سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات162
تعداد شماره‌ها6,578
تعداد مقالات71,072
تعداد مشاهده مقاله125,682,188
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,912,087
دره گیرائی, نسترن, صیاد, علیرضا. (1403). دامِ نامرئی (1357)؛ بازنمودی اُتوپیایی از جامعه ی نظارتی در حکومت پهلوی دوم. , 29(4), 27-40. doi: 10.22059/jfadram.2024.373864.615863
نسترن دره گیرائی; علیرضا صیاد. "دامِ نامرئی (1357)؛ بازنمودی اُتوپیایی از جامعه ی نظارتی در حکومت پهلوی دوم". , 29, 4, 1403, 27-40. doi: 10.22059/jfadram.2024.373864.615863
دره گیرائی, نسترن, صیاد, علیرضا. (1403). 'دامِ نامرئی (1357)؛ بازنمودی اُتوپیایی از جامعه ی نظارتی در حکومت پهلوی دوم', , 29(4), pp. 27-40. doi: 10.22059/jfadram.2024.373864.615863
دره گیرائی, نسترن, صیاد, علیرضا. دامِ نامرئی (1357)؛ بازنمودی اُتوپیایی از جامعه ی نظارتی در حکومت پهلوی دوم. , 1403; 29(4): 27-40. doi: 10.22059/jfadram.2024.373864.615863

دامِ نامرئی (1357)؛ بازنمودی اُتوپیایی از جامعه ی نظارتی در حکومت پهلوی دوم

نشریه هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی
دوره 29، شماره 4، دی 1403، صفحه 27-40    اصل مقاله (1002.44 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfadram.2024.373864.615863
نویسندگان
نسترن دره گیرائی1؛ علیرضا صیاد* 2
1کارشناس ارشد سینما، گروه سینما، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران.
2دانشیار گروه سینما، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر، تهران، ایران.
چکیده
مفهوم نظارت سراسربینانه در اندیشه‎ی میشل فوکو جایگاه ویژه‎ای داشته و در مطالعات اجتماعی به مثابه یکی از مولفه‎های اساسی برسازنده‎ی جوامع مدرن همواره مورد بررسی بوده است. فوکو معتقد بود قدرت‎های مدرن به منظور برقرار نظم در جامعه از سازوکارهای نظارتی سود می‎جویند. از طرفی این مفهوم اخیرا به حوزه مطالعات سینمایی نیز ورود کرده است و توجه قسمی از نظریه‎پردازان این حوزه را به نحوه بهره‎گیری از این مضمون در آثار سینمایی جلب کرده است. این مقاله می‎کوشد با تمرکز بر فیلم دام نامرئی نحوه‎ی بازنمایی نظارت را در این فیلم مورد مطالعه قرار دهد. دام نامرئی فیلم کمترشناخته‎شده‎ای در میان آثار سینمایی پیش از انقلاب است که به دستور نهاد امنیتی وقت در سال 1357 ساخته می‎شود. فیلم روایت‎گر ماجرای شناسایی و نظارت یکی از تیمساران ارتش شاه مخلوع به نام احمد مقربی است که سال‎ها با افسران ک.گ.ب همکاری محرمانه داشته است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی-تحلیلی و با بهره‎گیری از منابع کتابخانه‎ای انجام گرفته است این بحث را مطرح می‎سازد که درحالیکه ساواک می‌کوشد با انتفاع از مکانیسم‌های مراقبتیِ الگوی نظارت سراسربینانه، بازنمودی بی‌نقص از جامعه نظارتی به دست دهد، روایت مقربی از چگونگی پیشبرد فعالیت‎های جاسوسانه‎اش، تصویر ایده‌ال حکومت پهلوی را مخدوش می‎سازد.
کلیدواژه‌ها
فیلم دام نامرئی (1357)؛ نظارت سراسربینانه؛ میشل فوکو؛ قدرت انضباطی؛ جامعه نظارتی پهلوی
مراجع
  • اسمارت، بری (1988)، میشل فوکو، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان (1385)، تهران: نشر اختران.
  • - برنز، اریک (1983)، میشل فوکو، ترجمه بابک احمدی (1381)، تهران: نشر ماهی.
  • - حسینی، حسن (1399)، راهنمای فیلم سینمای ایران، تهران: نشر روزنه‎کار.
  • - دریفوس، هیوبرت، رابینو، پل (1982)، میشل فوکو: فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، ترجمه حسین بشیریه (1379)، تهران: نشر نی.
  • - دلوز، ژیل (1986)، فوکو، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده (1392)، تهران: نشر نی.
  • - سانتاگ، سوزان (1977)، درباره‎ی عکاسی، ترجمه مجید اخگر (1400)، تهران: نشر بیدگل.
  • - سکولا، آلن (2018)، بایگانی و تن؛ دو جستار در جامعه‎ شناسی تاریخ عکاسی. ترجمه مهران مهاجر (1400)، تهران: نشر بان.
  • - صیاد، علیرضا (1400)، نگاه خیره نظارت‎ کننده و شکل ‎دهی به بدن مطیع مدرنیزه ‎شده در فیلم بلوچ(1351)، جامعه‎ شناسی هنر و ادبیات‎، شماره 13(2)، 107-130. https://doi.org/10.22059/jsal.2022.328682.666061
  • - ضیمران، محمد (1387)، میشل فوکو: دانش و قدرت، تهران: انتشارات هرمس.
  • - فوکو، میشل (1975)، مراقبت و تنبیه: تولد زندان، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده (1378)، تهران: نشر نی.
  • - کرری، جاناتان (1990)، بینایی و مدرنیته، ترجمه مهدی حبیب‎زاده (1399)، تهران: نشر بان.
  • - میلر، پیتر (1987)، سوژه، استیلا و قدرت در نگاه هورکهایمر، مارکوزه، هابرماس و فوکو، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده (1382)، تهران: نشر نی.
  • - هان، بیونگ (2012)، جامعه‎ ی فرسودگی جامعه‏ی شفافیت، ترجمه محمد معماریان (1402)، تهران: ترجمان علوم انسانی.
  • - Božovič, Miran. (2000). An Utterly Dark Spot: Gaze and Body in Early Modern Philosophy. Michigan: The University of Michigan Press.
  • - De Champs, Emmanuelle. (2012). From ‘Utopia’ to ‘Programme’: Building a Panopticon in Geneva. In Beyond Foucault: New Perspectives on Bentham’s Panopticon. Anne Brunon-Ernst (Ed.). Burlington: Ashgate Publishing, 63-78.
  • - Kaes, Anton. (1993). The Cold Gaze: Notes on Mobilization and Modernity. New German Critique. 59(Special Issue on Ernst Junger), 105-117.
  • - Levin, Thomas. (2002). Rhetoric of the temporal index: surveillant narration and the cinema of real time. In Ctrl [Space]: Rhetoric of Surveillance from Bentham to Big Brother, Thomas Y. Levin, Ursula Frohne & Peter Weibel (Eds.). Cambridge: The MIT Press, 578-593.
  • - Nematollahi, Javad. & Sayyad, Alireza. (2024). The Omnipresent Gaze: Exploring Surveillance in Amir Naderi’s Goodbye Friend (1971). Journal of Film and Video, 76(4).
  • - Sayyad, Alireza. (2022). The Supervising Gaze and the Shaping of the Docile Body in Baluch (1972), Sociology of Art and Literature, 13(2), 108-130. https://doi.org/10.22059/jsal.2022.328682.666061
  • - Sotoudeh, Milad., Sotoudeh, Sajad. & Sayyad, Alireza. (2021). Panopticon Surveillance on Iranian Women during the Pahlavi Era, with Concentration on the Visibility and Invisibility Paradigms: The Case of Dead End by Parviz Sayyad (1977). Feminist MediaStudies, 23(1), 329–343. https://doi.org/10.1080/14680777.2021.1963804 - Strathausen, Carsten. (2003). Uncanny Spaces: The City in Ruttmann and Vertov. In Screening the City, Mark Shiel & Tony Fitzmaurice (Eds.). London: Verso, 4-15.
  • - Zimmer, Catherine. (2015). Surveillance Cinema. New York and London: New York University Press.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,405
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 722





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب