Routledge.
  45. Malek, H. A., Mirakzadeh, A., & Lioutas, E. (2017). The Social Impacts of Dams on Rural Areas: A Case Study of Solaiman Shah Dam, Kermanshah. Journal of Sustainable rural development, 1(2), 189-198.
  46. Mertus, J. (2003). Intervention and Human Rights Culture. In Ethics and Humanitarian Intervention, Anthony Lang, ed. (Washington DC: Georgetown University Press.
  47. Mirzaei, H., & Hashemi, S.Z. (2011). The social effects of the construction of dams on the area affected by Karun 3, Karun 4 and Upper Getund dams. Tehran: The first international conference and the third national conference on dams and hydropower plants. [In Persian].
  48. Mudzengi, B.K. (2012). An Assessment of the Socio-Economic Impacts of the Construction of Siya Dam in the Mazungunye Area. Bikita District of Zimbabwe. Journal of Sustainable Development in Africa, 14,1-17.
  49. Naderi, L., Karmi Dehkordi, A. (2017). The viewpoint of local households regarding the social consequences of the construction of Beheshtabad dam in the source area. Rural Research Quarterly, 9(4), 628-654. https://doi.org/10.22059/jrur.2018.233979.1113 [In Persian].
  50. Nouri Najafi, F., Visi, E., happy, K., & Mirzaei, R. (2017). Evaluating the impact of building dams on the local community and surrounding environment in Iran: a systematic review. Journal of water and sustainable development, 5(2), 141-152. https://doi.org/10.22067/jwsd.v5i2.67394 [In Persian].
  51. Outhwaite, W. (1994), Habermas. translated by Hassan Chavoshian and Leila Javafshani. Tehran: Akhtaran. Publications. [In Persian].
  52. Papoli Yazdi, M.H., & Ebrahimi, M.A. (2016). Theories of rural development.Tehran: Samt Publications. [In Persian].
  53. Pirestani, M. (2008). Investigating the environmental effects of the dam. Human Geography Quarterly, 3(2):40-50. [In Persian].
  54. Polak, Y. A. (1368). Pollack's travelogue. Translation by Kikavos Jahandari. Second edition. Tehran: Hekayat Publications. [In Persian].
  55. Rahmati, A. R. (2010). Socio-economic effects of settlements subject to displacement due to the construction of dams. Environmental Research, 1(2), 53-66. [In Persian].
  56. Saadi, H., Bahrami, L., & Afsharkhan, J. (2013). Causes of migration of villagers in Hamadan province. Journal of Social Sciences, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, 11(1), 53-73. https://doi.org/10.22067/jss.v11i1.13376 [In Persian].
  57. Serena, K. (1983). People and rituals in Iran. Translated by Ali Asghar Saidi. First edition. Tehran: Zovar bookstore. [In Persian].
  58. Thukral, E. (1996). Development, Displacement and Rehabilitation: Locating Gender. Economic and Political Weekly,31(24), 1500-1503.
  59. Waters, M. (2008). Traditional society and modern society. Translated by Mansour Ansari. First edition. Tehran: Naqsh Jahan Publishing. [In Persian].
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 110
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 136





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب