
تعداد نشریات | 163 |
تعداد شمارهها | 6,762 |
تعداد مقالات | 72,830 |
تعداد مشاهده مقاله | 131,677,433 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 103,443,282 |
بررسی کوچکترین واحد پولی ساسانیان به همراه تحلیل نقوش و ضرابخانههای آن | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 36، خرداد 1404، صفحه 279-300 اصل مقاله (3.26 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2024.371446.143249 | ||
نویسندگان | ||
حکیمه احمدی زاده شندی1؛ رضا شعبانی* 2؛ جواد هروی3 | ||
1دانشجوی دکتری تاریخ ایران قبل از اسلام، گروه تاریخ، دانشکدۀ ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
2استاد گروه تاریخ، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول). | ||
3دانشیار گروه تاریخ، دانشکدۀ ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
در نظام مالی عصر ساسانی (651-224م.)، علاوهبر دو واحد پولی اصلی، یعنی دینار (طلا) و درهم (نقره)، واحدهای کمارزشتر دیگری نیز در گردش بودند که بهویژه در بخشهایی از ایران در مبادلات اقتصادی مردم از اهمیت ویژهای برخوردار بودند. این واحدهای کمارزشتر که شامل اجناس نقره با وزن پایین، مس، برنج و مفرغ میشدند، نقش عمدهای در اقتصاد عمومی و مبادلات روزمره ایفا میکردند. بررسی این سکههای خرد، علاوهبر نشاندادن نوع مواد اولیۀ آنها، به کشف نقوش و نمادهایی خاص نیز منجر میشود که در هیچکدام از سکههای طلا و نقره ساسانی مشاهده نمیشود. نکتۀ جالبتوجه در این سکهها، درج نقوش و نمادهایی ویژه است که بههیچوجه بر دینارها و درهمها بهکار برده نمیشد؛ نقوشی بزرگ از خورشید و ماه و ستاره و آتشدانی افروخته در روی سکه که بیشک نماد یک موضوع و باور خاص هستند. میدانیم که خورشید و ماه که بر پایۀ اوستا از ایزدان زردشتی هستند با بررسی مسکوکات خُرد مانند پشیز و مطالعۀ متون پهلوی ساسانی و کتاب دینی اوستا که مملو از به تصویر کشیدن نمادهای دینی است؛ و همچنین تحلیل رویدادهای تاریخی و شاهان مختلف عصر ساسانی، میتوان به این نتیجه رسید که این نقوش درحقیقت نشانگر عقاید و باورهای دینی مردم آن دوران بودهاند. در اینمیان، تنها نقوش نمادین نیستند که اهمیت دارند، بلکه نام ضرابخانههایی که این سکهها در آنها ضرب میشدند نیز در این مطالعه مهم بهشمار میآیند. افزونبر این، سکههای پشیز موزۀ ملک نیز بهعنوان نمونههای مهم درنظر گرفته شدهاند؛ لذا در این پژوهش قصد آن دارد تا به بررسی جامع تمامی این نقوش و نمادها، همچنین معرفی ضرابخانهها و کارکرد آنها در دورۀ ساسانی پرداخته و به تحلیل ارتباط آنها با باورهای دینی و فرهنگی این دوره را ارائه دهد. | ||
کلیدواژهها | ||
ساسانیان؛ مسکوکات؛ پول خُرد؛ ضرابخانه؛ نقوش و نماد | ||
مراجع | ||
- ابوالقاسمی، محسن، (1396). راهنمای زبانهای باستانی ایران. تهران: سمت. - آلتهایم، فرانتس، (1393). ساسانیان و هونها. ترجمۀ هوشنگ صادقی، تهران: نشر فروزان. - آلرام، میشائل، (1392). «نخستین سکههای ساسانی»: ساسانیان. وستا سرخوش- سارا استوارت، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تهران: مرکز. - بابلون، ارنست، (1358). سکههای ایران در دوران هخامنشیان. ترجمۀ ملکزاده بیانی- خانبابا بیانی، تهران: انجمن آثار ملی. - بویس، مری، (1398). زردشتیان، باورها و آداب دینی آنها. ترجمۀ عسکر بهرامی، چاپ پانزدهم، تهران: ققنوس. - بیانی، ملکزاده، (1370). تاریخ سکه از قدیمترین ازمنه تا دورۀ ساسانیان. جلد دوم، تهران: دانشگاه تهران. - پورشریعتی، پروانه، (1398). زوال و فروپاشی ساسانیان. ترجمۀ خشایار بهاری، چاپ دوم، تهران: فرزان روز. - حسندوست، محمد، (1393). فرهنگ ریشهشناختی زبان فارسی. جلد دوم، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تهران: آثار. - حسنی، میرزامحمد، (1393). نقشبرجستههای نویافتۀ ساسانی، تهران: ققنوس. - ناشناخته، (1362). حدودالعالم من المشرق الی المغرب، بهکوشش: منوچهر ستوده، تهران: کتابخانه طهوری. - خورنی، موسی، (1380). تاریخ ارمنیان. ترجمۀ ادیک باغداساریان، تهران: ناشر مؤلف. - دریایی، تورج، (1382). استفاده از تبلیغات دینی- سیاسی در سکههای خسرو دوم: در تاریخ و فرهنگ ساسانی. ترجمۀ مهرداد قدرت دیزجی، تهران: ققنوس. - دریایی، تورج، (1383). شاهنشاهی ساسانی. ترجمۀ مرتضی ثاقبفر، تهران: ققنوس. - دهخدا، علی اکبر،(1377). لغتنامه دهخدا. جلد چهارم، زیر نظر: محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران. - رضی، هاشم، (1381). تاریخ آئین رازآمیز میترایی در شرق و غرب: پژوهشی در تاریخ آئین میترایی از آغاز تا عصر حاضر. ج 1، تهران: بهجت. - طبری، محمد بن جریر، (1362). تاریخ طبری. جلد دوم، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، چاپ دوم، تهران: اساطیر. - عریان، سعید، (1392). راهنمای کتیبههای ایرانی میانه. تهران: علمی. - عقیلی، عبدالله، (1389). پول و سکه. تنظیم و بازبینی: علی بهرامیان، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز پژوهشهای ایرانی و اسلامی. - آلتهایم، فرانتس؛ استیل، روت؛ و گوبل، روبرت، (1391). تاریخ اقتصاد دولت ساسانی. ترجمۀ هوشنگ صادقی، چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی. - فردوسی، ابوالقاسم، (1366). شاهنامه. بهکوشش: جلال خالقی مطلق و زیر نظر احسان یارشاطر، دفتر یکم، نیویورک: Bibliotheca Parsica. - فردوسی، ابوالقاسم، (1369). شاهنامه. بهکوشش: جلال خالقی مطلق و زیر نظر احسان یارشاطر، دفتر دوم، کالیفرنیا- امریکا: مزدا. - فردوسی، ابوالقاسم، (1393). شاهنامه. تصحیح: جلال خالقی مطلق، ج2، تهران: سخن. - فردوسی، ابوالقاسم، (1384). شاهنامه، بهکوشش جلال خالقی مطلق و محمود امیدسالار، دفتر ششم، نیویورک: بنیاد میراث ایران. - فرای، ریچارد، (1388). تاریخ باستانی ایران. ترجمۀ مسعود رجبنیا، چاپ چهارم، تهران: علمی فرهنگی. - کریستنسن، آرتور، (1384). ایران در زمان ساسانیان. ترجمۀ رشید یاسمی، تهران: نگاه. - گیمن، دوشن، (1385). دین ایران باستان. ترجمۀ رویا منجم، چاپ دوم، تهران: علم. - گوبل، روبرت، (1394). سکههای ساسانی. جلد سوم، بخش نهم، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: امیرکبیر. - لوکونین، ولادیمیر، (1393). تمدن ایران ساسانی. ترجمۀ عنایتالله رضا، چاپ پنجم، تهران: علمی و فرهنگی. - مزداپور، کتایون، (1382). «نگاهی دیگر به داروی خرسندی». پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، نامه ایران باستان، 3 (1): 1-15. - مولایی، چنگیز، (1399). فرهنگ زبانهای باستان. تهران: آوای خاور. - هرتسفلد، ارنست، (1381). ایران در شرق باستان. ترجمۀ همایون صنعتیزاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - هرتسفلد، ارنست، (1307). یشتها. ترجمۀ و تحلیل ابراهیم پورداود، جلد اول، بمبئی: انجمن زرتشتیان ایران. - AbolGhassemi, M., (2017). A Manual of old Iranian Languages Grammar and Lexicon. Tehran: Samt. [in Persian]. - Aghili, A., (2010). Pool va Sekeh. Editor by Bahramian. A., Tehran: Markaz Bonyad, Dairehtolmaarf bozorg slami, Tehran, Markaz E Pazhouheshhaye Irani. [in Persian]. - Alram, M., (2013). The beginning of Sasanian coinage: The Sasanian Era. Vesta Sarkhosh Curtis, Sara Stewwart, A persian translted by K., firozmand, Tehran: Markaz. [in Persian]. - Altheim, F., Still, R. & Gobl, R., (2012). Ein asiatischer Staat؛ feudalismus unter den Sassaniden und Ihren Nachbarn. A Persian translated by H., Sadeghi, 2nd edition, Tehran: elmifarhangi. [in Persian]. - Altheim, F., (2014). Geschichte der Hunnen. A Persian translated by H., Sadeghi, Tehran: Arghavan. [in Persian]. - Babelon, E., (1979). Les Perses Achéménides, Les Satrapes Et Les Dynastes Tributaires de Leur Empire. les Perses Achéménides. Les satrapes et les dynasties tributaires de leur empire A Persian translated by Bayani, M and Bayani, Kh, Tehran: Anjoman Asaar melli. [in Persian]. - Bayani, M., (1991). Tarikh Sekeh Az Ghadimtarin Azmaneh Ta doreye Sassaian. Vol1-2, Tehran: University Tehran. [in Persian]. - Boyce, M., (2019). Zoraastrians, Their Religious Beliefs and Practices. translated by Bahrami. A., Tehran: qoqnoos. [in Persian]. - Christensen, A. E., (2018). L’Iran sous les Sassanides. A Persian Translated by R. Yasmani. Tehran: Negah. [in Persian]. - Daryaee, T., (2004). The Sasanian Empire. A Persian translated by M., Sageb far, Tehran: qoqnoos. [in Persian]. - Daryaee, T., (2003). The Use of Religio-Political Propaganda on the Coinag of Xusro II: Tarikh va Farhang e Sasani. Tehran: qoqnoos. [in Persian]. - Oryan, S., (2013). Manual of Middle Iranian Inscriptions (Parthian – Pahlavi). Tehran: elmi. [in Persian]. - Dehkhoda, A. A., (1998). Loghatname (Encyclopedic dictionary). Vol. 4. 2nd edition, Editors, Moin. M., & Shahidi, J., Tehran: University puplication. [in Persian]. - Frye, R. N., (2009). The History of Ancient Iran. translated by: Rajab nia. M., 4th edition, Tehran: elmifarhangi. [in Persian]. - Ferdowsi, A., (1987). Shahnameh. Editor by Khaleghi Motlag. J., Yarshater. E. Volume1, Newyork: Bibliotheca Parsica. [in Persian]. - Ferdowsi, A., (2005). Shahnameh. Editor by Khaleghi Motlag. J., Omidsalar. M., Volume6, Newyork: Bonyad Miras Iran. [in Persian]. - Ferdowsi, A., (1990). Shahnameh. Editor by Khaleghi Motlag. J., Yarshater. E. Volume 2, California: Mzda. [in Persian]. - Ferdowsi, A., (2014). Shahnameh. Editor by Khaleghi Motlag, Volume 2, Tehran: Sokhan. [in Persian]. - Guillemin, D. J., (2006). Religion of ancient Iran. A Persian Translated by Monajem. R. 2nd edition, Tehran: elm. [in Persian]. - Goble, R., (2015). Sassanian Coins, in The Cambridge History of Iran. Volume 3(1), edited by Ehsan Yarshater,, A Persian translated by Anousheh, H., 8th edition, Tehran: Amir Kabir. [in Persian]. - Hassandoust, M., (2014). An Etymological Dictionary Of… . Vol. 2, Tehran: Asar. [in Persian]. - Hassani, M., (2014). Naghsh Barjastehaye Novyafteye Sassani. Tehran: qoqnoos. [in Persian]. - Herzfeld, E., (2002). Iran in the Ancient East: archacological Studies presented in the Loweii lectures at Boston. translated by Sanatizadeh, H., Tehran: Pazhouheshgaheh Oulom Ensani. [in Persian]. - Hudud al- Alam min al-mashriq ILa almaghrib. (1983). Edited by Sotoodeh. M., Tehran: Ketabkhaneh tahoori. [in Persian]. - Khorenatsi, M., (2001). History of the Armenians In Parsian. A Persian translated by Baghdasarian. E., Tehran: moallef. [in Persian]. - Lukonin, V., (2014). Persian civilization under The Sassanians. A Persian translated by Reza. E .,5th edition, Tehran: elmifarhangi. [in Persian]. - Marcellinus, A., (2014). The Roman History Of Ammianus Marcelli During the Reigns of the Emperors Constantius, Julian, Jovianus, Valentinian, and Valens. translated by C. D., Yonge. B.A., Lonon: Published by Forgotten Books, - Mazdapour, K., (2003). “Negahi Digar Be Davari Khorsanndy”. Pazhouhesh Oulom Ensani. Researches of Nameh Iran Bastan, 3 (1). [in Persian]. - Mochiri, M. I., (1983). Etude de Numismatque Iraniene sous les sassanides et arabe-sassande. ll, Téhéran: Afinistère de la Culture et des Arts Téhéran. - Mowlaee, Ch., (2020). Dictionary of old Persian. Tehran: AvayeKhavar. [in Persian]. - Paruck, F. D. J., (1976). Sasanian Coins. New Delhi: Indological Book Corporatin. - Pour Shari-ati, P., (2019). Decline and Fall of the Sasanian Empire. translated by Bahari. KH., 2nd edition. Tehran: Farzan rooz. [in Persian]. - Razi, H., (2002). Recherches Sur le Cult public et des Mysteres de Mithra en orient et occident. Vol. 1, Tehran: Behjat. [in Persian]. - Schindel, N., (2014). Sullogr Nummrun sasanidarum THe Schaaf, Herausgegeben von Alral. M,. Gyselen. R., wien: verlag ö sterrechischen akademie der Wissenchaften. - Tabari, M. J., (1983). Tarikh al-rusul Wa’l-Muluk. Volume 2. A Persian translated by A. Payandeh. 2nd edition. Tehran: Asatir. [in Persian]. - Yashtha-e, Adabiyate Mazdyasna. (1928). Editor by Pour Davood. E. Vol 1, Bombay: Iranian Zoroastrian Anjuman. [in Persian]. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,324 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 39 |