پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,697 |
| تعداد مقالات | 72,342 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,633,271 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,377,878 |
پذیرش بی‌عدالتی اقتصادی در ذهنیت ایرانی | ||
| مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق) | ||
| دوره 31، شماره 1، شهریور 1403، صفحه 79-99 اصل مقاله (1.1 M) | ||
| نوع مقاله: علمی وپزوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jsr.2024.372894.1947 | ||
| نویسندگان | ||
| علی راغب* 1؛ محمدرضا جوادی یگانه2 | ||
| 1گروه جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران | ||
| 2دانشیار گروه جامعهشناسی، دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| آمار و ارقام از تشدید روزافزون نابرابری اقتصادی چه در سطح جهانی چه در سطح کشوری خبر می‌دهند. علی‌رغم قرن‌ها مبارزه و مقاومت برای رسیدن به عدالت و برابری اما همچنان دنیا به جای بهتری برای زیستن تبدیل نشده است و حتی روز به روز بدتر هم می‌شود. مسأله‌ی این پژوهش، چرایی پذیرش بی‌عدالتی اقتصادی از سوی ایرانیان است. در این مقاله با استفاده از روش تاریخی و تحلیل ثانویه به بنیان‌های نظری این چرایی در گستره‌ی ذهنیت و فرهنگ (خلق‌وخوی) ایرانی پرداخته‌ایم و پس از کاوش در نظرات بیش از سی صاحب‌نظر ایرانی و خارجی در این حوزه و بررسی ضرب‌المثل‌ها و حکمت‌های عامیانه توانستیم مدلی نظری برای پذیرش نابرابری از سوی ایرانیان ارائه دهیم؛ استبداد و اقتدارگرایی، تقدیرگرایی، مردسالاری، فردگرایی و خودمداری، مسئولیت‌ناپذیری، احساس مفعولیت و تغافل و تجاهل از جمله خصایل تأثیرگذار بر پذیرش نابرابری در فرهنگ ذهنی ایرانیان است. علاوه بر این، تحلیل ثانویه‌ی پیمایش‌های ملی نشان داد که غفلت و ناآگاهی مردم از عمق بی‌عدالتی اقتصادی و همچنین فرد را مسئول دانستن از جمله دیگر عوامل مهم و تأثیرگذار در پذیرش نابرابری اقتصادی هستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نابرابری& پذیرش؛ بی‌عدالتی اقتصادی؛ ذهنیت ایرانی؛ خلق‌وخوی ایرانی؛ حکمت‌های عامیانه؛ استبداد؛ پیمایش‌های ملی | ||
| مراجع | ||
|
استانچوا، استفانی (1401)، «چرا مردم از بازتوزیع بیشتر پشتیبانی نمی‌کنند؟»، مندرج در بلانچارد، اولیویه و رودریک، دنی (1401)، مبارزه با نابرابری، ترجمه‌ی رضا بخشی‌آنی و مجید امیدی، تهران: روزنه.
اسمیت، دنیس (۱۳۸۶)، برآمدن جامعهشناسی تاریخی، ترجمه‌ی سید هاشم آقاجری، تهران: مروارید.
امیدی، رضا (۱۴۰۲)، «وضعیت فقر در ایران»، روزنامه شرق، کدخبر: 910307. https://www.sharghdaily.com/fa/tiny/news-910307
امیر، آرمین (۱۳۹۶)، ره افسانه زدند: تبارشناسی آثار خلقیات‌نویسان ایرانی در پنجاه سال اخیر، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
انجوی شیرازی، سید ابوالقاسم و ظریفیان، محمود (1371)، گذری و نظری در فرهنگ مردم، تهران: اسپرک.
ایسپا (1393)، شیوع آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه مردم ایران، تهران: ایسپا.
آلتمیر، باب (۱۳۹۷)، «سنخی دیگر از شخصیت اقتدارگرا»، مندرج در جاست، جان تی. و سیدانیوس، جیم (۱۳۹۷)، روانشناسی سیاسی، ترجمه‌ی محمدرضا جلالی و محمد سعدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
بازرگان، مهدی (1357)، سازگاری ایرانی؛ فصل الحاقی روح ملتها، تهران: یاد.
بیکر، ترز ال. (۱۳۸۶)، نحوه انجام تحقیقات اجتماعی، ترجمه‌ی هوشنگ نایبی، تهران: نی.
بی‌من، ویلیام (1381)، زبان منزلت و قدرت در ایران، ترجمه‌ی رضا مقدم کیا، تهران: نی.
پیران، پرویز (1384)، «پیامدها و آثار فقر و نابرابری در ایران، فقر و جنبش‌های اجتماعی در ایران»، رفاه اجتماعی. شماره 5. صص 11-40.
پیران، پرویز (1388)، «نقد خود: ویژگیهای شخصیت جمعی ایرانیان یا سازوکارهای بقا»، ماهنامه‌ی آیین، شماره26 و 27. صص 15-19.
پیمایش ارزشها و نگرشهای اجتماعی فرهنگی شهروندان تهرانی (1390)، محسن گودرزی.
تامپسون، ادوارد پالمر (۱۳۹۸)، تکوین طبقه‌ی کارگر در انگلستان، ترجمه‌ی محمد مالجو، تهران: آگاه.
توحیدلو، سمیه (۱۳۹۵)، حیات اقتصادی ایرانیان در دوره‌ی مشروطه، تهران: هرمس.
توحیدلو، سمیه (۱۴۰۲)، تاریخ مفهوم عدالت اجتماعی در دوران مشروطه، تهران: نگاه معاصر.
ثریا، مهدی (1384)، فرهنگ و شخصیت، تهران: قصیده سرا.
جاست، جان تی. و سیدانیوس، جیم (۱۳۹۷)، روانشناسی سیاسی، ترجمه‌ی محمدرضا جلالی و محمد سعدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
جاست، جان تی. و باناجی، ماه‌زرین آر. (۱۳۹۷)، «نقش کلیشه‌سازی در توجیه سیستم و ایجاد هشیاری کاذب»، مندرج در جاست، جان تی. و سیدانیوس، جیم (۱۳۹۷)، روانشناسی سیاسی، ترجمه‌ی محمدرضا جلالی و محمد سعدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
جمالزاده، سید محمدعلی (1345)، خلقیات ما ایرانیان، تهران: کتابفروشی فروغی.
جوادی یگانه، محمدرضا (1395)، «خلقیات منفی ایرانیان: خصلت ملی یا وضعیت اجتماعی؟»، در: غلامرضا غفاری و محمدرضا جوادی یگانه (گردآورندگان)، گزارش وضعیت اجتماعی کشور. جلد دوم: جمعیت، خانواده، خلقیات اجتماعی، دینداری. تهران: شورای اجتماعی کشور و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. صص 261-322.
جوادی یگانه، محمدرضا و سعیده زادقناد (1394)، ایرانیان در زمانه پادشاهی: خلقیات ایرانیان در نگاه بیگانگان به جامعه ایران از اولین نوشتهها تا 1357، تهران: شورای اجتماعی کشور و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
چلبی، مسعود (۱۳۸۱)، بررسی تجربی نظام شخصیت در ایران، تهران: موسسه پژوهشی فرهنگ هنر و ارتباطات.
حسینی‌زاده آرانی، سعید، مرادی، عبدالله، وثوقی اصل، اصغر، مهتری آرانی، محمد (1401)، «تحلیلی بر ریشههای اجتماعی شکل‌گیری و بروز نارضایتی‌های اجتماعی در ایران (مورد مطالعه: شهروندان تهرانی)»، فصلنامه علمی امنیت ملی، سال دوازدهم، شماره 43، بهار ۱۴۰۱، صص 227-260.
دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1381)، پیمایش ملی ارزشها و نگرشهای ایرانیان؛ موج اوّل (1381)، تهران: دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1382)، پیمایش ملی ارزشها و نگرشهای ایرانیان؛ موج دوم (1382)، تهران: دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1395الف)، پیمایش ملی ارزشها و نگرشهای ایرانیان؛ موج سوم (1394)، تهران: دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1395ب)، پیمایش ملی وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعه ایران (1395)، تهران: دفتر طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
رضاقلی، علی (1373)، جامعهشناسی خ‍ودک‍ام‍گ‍ی: تحلیل جامعهشناختی ض‍ح‍اک م‍اردوش، تهران: نی.
رضاقلی، علی (1377)، جامعهشناسی ن‍خ‍ب‍ه‌ک‍ش‍ی ق‍ائ‍م‌م‍ق‍ام، ام‍ی‍رک‍ب‍ی‍ر، م‍ص‍دق‌ت‍ح‍ل‍ی‍ل جامعهشناختی ب‍رخ‍ی از ریشههای تاریخی استبداد و ع‍ق‍ب‌م‍ان‍دگ‍ی در ایران، تهران: نی.
رهنما، سعید (1399)، بازخوانی انقلابهای قرن بیستم، تهران: آگاه.
ساروخانی، باقر (۱۳۸۳)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی جلد دوم بینشها و فنون، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ستاری، جلال (۱۳۸۳)، هویت ملی و هویت فرهنگی؛ بیست مقاله در قلمرو تاریخ و فرهنگ، تهران: مرکز.
سریع القلم، محمود (1389)، فرهنگ سیاسی ایران، تهران: فرزان روز.
سنت، ریچارد (1399)، ّآسیبهای پنهان طبقه، ترجمه محمدرضا فدایی، تهران: شیرازه.
عباسیان، علی اکبر (1387)، فرهنگ سیاسی در امثال و حکم فارسی (مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی ایران در آینه‌ی امثال و حکم فارسی)، تهران: اختران.
عبدی، عباس (1400)، اطلس نابرابری‌های اجتماعی محلات تهران بر اساس سرشماری سال 1395، تهران: همشهری.
عزیزی‌مهر، خیام و جلایی‌پور، حمیدرضا (1396)، «تحلیل جامعهشناختی ارزشهای طبقاتی در ایران»، مطالعات جامعهشناختی، دوره 24، شماره 2، پاییز و زمستان 1396، صص 319-346.
فراستخواه، مقصود (1401)، ما ایرانیان؛ زمینه‌کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی، تهران: نی.
فرهادی، مرتضی (۱۳۸۵)، فرهنگ یاریگری در ایران؛ درآمدی به مردم‌شناسی و جامعهشناسی تعاون، تهران: نشر دانشگاهی.
فولر، گراهام (1373)، قبلۀ عالم: ژئوپلیتیک ایران، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.
قاسمی، افسانه، مهدی‌زاده, شراره و باستانی، سوسن (۱۳۹۹، «بررسی خلقیات ایرانیان در واقعه‌ی رژی (بررسی سه مصداق جمع‌گرایی، استبدادستیزی و قانون‌گریزی)»، جامعهشناسی نهادهای اجتماعی، شماره ۱۶، صص ۲۱۷-۲۴۹. doi: 10.22080/ssi.2021.3139
قاضی‌مرادی، حسن (1380)، استبداد در ایران، تهران: اختران.
قاضی‌مرادی، حسن (1384)، در پ‍ی‍رام‍ون خودمداری ایرانیان: رس‍ال‍ه‌ای در روانشناسی اجتماعی مردم ایران، تهران: اختران.
کاتوزیان، هما (1391)، ایرانیان؛ دوران باستان تا دوره‌ی معاصر، ترجمه‌ی حسین شهیدی، تهران: مرکز.
کانوور، پاملا جانستون و فلدمن، استنلی (۱۳۹۷)، «ریشه‌ها و معنای خود-همانندسازی‌های لیبرال و محافظه‌کار»، مندرج در جاست، جان تی. و سیدانیوس، جیم (۱۳۹۷)، روانشناسی سیاسی، ترجمه‌ی محمدرضا جلالی و محمد سعدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
گرین اشتاین، فرد ای. (۱۳۹۷)، «آیا شخصیت و سیاست به طور نظام‌مند قابل بررسی هستند؟»، مندرج در جاست، جان تی. و سیدانیوس، جیم (۱۳۹۷)، روانشناسی سیاسی، ترجمه‌ی محمدرضا جلالی و محمد سعدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
لمبتون، ای. کی. اس (۱۳۴۵)، مالک و زارع در ایران، ترجمه‌ی منوچهر امیری، تهران بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
محسنی، منوچهر (۱۳۷۹)، بررسی آگاهی‌ها، نگرشها و رفتارهای اجتماعی فرهنگی در ایران، تهران: دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور.
ملکیان، مصطفی (1386)، «عوامل عقب ماندگی ایرانیان»، بازتاب اندیشه، شماره 95، صص 67-77.
موسوی، میرطاهر (1398)، نتایج طرح ملی سنجش سرمایه اجتماعی یافته‌های پژوهشی سال 1385، تهران: مکعب.
میرزایی، حسین و رحمانی، جبار (1387)، «فرهنگ و شخصیت ایرانیان در سفرنامه‌های خارجی»، تحقیقات فرهنگی، شماره 3، صص 55-77.
نراقی، حسن (1380)، جامعهشناسی خودمانی، تهران: اختران.
نورث، د. سی. (1380)، ساختار و دگرگونی در تاریخ اقتصادی، ترجمه‌ی غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نی.
یعقوبی، داریوش (1388)، درک ایرانیان از عدالت، تهران: جامعه‌شناسان.
Allen, Katie (2017), “Are Americans more ready to accept inequality?”, https://www.theguardian.com/us-news/economics-blog/2017/jan/11/are-americans-more-ready-to-accept-inequality-donald-trump.
Almås, I., A. W. Cappelen, and Bertil Tungodden (2016), “Cutthroat Capitalism versus Cuddly Socialism: Are Americans More Meritocratic and Efficiency-seeking than Scandinavians?,” NHH Dept. of Economics Discussion Paper No. 18/2016, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2879358
Bajoghli, Narges; Nasr, Vali; Salehi-Isfahani, Djavad; Vaez, Ali (2024), How Sanctions Work: Iran and the Impact of Economic Warfare, Stanford: Stanford University Press.
Barr, A., Miller, L. (2020), “The effect of education, income inequality and merit on inequality acceptance”, Journal of Economic Psychology, doi: https://doi.org/10.1016/j.joep.2020.102276.
Dorling, Danny (2015), Injustice: Why Social Inequality Still Persists. Revised Edition. Bristol: Policy Press.
Durante, F., & Fiske, S. T. (2017), “How social-class stereotypes maintain inequality,” Current opinion in psychology, 18, 43–48. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2017.07.033
Durkheim, Emile (1961), Moral Education: a study in the theory and application of the sociology of education, trans. by Everett K. Wilson and Herman Schnurer, New York: the free press.
Lane, David (1982), The End of Social Inequality? Class, Status and power under State Socialism, London: George Allen & Unwin Ltd.
Milgram, S. (1974), Obedience to Authority: An Experimental View, London: Tavistock Publications.
Oldmeadow, J., & Fiske, S. (2007), “System‐justifying ideologies moderate status = competence stereotypes: roles for belief in a just world and social dominance orientation,” European Journal of Social Psychology, 37(6), 1135-1148.
Tanjitpiyanond, P., Jetten, J., & Peters, K. (2022), “How economic inequality shapes social class stereotyping,” Journal of Experimental Social Psychology. Volume 98, January 2022.
Volpato, C., Andrighetto, L., & Baldissarri, C. (2017), “Perceptions of low‐status workers and the maintenance of the social class status quo,” Journal of Social Issues, 73(1), 192-210. https://doi.org/10.1111/josi.12211
Williams, Ollie A (2021), “Iran Sees Millionaire Boom Amid Sanctions, Covid-19 And An Election,” https://www.forbes.com/sites/oliverwilliams1/2021/06/28/iran-sees-millionaire-boom-amid-sanctions-covid-19-and-an-election/
WORLD INEQUALITY REPORT, (2022),
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 554 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 278 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب