سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات162
تعداد شماره‌ها6,693
تعداد مقالات72,239
تعداد مشاهده مقاله129,222,712
تعداد دریافت فایل اصل مقاله102,052,834
ذاکری نژاد, رضا, عیاش, کمال. (1403). ارزیابی خطر سیل و عوامل مؤثر بر آن در حوضه آبخیز زهر-جراحی در جنوب غرب ایران با استفاده از روش سلسله‌مراتبی فازی. , 56(2), 51-69. doi: 10.22059/jphgr.2024.376692.1007829
رضا ذاکری نژاد; کمال عیاش. "ارزیابی خطر سیل و عوامل مؤثر بر آن در حوضه آبخیز زهر-جراحی در جنوب غرب ایران با استفاده از روش سلسله‌مراتبی فازی". , 56, 2, 1403, 51-69. doi: 10.22059/jphgr.2024.376692.1007829
ذاکری نژاد, رضا, عیاش, کمال. (1403). 'ارزیابی خطر سیل و عوامل مؤثر بر آن در حوضه آبخیز زهر-جراحی در جنوب غرب ایران با استفاده از روش سلسله‌مراتبی فازی', , 56(2), pp. 51-69. doi: 10.22059/jphgr.2024.376692.1007829
ذاکری نژاد, رضا, عیاش, کمال. ارزیابی خطر سیل و عوامل مؤثر بر آن در حوضه آبخیز زهر-جراحی در جنوب غرب ایران با استفاده از روش سلسله‌مراتبی فازی. , 1403; 56(2): 51-69. doi: 10.22059/jphgr.2024.376692.1007829

ارزیابی خطر سیل و عوامل مؤثر بر آن در حوضه آبخیز زهر-جراحی در جنوب غرب ایران با استفاده از روش سلسله‌مراتبی فازی

پژوهش های جغرافیای طبیعی
دوره 56، شماره 2، مرداد 1403، صفحه 51-69    اصل مقاله (1.75 M)
نوع مقاله: مقاله کامل
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jphgr.2024.376692.1007829
نویسندگان
رضا ذاکری نژاد* ؛ کمال عیاش
گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
با توجه به وقوع سیلاب‌های خسارت زا در اکثر حوضه‌های آبخیز کشور، ضرورت ایجاد سامانه‌های پیش‌بینی و پهنه‌بندی در این حوضه‌ها بیش از پیش موردتوجه قرارگرفته است. در این پژوهش، خطر سیل‌خیزی در حوضه آبریز زهره ـ جراحی با استفاده از روش سلسله‌مراتبی فازی (FAHP) و در بازه زمانی ۱۳۸۶-۱۳۹۸ موردبررسی قرارگرفته است. در پهنه‌بندی سیلاب در این حوضه از شاخص‌های کاربری اراضی، شاخص اختلاف نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI)، زمین‌شناسی، بارندگی، منحنی رواناب، شاخص قدرت جریان، تراکم زهکشی، فاصله از رودخانه، نوع شکل زمین، انحنای طولی شیب، ارتفاع و شیب استفاده‌شده است. پس از مراحل مختلف اجرای روش فازی هر یک از لایه‌ها با توجه به نوع روابط آن‌ها با پدیده سیل‌خیزی و بر اساس توابع تعیین‌شده مقدار عضویت آن‌ها مشخص گردید. پهنه‌بندی پتانسیل خطر سیلاب در حوضه موردمطالعه بر اساس وزن‌ها و ارزش‌های نهایی هر یک از متغیرها انجام گرفت. نتایج این پژوهش، نشان داد، که گامای ۹/۰ نسبت به سایر عملگرهای همپوشانی فازی (گامای 5/، 7/0، AND و OR) در منطقه شباهت بیشتری را با واقعیت دارد. نتایج این تحقیق نشان داد، که متغیرهای شاخص قدرت جریان، NDVI، بارندگی و زمین‌شناسی بیشترین تأثیر را بر پتانسیل سیل‌خیزی در زیر حوضه‌های منطقه موردمطالعه دارند. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، حدود ۸۶/۶ درصد از مساحت منطقه در کلاس بسیار پرخطر قرار دارند که، عمدتاً در ارتفاعات بلند کوهستانی شرق و جنوب حوضه قرار دارند.
کلیدواژه‌ها
سیلاب؛ سیل‌خیزی؛ روش سلسله‌مراتبی فازی؛ حوضه آبخیز زهره – جراحی
مراجع
  1. احمدی، حسن. (1378). ژئومورفولوژی کاربردی، جلد اول، فرسایش آبی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  2. اسماعیلی، رضا و طاهری، محمد. (۱۴۰۱). ارزیابی مناطق مستعد خطر سیلاب با نگرش فازی، مطالعه موردی: پایین‌دست حوضه آبریز نکا-استان مازندران. مجله مخاطرات محیط طبیعی. 11(34)، ۱۵۸-145.  DOI:10.22111/JNEH.2022.39817.1842
  3. آوند، محمدتقی؛ سعید، جانی زاده و جعفری، فائزه. (۱۳۹۹). ارزیابی روش‌های یادگیری ماشین در تهیه نقشه احتمال خطر سیل. تخریب و احیاء اراضی طبیعی، سال اول، شماره ۱، ۳۲-۱۹. 20.1001.1.27174425.1399.1.1.4.3.  DOI:
  4. بدری، بهرام؛ زارع بیدکی، رفعت؛ هنربخش، افشین و آتشخوار، فاطمه. (1395). اولویت‌بندی زیرحوضه‌های آبخیز بهشت‌آباد از نظر پتانسیل سیل‌خیزی. پژوهش‌های جغرافیای طبیعی. 48 (1)، 158-143. DOI: 10.22059/jphgr.2016.57032
  5. حسنوند، شکوفه؛ سپه وند، علیرضا؛ ترنیان، فرج اله و سیهاک، پروین. (1400). ارزیابی مدل های نفوذپذیری در خاک سطحی  سازندهای زمین‌شناسی در آبخیز الشتر، استان لرستان. پژوهش‌های آبخیزداری، 34(4)، 164-150. DOI:10.22092/WMRJ.2021.354035.1398
  6. حجازی، سید اسدالله و لقمان نیا، کوثر. (1402). پهنه‌بندی زمانی و مکانی خطر سیل‌خیزی در حوضه آبریز کَرگانرود با استفاده از مدل AWBM و روش.Fuzzy-ANP '  پژوهش‌های جغرافیای طبیعی. 55 (3)، 71-88. DOI: 10.22059/jphgr.2023.361608.1007778
  7. ذاکری نژاد، رضا. (1399). ارزیابی روش‌های رقومی ارتفاع جهت تهیه نقشه پتانسیل فرسایش خندقی با استفاده از روش مکسنت و سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز سمیرم، جنوب استان اصفهان). سنجش‌ازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی،11 (3)،106-122. DOI:10.30495/GIRS.2020.674955
  8. زیاری، کرامت الله؛ رجایی، سید عباس و داراب خانی، رسول (۱۳۹۹). پهنه‌بندی پتانسیل سیل‌خیزی با استفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی و منطق فازی در محیط GIS نمونه موردی: شهر ایلام. دو فصلنامه مدیریت بحران. ۱۹، ۳۰-۲۱. DOI: 20.1001.1.20085656.1401.15.58.2.0
  9. طاهری بهبهانی، محمد طاهر و بزرگ‌زاده، مصطفی. (۱۳۷۵). سیلاب‌های شهری. انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
  10. علیزاده، امین. (۱۳۸۷). اصول هیدرولوژی کاربردی. انتشارات دانشگاه امام رضا (ع).
  11. قنواتی، عزت اله. (1392). پهنه‌بندی خطر سیلاب شهر کرج با استفاده از منطق فازی. جغرافیا و مخاطرات محیطی، 2(8)، 113-132.
  12. یمانی، مجتبی. (۱۳۸۴). ارتباط ویژگی‌های ژئومرفولوژیک حوضه‌ها و قابلیت سیل خیری (تجزیه‌وتحلیل داده‌های سیل از طریق مقایسه ژئومرفولوژیک حوضه فشنه و بهجت‌آباد). مجله پژوهش‌های جغرافیایی. 38 (3)، 57-47.
  13. Ahmadi, H. (2011. Applied Geomorphology. Water Erosion. 3rd Edition, Tehran University Press, Tehran. [In Persian].
  14. Alizadeh, A. (2013). The Principles of Applied Hydrology. 36th Edition, Imam Reza (AS) University, Mashhad. [In Persian].
  15. Avand, M., Janizadeh, S., & Jafari, F. (2020). Evaluating the Efficiency of Machine Learning Models in Preparing Flood Probability Mapping. Degrad Rehabil Nat Land, 1 (1), 19-32. DOI: 20.1001.1.27174425.1399.1.1.4.3. [In Persian] 
  16. Aher, P. D., Adinarayana, J., & Gorantiwar, S. D. (2014). Quantification of morphometric characterization and prioritization for management planning in semi-arid tropics of India: a remote sensing and GIS approach. Journal of Hydrology, 511, 850-860. ‌doi:10.1016/j.jhydrol.2014.02.028.
  17. Abtahee, M., Islam, A. A., Haque, M. N., Zonaed, H., Ritu, S. M., Islam, S. M. I., & Zaman, A. (2023). Mapping Ecotourism Potential in Bangladesh: The Integration of an Analytical Hierarchy Algorithm and Geospatial Data. Sustainability, 15(15), 11522. doi:10.3390/su151511522
  18. Acharya, A., Mondal, B. K., Bhadra, T., Abdelrahman, K., Mishra, P. K., Tiwari, A., & Das, R. (2022). Geospatial analysis of geo-ecotourism site suitability using AHP and GIS for sustainable and resilient tourism planning in West Bengal, India. Sustainability, 14(4), 2422. doi:10.3390/su14042422.
  19. Badri, B., Zare Bidaki, R., Honarbakhsh, A., & Atashkhar, F. (2016). Prioritization of Flooding Potential in Beheshtabad Subbasins. Physical Geography Research. 48(1): 143-158. doi: 10.22059/jphgr.2016.57032. [In Persian].
  20. Costache, R. (2019). Flood susceptibility assessment by using bivariate statistics and machine learning models-a useful tool for flood risk management. Water Resources Management, 33(9), 3239-3256. doi: org/10.1007/s11269-019-02301-z.
  21. Esmaili, R., & Taheri, M. (2022). Evaluation of flood hazards areas with fuzzy approach, Case study: Downstream of Neka catchment, Mazandaran province. Journal of Natural Environmental Hazards. 11, 34(4):145-158. [In Persian]. doi:10.22111/JNEH.2022.39817.1842.
  22. Ghanavati, E. (2020). Flood Risk Zonation for Karaj City Using Fuzzy Logic. Journal of Geography and Environmental Hazards. 2(4):113-132. [In Persian].
  23. Ha, J., & Kang, J. (2022). Assessment of flood-risk areas using random forest techniques: Busan Metropolitan City. Nat Hazards.
  24. Lohani, A. K., Goel, N. K., & Bhatia, K. K. S. (2014). Improving real time flood forecasting using fuzzy inference system. Journal of hydrology, 509, 25-41. doi: org/10.1007/s11069-021-05142-5.
  25. Hasanvand, S., Sepahvand, A., Tarnian, F., & Sihag, P. (2022). An Assessment of Infiltration Models in the Surface Soil of Geological Formations in Aleshtar Watershed, the Province of Lorestan. Watershed Management Research Journal. 34, 4 133: 150-164. (In Persian) doi:10.22092/WMRJ.2021.354035.1398.
  26. Hejazi, S. A., & Loghmannia, K. (2023). Temporal and spatial zoning of flood risk in Karganrood catchment using AWBM model and Fuzzy-ANP method. Physical Geography Research, 55(3):71-88. doi: 10.22059/jphgr.2023.361608.1007778. [In Persian]
  27. Lane, S. N. (2017). Natural flood management. Wiley Interdisciplinary Reviews: Water, 4(3), e1211. ‌
  28. Jaafar, H. H., Ahmad, F. A., & El Beyrouthy, N. (2019). GCN250, new global gridded curve numbers for hydrologic modeling and design. Scientific data, 6(1), 1-9.
  29. Kalantar, B., Ueda, N., Saeidi, V., Janizadeh, S., Shabani, F., Ahmadi, K., & Shabani, F. (2021). Deep neural network utilizing remote sensing datasets for flood hazard susceptibility mapping in Brisbane, Australia. Remote Sensing, 13(13), 2638.‌ doi.org/10.3390/rs13132638.
  30. Khoirunisa, N., Ku, C. Y., & Liu, C. Y. (2021). A GIS-based artificial neural network model for flood susceptibility assessment. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(3), 1072. doi: 10.3390/ijerph18031072
  31. Khosravi, K., Shahabi, H., Pham, B. T., Adamowski, J., Shirzadi, A., Pradhan, B., ... & Prakash, I. (2019). A comparative assessment of flood susceptibility modeling using multi-criteria decision-making analysis and machine learning methods. Journal of Hydrology, 573, 311-323. ‌ doi:10.1016/j.jhydrol.2019.03.073. 
  32. Mokarram, M., & Hojati, M. (2017). Using ordered weight average (OWA) aggregation for mutli-criteria soil fertililty evalution by GIS (case study: southwest Iran). Computers and electronics in agriculture, 132, 1-13. doi.org/10.1016/j.compag.2016.11.005.
  33. Meles, M. B., Younger, S. E., Jackson, C. R., Du, E., & Drover, D. (2020). Wetness index based on landscape position and topography (WILT): Modifying TWI to reflect landscape position. Journal of environmental management, 255, 109863. ‌doi.org/10.1016/j.jenvman.2019.109863
  34. Nguyen, H. T., & Sugeno, M. (Eds.). (2012). Fuzzy systems: modeling and contro, 2. Springer Science & Business Media.
  35. Parsian, S., Amani, M., Moghimi, A., Ghorbanian, A., & Mahdavi, S. (2021). Flood Hazard Mapping Using Fuzzy Logic, Analytical Hierarchy Process, and Multi-Source Geospatial Datasets. Remote sensing,13 (47761), 1-22. doi:10.3390/rs13234761.
  36. Poff, N. L., Bledsoe, B. P., & Cuhaciyan, C. O. (2006). Hydrologic variation with land use across the contiguous United States: geomorphic and ecological consequences for stream ecosystems. Geomorphology, 79(3-4), 264-285. doi.org/10.1016/j.geomorph.2006.06.032.
  37. Shirani, K., & Zakerinejad, R. (2021). Watershed prioritization for the identification of spatial hotspots of flood risk using the combined TOPSIS-GIS based approach: a case study of the Jarahi-Zohre catchment in Southwest Iran. AUC Geographica 56(1), 120–128.  doi:10.14712/23361980.2021.6
  38. Sugianto, S., Deli, A., Miswar, E., Rusdi, M., & Irham, M. (2022). The Effect of Land Use and Land Cover Changes on Flood Occurrence in Teunom Watershed, Aceh Jaya. Land, 11(8), 1271. ‌ doi:10.3390/land11081271.
  39. Tanim, A. H., McRae, C. B., Tavakol-Davani, H., & Goharian, E. (2022). Flood Detection in Urban Areas Using Satellite Imagery and Machine Learning. Water, 14(7), 1140. doi.org/10.3390/w14071140.
  40. Tripathi, P. (2015). Flood disaster in India: an analysis of trend and preparedness. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research, 2(4), 91-98.
  41. Taheri Behbahani, M.T., & Bozurzadeh, M. (1996). Urban floods. Publications of Iran's Urban Planning and Architecture Studies and Research Center,
  42. Yaseen, A., Lu, J., & Chen, X. (2022). Flood susceptibility mapping in an arid region of Pakistan through ensemble machine learning model. Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, 36(10), 3041-3061. doi.org/10.1007/s00477-022-02179-1.
  43. Zakerinejad, R. (2020). Evaluation of of DEMs to the modeling of the potential of gully erosion using Maxent model (Case study: Semirom catchment in the south of Isfahan Province, Iran). journal of rs and GIS for natural resources (journal of applied rs and gis techniques in natural resource science), 11(3 (40):106-122. [In Persian]. doi:10.30495/GIRS.2020.674955.
  44. Ziari, K., Rajai, S.A., & Darabkhani, R. (2022). Flood Zoning Using Hierarchical Analysis andFuzzy Logic in GISCase Study: Ilam City. Journal of Emergency Management 10(1) 19. DOI: 20.1001.1.20085656.1401.15.58.2.0. [In Persian].
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 354
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 239





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب