پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,622 |
| تعداد مقالات | 71,539 |
| تعداد مشاهده مقاله | 126,871,217 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 99,911,089 |
اصل آزادی اراده در وقف:بازنگری ظرفیت‌های فتوایی و تقنینی در راستای توسعۀ حداکثری | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| دوره 57، شماره 1، شهریور 1403، صفحه 119-138 اصل مقاله (582.12 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2024.375885.669673 | ||
| نویسندگان | ||
| حسین حقیقت پور* ؛ حجت عزیزاللهی | ||
| استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه یزد، یزد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| وقف از جمله نهادهای اقتصادی سنتی است که از دیرباز در میان ملل مختلف رواج داشته و بر اساس دیدگاه صحیح‌تر، حقیقت شرعیه محسوب نمی‌شود. با وجود این، در متون فقهی امامیه شرایط متعددی برای صحت این عمل حقوقی برشمرده شده‌است که طبعاً سبب محدودیت گستره آن خواهد شد. نوشتار پیش رو تلاش می‌کند با استناد به منابع کتابخانه‌ای و با بهره‌جویی از روش توصیفی-تحلیلی، در دو ساحت مبانی فقهی و سپس قوانین منطبق بر آن، ساختار موجود را نقد کند و طرحی نو در اندازد. تحلیل داده‌ها حاکی است عموماتِ کم‌نظیرِ حاکم در باب وقف مقتضی «آزادی اراده واقف» هستند. مستفاد از این ادله آن است که ساختار وقف دقیقاً مشابه ساختار عقد صلح است که شارع مقدّس نیروی سازنده آن را اراده طرفین دانسته و مفاد تشریع خویش را «تنفیذ اراده واقف» قرار داده، چنانکه در صلح نیز «تأیید سازش طرفین» را جعل نموده‌است. در نهایت بر اساس نوآوری نوشتار، شارع در وقف اراده واقف را در محدوده ساختار عرفی آن تأیید نموده و جز قواعد کلی شرعی همچون مباح بودن منفعت یا مشروعیت جهت و مانند آن، قید خاصی بر وقف تحمیل نکرده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آزادی اراده؛ شرایط موقوفه؛ شرایط واقف؛ شرایط وقف؛ وقف | ||
| مراجع | ||
|
ابن بابویه، محمد ابن علی (1413). من لا یحضره الفقیه. 4 جلد. چاپ دوم. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن زهره، حمزة (1417). غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع. چاپ اول. قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
ارسطا، محمدجواد (1398). فتوای معیار در قانونگذاری. نشریه فقه حکومتی. 7 (2).
بهبهانى، سید على (1405). الفوائد العلیة-القواعد الکلیة. 2 جلد. چاپ اول. اهواز: کتابخانه‌دار العلم.
سبحانى، جعفر (1415). الرسائل الأربع. 4 جلد. چاپ اول. قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام.
بجنوردى، سید حسن (1419). القواعد الفقهیة. 7 جلد. چاپ اول. قم: نشر الهادی.
شهیدی‌تبریزى، میرزا‌فتاح (1375). هدایة‌الطالب إلی أسرار‌المکاسب. 3 جلد. چاپ اول. تبریز: چاپخانه اطلاعات.
حاج زاده، هادی (1394). فتوای معیار در قانونگذاری در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران (نگاهی دوباره به مفهوم اعلمیت در منظومه فقه حکومتی شیعه). نشریه فقه و اصول. 47 (3)
حقیقت پور، حسین و حایری، محمد حسن (1402). وقف موقّت؛ برون رفت از بن بست‌های حقوقی و توسعه کارآمدی اقتصادی. مجله مطالعات فقه و حقوق اسامی. 33 (15)
طباطبایى، سید‌على (1418). ریاض المسائل. 16 جلد. چاپ اول. قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
حر‌عاملى، محمد‌بن‌حسن (1409). وسائل الشیعة. 30 جلد. چاپ اول. قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
علامه‌حلّى، حسن‌بن‌یوسف (1413). مختلف‌الشیعة‌فی‌أحکام‌الشریعة. 9 جلد. چاپ دوم. قم: دفتر انتشارات‌اسلامى وابسته به جامعه‌مدرسین حوزه‌علمیه‌قم.
خمینى، سید‌روح اللّه (1421). کتاب‌البیع. 5 جلد. چاپ اول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینى.
روحانى، سید‌صادق (1412). فقه الصادق علیه‌السلام. 26 جلد. چاپ اول. قم: دار‌الکتاب.
سبحانی، جعفر (1438)، احکام‌الوقف فی الشریعه‌الغرا، چاپ اول، قم: موسسه امام‌صادق علیه‌السلام.
سبزوارى، سید‌عبد‌الأعلى (1413). مهذّب‌الأحکام. 30 جلد. چاپ چهارم. قم: مؤسسه المنار.
سبزوارى، محمد‌باقر (1423). کفایة الأحکام. 2 جلد. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات‌اسلامى وابسته به جامعه‌مدرسین حوزه‌علمیه‌قم.
سنهوری، عبدالرزاق (2000)، الوسیط‌فی‌شرح‌القانون‌المدنی‌الجدید، 10 جلد. چاپ سوم. بیروت: منشورات‌الحلبی‌الحقوقیۀ.
سید‌مرتضى، على (1415). الانتصار فی انفرادات الإمامیة. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات‌اسلامى وابسته به جامعه‌مدرسین حوزه‌علمیه‌قم.
سیفی‌مازندرانى، علی‌اکبر (1430). دلیل‌تحریر‌الوسیلة-الوقف-. چاپ اول. تهران: مؤسسه تنظیم‌و‌نشر آثار امام‌خمینى.
ــــــــــ(1430). دلیل‌تحریر‌الوسیلة-فقه الربا-. چاپ اول. تهران: مؤسسه تنظیم‌و‌نشر آثار امام‌خمینى.
شهید‌ثانى، زین‌الدین (1413). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. 15 جلد. چاپ اول. قم: مؤسسة المعارف‌الإسلامیة.
ــــــــــ(۱۴۲۹). الروضة البهیه فی شرح المعه الدمشقیه. 4 جلد. چاپ اول. قم: مجمع الفکر‌الاسلامی.
صدر، سید‌محمد باقر (1417). اقتصادنا. چاپ اول. قم: دفتر تبلیغات‌اسلامى.
طباطبایی‌‌قمّى، سید‌تقى (1426). مبانی منهاج‌الصالحین. 10 جلد. چاپ اول. قم: منشورات قلم الشرق.
طباطبایی‌یزدى. سید‌محمد‌کاظم (1414). تکملة العروة الوثقى. 2 جلد. چاپ اول. قم: کتابفروشی‌داورى.
طوسى، محمد (1407). تهذیب الأحکام. 10 جلد. چاپ چهارم. تهران: دار‌الکتب‌الإسلامیة.
عاملى، سید‌جواد (1419). مفتاح‌الکرامة. 23 جلد. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات‌اسلامى وابسته به جامعه‌مدرسین حوزه‌علمیه‌قم.
علامه‌حلّى، حسن‌بن‌یوسف (1413). قواعد الأحکام. 3 جلد. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات‌اسلامى وابسته به جامعه‌مدرسین حوزه‌علمیه‌قم.
علی اکبری بابوکانی، احسان و حقیقت‌پور، حسین (1396). واکاوی روایی فقهی-حقوقی وقف حقوق معنوی. مجله دانش حقوق مدنی. 14 (2)
فیاض، محمد‌اسحاق (بی‌تا). منهاج‌الصالحین.، 3 جلد. بی‌جا: بینا.
فیض‌کاشانى، محمد‌محسن (بی‌تا). مفاتیح الشرائع. 3 جلد. چاپ اول. قم: انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشی‌نجفى.
قرضاوی، یوسف (2009)، فقه‌الجهاد، 2 جلد. چاپ اول. قاهره: مکتبه‌الوهبه.
کاشف‌الغطاء، جعفر (1422). کشف الغطاء، 4 جلد. چاپ اول. قم: انتشارات دفتر تبلیغات‌اسلامى حوزه‌علمیه‌قم.
کرکى، على (1414). جامع المقاصد. 13 جلد. چاپ دوم. قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407). الکافی. 7 جلد. چاپ چهارم. تهران:دار الکتب الإسلامیة.
کاتوزیان، ناصر (1380). دوره مقدماتی حقوق‌مدنی (اموال‌و‌مالکیت). چاپ شانزدهم. تهران: میزان.
میرزای‌قمّى، ابو‌القاسم (1413). جامع الشتات. 4 جلد. چاپ اول. تهران: مؤسسه کیهان.
محقق‌داماد، سید‌مصطفى (1406). قواعد‌فقه. 4 جلد. چاپ دوازدهم. تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
نائینى، محمد‌حسین و عراقى، على (1421). الرسائل الفقهیة. چاپ اول. قم: انتشارات مؤسسه معارف‌اسلامى امام‌رضا علیه‌السلام.
نائینى، محمد‌حسین (1413). المکاسب‌و‌البیع. 2 جلد. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات‌اسلامى وابسته به جامعه‌مدرسین حوزه‌علمیه‌قم.
نجفى، محمد‌حسن (1404). جواهر‌الکلام. 43 جلد. چاپ هفتم. بیروت:دار إحیاء التراث العربی.
نراقى، احمد (1422). رسائل و مسائل. 3 جلد. چاپ اول. قم: کنگره نراقیین.
ــــــــــ(1417)، عوائد الأیام. چاپ اول. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
نراقى، مهدی (1422). معتمد الشیعة فی أحکام الشریعة. چاپ اول. قم: کنگره بزرگداشت نراقى. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 123 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 114 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب