جلیلوند, محمدشهاب. (1403). نقش نهاد پاسدار قانون اساسی در نظارت بر عادلانه بودن قوانین؛ بررسی تحلیلی و تطبیقی حقوق ایران و آلمان . , 15(2), 431-450. doi: 10.22059/jcl.2024.374772.634625
محمدشهاب جلیلوند. "نقش نهاد پاسدار قانون اساسی در نظارت بر عادلانه بودن قوانین؛ بررسی تحلیلی و تطبیقی حقوق ایران و آلمان ". , 15, 2, 1403, 431-450. doi: 10.22059/jcl.2024.374772.634625
جلیلوند, محمدشهاب. (1403). 'نقش نهاد پاسدار قانون اساسی در نظارت بر عادلانه بودن قوانین؛ بررسی تحلیلی و تطبیقی حقوق ایران و آلمان ', , 15(2), pp. 431-450. doi: 10.22059/jcl.2024.374772.634625
جلیلوند, محمدشهاب. نقش نهاد پاسدار قانون اساسی در نظارت بر عادلانه بودن قوانین؛ بررسی تحلیلی و تطبیقی حقوق ایران و آلمان . , 1403; 15(2): 431-450. doi: 10.22059/jcl.2024.374772.634625
نقش نهاد پاسدار قانون اساسی در نظارت بر عادلانه بودن قوانین؛ بررسی تحلیلی و تطبیقی حقوق ایران و آلمان
عدالت یکی از اهداف مهم قانون اساسی است و «قوانین» نقش محوری در راستای تحقق عدالت ایفا می‌کنند. بر این مبنا، شورای نگهبان ایران و دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان به‌عنوان نهادهای پاسدار قانون اساسی، نقش مهمی در تحقق آرمآن‌های اصلی و اصول بنیادین قانون اساسی ایفا می‌کنند و در مقام تطبیق قوانین عادی با قانون اساسی گاه حتی فراتر از هنجار برتر خود، با نظارت بر «عادلانه بودن» به‌عنوان ویژگی کیفی قوانین، مترصد تحقق عدالت هستند. نگارنده در این مقاله می‌کوشد تا با روش توصیفی‌ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و بررسی رویه‌های عملی شورای نگهبان و دادگاه قانون اساسی فدرال به این سؤال اصلی پاسخ دهد که اساساً معیارها و نحوۀ نظارت شورای نگهبان ایران و دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان بر عادلانه بودن قوانین چگونه است؟ برآیند این پژوهش آن است که هم شورای نگهبان و هم دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان در نظارت‌های کیفی بعضاً از کارویژه‌های سنتی خود که همان تطبیق قوانین عادی با قانون اساسی (و شرع در مورد ایران) است، فاصله گرفته و دایرۀ نظارت‌های خود را توسعه داده‌اند. به‌نظر می‌رسد که این‌گونه توسعۀ صلاحیت‌های نهاد پاسدار قانون اساسی، برگرفته از روح حاکم بر قانون اساسی در تحقق هدف عدالت است.
آلتمن، اندرو (1996). درآمدی بر فلسفۀ حقوق. ترجمۀ بهروز جندقی (1386). چاپ اول، قم: مرکز انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
تبیت، مارک (2005). فلسفه حقوق. ترجمه حسن رضایی خاوری (1384). مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
حسینی‌طهرانی، سید محمدحسین (1426ق). امام‌شناسی. مشهد: انتشارات علامه طباطبایی.
کاتوزیان، ناصر (1381). فلسفه حقوق. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کلی، جان (1391). تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب. ترجمۀ محمد راسخ. چاپ سوم، تهران: انتشارات طرح نو.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1384). مجموعه نظریات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی. چاپ اول، تهران: مرکز تحقیقات شورای نگهبان.
متیو، برتران (1391). قانون. ترجمۀ مجید ادیب. چاپ اول، تهران: نشر میزان.
ویژه، محمدرضا (1390). کیفیت قوانین و امنیت قضایی، مجموعه مقالات امنیت قضایی. چاپ اول، تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک.
مقالات
آقانظری، حسن (1383). عدالت اقتصادی از نظر افلاطون ارسطو و اسلام. مجلۀ اقتصاد اسلامی، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، (۱۴)، صص63-82.
پروین، خیراله (1394). جستاری بر اندیشۀ دادرسی اساسی در جهان. فصلنامۀ مطالعات حقوق تطبیقی، 6 (1)، 61-83.
دانش‌پژوه، مصطفی (1386). تأملی در رابطۀ حقوق و عدالت با تأکید بر حقوق اسلام. دوفصلنامۀ پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، (2)، 85-120.
راسخ، محمد (1385). ویژگی‌های ذاتی و عرضی قانون. مجلۀ مجلس و پژوهش، (51)، 13-40.
زرقا، محمد انس (1379). عدالت توزیعی در اسلام. ترجمۀ سید اسحاق علوی. فصلنامۀ نامۀ مفید، (23)، 109-132.
فتحانی، علی (1388). عدالت اقتصادی و راهبردهای مبتنی بر مفهوم. ماهنامۀ اقتصادی بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، (۸۹-90)، 57-73.
قاری سیدفاطمی، سید محمد (1380). تحلیل مفاهیم کلیدی حقوق بشر معاصر؛ حق، تعهد، آزادی، برابری و عدالت. مجلۀ تحقیقات حقوقی، (33 و 34)، 209-265.
کرمی قهی، محمدتقی و جُنگ، عباس (1396). اعتباریات اجتماعی و ضرورت عدالت. فصلنامۀ فلسفه و الهیات، (2)، 4-32.
گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1393). چالش‌ها و آسیب‌های اجرای قانون اساسی. هفته‌نامۀ تجارت فردا، ص 105، 20 مهر.
ویژه، محمدرضا (1386). نظارت مرجع صیانت از قانون اساسی بر کیفیت قوانین‌ـ نگرشی تطبیقی بر عملکرد مراجع صیانت از قانون اساسی ایران و فرانسه. سالنامۀ ایرانی حقوق بین‌الملل و تطبیقی، (3)، 140-163.
ب) انگلیسی
Fuller, Lon L. (1969). The Morality of Law. New Haven, Yale University Press.
Konow, James (2001). fair and square: the four sides of distributive justice, journal of economic behavior & organization,vol.46, pp. 137-164.
Marmor, Andrei (2010). Philosophy of law, Princeton University Press.
Mousmouti, Maria (2012). Operationalising Quality of Legislation Through the Effectiveness Test. Legisprudene Journal 6(2), pp. 191-205.
Xanthaki, Helen (2013). Standards for legislation in Civil and Common Law Countries: features, practices, common ground, Legislative Quality Workshop. Cape Town South Africa. available at: www. ial-online.org/uploads/2013/04/Xanthaki-presentation-Cape-Town-130409.pdf.
