پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,578 |
| تعداد مقالات | 71,072 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,682,576 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,912,238 |
تبیین مؤلفه‌های رابطه متقابل عوامل اجتماعی و انواع معرفت؛ بررسی مقایسه‌ای دیدگاه ماکس شلر و علامه طباطبایی | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 14، شماره 3، مهر 1403، صفحه 37-53 اصل مقاله (1.15 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2024.371216.1688 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد سلطانیه1؛ محمد رفیق* 2 | ||
| 1استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران. | ||
| 2استادیار جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مسئله رابطه متقابل عوامل اجتماعی و انواع معرفت که «تعیّن اجتماعی معرفت» نامیده میشود، عینیت خارجی یافتن معرفت از حیث اجتماعی یا تاثّر و تشخّصی است که معرفت‌های مختلف انسان از عوامل اجتماعی می‌پذیرد. این پژوهش بنیادین، با استفاده از روش اکتشافی و رویکرد توصیفی- تحلیلی، در پی پاسخ به این سوال است که بر اساس دیدگاه ماکس شلر و علامه طباطبایی، تعیّن اجتماعی معرفت چگونه است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد مؤلفه‌های این رابطه متقابل شامل عمق، درجه، سطح، عامل مسلّط و موضوع است. طباطبایی بر این باور است که غیر از معارف بدیهی، حضوری، کلی نظری و برخی از معرفت‌های کلی عملی، بقیه معارف، تحت تأثیر عوامل زیستی، محیطی، غیبی و اجتماعی و فرهنگی قرار دارند که این تأثیر، اقتضایی است و به مرحله علیّت حتمی نمی‌رسد. محور اصلی این تحول‌های معرفتی را اعتباریّات به‌ویژه اعتباریّات پس از اجتماع می‌داند که کاملاً از تعیّن اجتماعی برخوردارند. یعنی کلّ اعتباریات متأثر از جامعه‌اند، هرچند اعتباریات بعد از اجتماع با شدت بیشتری تحت این تأثیر قرار دارند. ماکس شلر شکل و محتوای معرفت را مطرح کرده که محتوا را از تعیّن اجتماعی مصون می‌داند و فقط شکل معرفت را دارای تعیّن اجتماعی می‌داند. البته طباطبایی و شلر هر دو معتقدند که هیچ نوع علیّتی بین جامعه و معرفت وجود ندارد و تأثیر جامعه فقط در حد اقتضاء است. طباطبایی فقط در اعتباریات پس از اجتماع و شلر در شکل معرفت به این اقتضا قائل است. به عقیده شلر، عوامل معنوی و واقعی به طور مشترک، باعث تعیّن معرفت می‌شوند. البته فقط شکل معرفت‌های سه گانه دین، فلسفه و علم هستند که آماج تعیّن قرار می‌گیرند. بنابراین عصاره نظریه طباطبایی به بحث اعتباریات و نظریه شلر به شکل و محتوای معرفت برمی‌گردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تعیّن؛ علامه طباطبایی؛ عوامل اجتماعی؛ ماکس شلر؛ معرفت | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
اژدری‌زاده، حسین (1382)، تعیّن اجتماعی معرفت وحیانی علامه طباطبایی، حوزه و دانشگاه، سال 9، شماره 35.
اژدری‌زاده، حسین (1390)، جامعه‌شناسی معرفت در قرآن، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
اژدری‌زاده، حسین (1393)، روش شناسی نظریه معرفتی اجتماعی علامه طباطبایی، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال 5، شماره 19، تابستان.
توکّل، محمد(1389)، جامعه‌شناسی علم، تهران: جامعه‌شناسان.
شلر، ماکس (1375)، جامعه‌شناسی معرفت، ترجمه ابراهیم فیاض، حوزه و دانشگاه، شماره 7.
طباطبایی، سید محمدحسین (1386)، نهایة الحکمه، قم: موسسه امام خمینی (ره).
طباطبایی، سید محمدحسین (1368)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا.
طباطبایی، سید محمدحسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه الاعلمی.
علی‌زاده، عبدالرضا، اژدری‌زاده، حسین، کافی، مجید (1399)، جامعه‌شناسی معرفت: جستاری در تبیین رابطه ساخت و کنش اجتماعی و معرفت‌های بشری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
علی‌زاده، عبدالرضا (1376)، نگاهی به جامعه‌شناسی معرفت ماکس شلر، حوزه و دانشگاه، شماره 11 و 12.
گورویچ، ژرژ، مندراس، هانری (1347)، طرح مسایل جامعه‌شناسی امروز، ترجمه عبدالحسین نیک گهر، تهران: انتشارات پیام.
مطهری، مرتضی (1371)، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا.
نصیری حامد، رضا (1400)، مؤلفه های متعارض معرفتی در اندیشه ماکس شلر، پژوهش های مابعدالطبیعی، دوره2، شماره4.
Hamilton, Peter (1977) , Knowledge and Social Structure; Routledge & Kegan Paul, London.
Merton, Robert (1973), the Sociology of Science, The University of Chicago Press, london.
Merton, Robert K. (1968), Social Theory and Social Structure, The Free Press, New York.
Scheler, Max (1942), Sociology of Knowledge, International Phenomenological Society.
Scheler, Max (1974), Max Scheler (1874-1928) Centennial Essays, Edi. By Manfred S. Frings, The Hague, Martinus Nijhof.
Scheler, Max (1980), Problems of sociology of knowledge, London, The University of Chicago Press.
Scheler, Max (1992), On Feeling, Knowing, and Valuing, edited and with an introduction by Harold J. Bershady, University of Chicago Press.
Scheler, Max (2009), The Human Place in the Cosmos, Trans. By Manfred S. Frings, Evanston, Northwestern University Press.
Scheler, Max (2017), The Nature of Sympathy, Trans. By Peter Heath, New York, Routledge.
Stark, W (1960). The Sociology of Knowledge, An Essay in Aid of A Deeper Understanding of The History of Ideas; Routledge and Kegan Paul, London.
Tavakol, M (1987), Sociology of Knowledge theoretical problems, Sterling Publishers Private Limited. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 102 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 50 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب