
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,694 |
تعداد مقالات | 72,251 |
تعداد مشاهده مقاله | 129,285,815 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,147,162 |
بررسی تداخل معنایی ذووزنین، ذوبحرین و تخریج در بدیع و عروض | ||
پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت | ||
مقاله 5، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 34، آبان 1403، صفحه 75-94 اصل مقاله (616.8 K) | ||
نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2024.363262.1981 | ||
نویسنده | ||
مالک شعاعی* | ||
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران | ||
چکیده | ||
اصطلاحات ادبی در گذر زمان به دلیل تقسیمبندی علوم ادبی، در حوزۀ خاصی چون معانی، بیان، بدیع و عروض قرار گرفته است. میتوان گفت هر صنعت اختصاص به علم خاص دارد اما مورد نادری چون تلوّن، متلوّن، تخریج، ذوبحرین و ذووزنین هم در حوزۀ علم بدیع هم در عروض دیده میشود. تعارض در معنی قاموسی و اصطلاحی این واژگان با صورت کاربردی، باعث شده گاه برخی از نویسندگان عروض و بدیع بدین مقوله نپردازند. این مقاله به شیوۀ تحلیلی ــ توصیفی در تبیین این اندیشه است که جایگاه واقعی این اصطلاحات فقط در عروض است و شایسته نیست در بدیع مورد بررسی قرار گیرد. همچنین حوزۀ این اصطلاحات در عروض متفاوت است و هر کدام از این واژگان ساختار خاص دارد. تلوّن، متلوّن، ذوبحرین و ذووزنین دارای تعریف اصطلاحی واحد هستند و باید آنها را یکی دانست. در این صنعت، کمیت مصوتها در تقطیع یک بیت تغییر مییابد و آهنگ شعر عوض میشود به گونهای که دو وزن متفاوت و بالتبع دو بحر مختلف شکل میگیرد اما در تخریج، هیچگونه تغییری در کمیت مصوتها دیده نمیشود، فقط مرز تقطیع ارکان تغییر مییابد لذا بدون تغییر در آهنگ بیت، تنها نام افاعیل عروضی عوض میشود در نتیجه تغییر در بحر شعر حاصل میگردد. جامعۀ آماری این پژوهش، تمام کتب عروض و بدیع فارسی است. نمونۀ آماری، بخشهایی از کتب مذکور است که به ذوبحرین و ذووزنین پرداخته است. مصادیق تخریج و ذوبحرین در گسترۀ عروض نیز تبیین شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
عروض؛ بدیع؛ ذوبحرین؛ ذووزنین و اوزان تخریج | ||
مراجع | ||
منابع
رازی، شمسالدین محمد بن قیس الرازی (1388). العمجم فی معاییر اشعار العجم. تصحیح محمد بن عبدالوهاب قزوینی، تهران: نشرعلی.
رخزادی، علی (1378). نوای شعر فارسی قافیه و عروض. ، سنندج: نشر ژیار.
سلطانی طارمی، سعید (1390). عروض به زبان امروز. چاپ اول، تهران: نشر نی.
شاه حسینی، ناصرالدین (1385). شناخت شعر. چاپ پنجم، تهران: نشر هما.
شمیسا، سیروس (1371). آشنایی با عروض و قافیه. چاپ هفتم، تهران: انتشارات فردوس.
صادقیان، محمدعلی (1379). زیور سخن در بدیع فارسی. چاپ اول، یزد: انتشارات دانشگاه یزد.
عباسی، حبیب الله (1381). عروض و قافیه درسنامه دانشگاهی. چاپ اول، تهران: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
عقدائی، تورج (1379). نوای شعر فارسی عروض و قافیه. چاپ اول، تهران: نشر زهد.
کرمی، محمدحسین (1380). عروض و قافیه در شعر فارسی. چاپ اول، تهران: نشر مرکز و نشر دانشگاه شیراز.
کزازی، میرجلالالدین (1385). زیباشناسی سخن پارسی: بدیع 3. تهران: انتشارات کتاب.
مدرسی، حسین (1380). فرهنگ توصیفی اصطلاحات عروض. چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
مولوی، جلالالدین (1363). کلیات شمس. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، ج 7، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
ناتل خانلری، پرویز (1386). وزن شعر فارسی. چاپ هفتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
هادی، روحالله (1392). آموزش عروض و قافیه از دریچه پرسش. چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
همایی، جلالالدین (1371). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چاپ هشتم، تهران: نشر هما.
وحیدیانکامیار، تقی (1386). وزن و قافیۀ شعر فارسی. چاپ هفتم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
وطواط، رشیدالدین محمد کاتب بلخی (1362). حدایق السحر فی دقایق الشعر. تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: کتابخانه طهوری و کتابخانه سنایی.
References Abbasi, Habibollah, (2002). Prosody and Rhyme of Academic Textbook. Tehran, Iran Textbook Publishing Company, first edition. (In Persian) Aghdaei, Toraj, (2000). The Voice of Persian Prosody and Rhyme Poetry. Tehran, Zohd Publishing House, first edition. (In Persian) Hadi, Ruhollah, (2013). teaching prosody and rhyme through the lens of questions. Tehran, Samt Publications, first edition. (In Persian) Homei, Jalaloddin, (1992). Rhetorical Techniques and Literary Industries. Tehran, Homa Publishing House, 8th edition. (In Persian) Karami, Mohammad Hossain, (2001). Prosody and Rhyme in Persian Poetry. Tehran, Shiraz University Press and Publishing Markaz, first edition. (In Persian) Kazzazi, Mirjalaloddin, (2006). Rhetoric 3, Aesthetics of Parsi Speech. Tehran, Book Publications. (In Persian) Modaresi, Hossain, (2001). Descriptive Dictionary of Prosodic Terms. Tehran, Samt Publications, first edition. (In Persian) Molavi, Jalaloddin, (1984). Generalities Shams. correction of Badi al-Zaman Forozanfar, vol. 7, third edition, Amir Kabir Publications. (In Persian) Natel Xanlari, Parviz, (2007). The Weight of Persian Poetry. Tehran, Tehran University Press, 7th edition. (In Persian) Razi, Shams al-Din Mohammad bin Qais al-Razi (2009). Al-Moa'jam Fi Ma'aeir Al-Ajam Poems. Edited by Muhammad Bin Abd al-Wahhab Qazvini, Tehran, Ali Publishing. (In Persian) Rokhzadi, Ali, (1999). Persian Poems of Rhyme and Prosody. Zhiyar Publishing House, first edition, Sanandaj. (In Persian) Sadeghian, Mohammad Ali, (2000). Speech Ornamentin Rhetoric Farsi. Yazd, Yazd University Press, first edition. (In Persian) Shah Hossaini, Naser al-Din, (2006). Understanding Poetry. Tehran, Homa Publishing House, 5th edition. (In Persian) Shamisa, Siros, (1992). Introduction to Prosody and Rhyme. Tehran, Ferdous Publications, 7th edition. (In Persian) Soltani Taremi, Saeed, (2011). Prosody in Modern Language. Tehran, Nei Publishing House, first. (In Persian) Vahidian-Kamyar, Taghi, (2007). Weight and Rhyme of Persian Poetry. Tehran, University Publishing Center, 7th edition. (In Persian) Vatawat, Rashidoddin Mohammad Katab Balkhi, (1983). Hadaeq al-Shea'r fi Daqayeq al- Shea'r. corrected by Abbas Eqbal Ashtiani, Tehran, Tahuri Library and Sanei Library. (In Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 81 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 90 |