پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,518,662 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,778,696 |
تحلیل شیوه‌های تعدیل قربانی انسان در متون منظوم روایی تا قرن هفتم بر اساس نظریههای قربانی | ||
| پژوهشهای انسان‌شناسی ایران | ||
| دوره 14، شماره 1، شهریور 1403، صفحه 56-76 اصل مقاله (1.48 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/ijar.2024.372386.459855 | ||
| نویسندگان | ||
| ایوب امیدی* 1؛ احمد خاتمی2 | ||
| 1پسادکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی | ||
| 2استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی | ||
| چکیده | ||
| هدف: قربانی، عملی آیینی است که در آن، اشیاء یا موجوداتی وقف میگردیدند و به برخی قدرتهای ماوراءِطبیعی پیشکش میشدند. بشر از دیرباز بهمنظور ایجادِ پیوند و گسترش ارتباط، میان خود و اُمور قدسی به تقدیم انواع قربانیها پرداخته است. از آیینهای کهن و بسیار گستردهای که ارزش کیفی خاصّی برای آدمی داشته و با اجرای آن، آدمی میکوشید با نیروهای طبیعی، پیوند برقرار کند و به یاری آن خود را در نظم جهانی دخیل سازد، آیین قربانیکردنِ انسان است. رفتهرفته با گذر از مراحل آغازین حیات و گسترش عقلانیّت، جوامع می‌کوشند به جای قربانی‌کردن همنوعان، به شیوه‌های جایگزینی برای قربانی انسانی متوسل شوند. روششناسی: این پژوهش می‌کوشد به روش توصیفی-تحلیلی در متون نظم روایی حماسی، غنایی و عرفانی تا قرن هفتم و بر اساس نظریههای قربانی به بررسی چاره‌اندیشیهای بشر جهت تعدیل قربانیهای انسانی بپردازد. یافته ها: براساس نتایج این پژوهش، شیوه‌های تعدیل قربانی در پنج دسته با عناوین: سوراخ کردن گوش و ریختن مقداری از خون، خراشیدن صورت، بریدن زلف، جامه دریدن، واگذاری کودکان به معابد مقدّس، ختنه و اخته کردن طبقه‌بندی می‌شود. در موردِ شیوه‌های تعدیل قربانی انسانی در متون روایی نیز باید گفت: شیوه‌های تعدیل در متون عرفانی نمود و دگرگونی معنایی خاصّی نسبت به متون حماسی و غنایی دارد. موارد تعدیل در متون عرفانی، اغلب جنبۀ نمادین و رمزی می‌یابند، مثلاً خراشیدن صورت، بریدن زلف و کوتاه کردن مو، دریدن جامه(تمثیلی از جسم) و اخته‌کردن به ترتیب در مفاهیم کاستن زیبایی افراد و سرکوب نفس، نفی خودبینی و عدم توجه به جذابیت‌های ظاهری، گشایش روحانی و رهایی از تعلّقات دنیوی و قطع طبیعت نفسانی و خوارداشت آن به منظور تزکیه و ارتباط با منشأ قدسی بهکار می‌رود. در تحلیل مصادیق تعدیل قربانی انسانی نیز نظریههای تعدیل قربانی از ماکس وِبر، بلاگردانی فریزر، جلب رضایت خدایان از بویس کارآمدتر و انعطاف‌پذیرتر از سایر نظریه‌هاست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ادبیات فارسی؛ آیین؛ تعدیل قربانی انسان؛ نظریههای قربانی؛ متون نظم روایی | ||
| مراجع | ||
|
اسدیطوسی، ابونصر علیبنمحمد.(1317). گرشاسبنامه، به اهتمام حبیب یغمایی، تهران: چاپخانه بروخیم.
اخواننبوی، قاسم.(1394). جامعهشناسی دین، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
اسلام، علیرضا.(1394). «تحول قربانی از انسان به حیوان»، پژوهشهای ادیانی، د3، ش6: 87-65.
الیاده، میرچا.(1365). بازگشت جاودانه، ترجمۀ بهمن سرکاراتی، چ1، تبریز: نیما.
--------(1368). آیینها و نمادآشناسازی، ترجمۀ نصرالله زنگویی، چ1، تهران: آگاه.
اُمیدی، ایوب؛ مشرفالملک، مریم؛ اسماعیلپور، ابوالقاسم.(1401). «بررسی آیین قربانی انسان در هند، ایران و بینالنهرین»، مطالعات شبه قاره، د14، ش42: 37-9.
اُمیدی، ایوب. (1401). «بررسی و تحلیل خودکشی در متون حماسی بر اساس نظریههای قربانی»، پژوهشنامۀ ادب حماسی، س18، ش1: 128-105.
آزادیدِهعباسی، نجیمه.(1394). «رمزگشایی آیین قربانی در اسطوره و عرفان»، ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، س11، ش 38 :40-11.
آقاخانیبیژنی، محمود، و سیدمرتضی هاشمی و صادقی، اسماعیل(1396). «بلاگردانی در قوم بختیاری»، فرهنگ و ادبیات عامه، س5، ش14: 67-49.
آقاخانیبیژنی، محمود؛ طغیانی، اسحاق و محمدیفشارکی، محسن.(1397). «آیین قربانی در شاهنامه»، فرهنگ و ادبیات عامه. س6. ش20: 20-1.
آقاییمیبدی، احمد. (1390). «فطری بودن قربانی و راز انحرافات در آن در ادیان ابتدایی»، نشریۀ معرفت ادیان، س2، ش2: 142-117.
ایرانشاهِبنابیالخیر.(1370). بهمننامه، ویراستۀ رحیم عفیفی، چ1، تهران: علمی و فرهنگی.
-----------(1377). کوشنامه، به کوشش جلال متینی، چ1، تهران: علمی.
بویس، مری.(1374). تاریخ کیش زردشت، ترجمۀ همایون صنعتیزاده، ج1، تهران: توس.
بهار، مهرداد.(1386)، از اسطوره تا تاریخ، چ پنجم، تهران: چشمه.
تفلیسی، ابوالفضل حبیش(1390). کفایة الطب، تصحیح زهرا پارساپور، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
جامی، عبدالرحمن.(1385) هفت اورنگ، تصحیح مرتضی مدرسگیلانی، چ1، تهران: اهورا.
جبارهناصرو، عظیم. (1401). «بررسی اسطورۀ ایزد گیاهی/ خدای شهیدشونده در قصۀ پسر پادشاه»، پژوهشنامۀ ادب حماسی، س18، ش1، 149-129.
جوینی، عطاملک‌بن‌محمد.(1389). تاریخ جهانگشای جوینی، به اهتمام احمد خاتمی، چاپ دوم. ج3-1. تهران: علم.
حسنآبادی، محمود؛ ادیبان، فاطمه.(1395). «تحلیل مضمون قربانی در اشعار بیدل»، کهننامۀ ادب فارسی، س7، ش1: 50-25.
حیدری، حسن؛ صادقپورمبارکه، مژگان.(1398). «اسطورۀ خون»، ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی. س15، ش55: 140-107.
خراسانی، محبوبه؛ فشارکی، محمد و دوانی، فزونه(1394). «بازتاب نمادین قربانی میترایی در هفتپیکر»، متنشناسی ادب فارسی، د7، ش2: 20-1.
دورانت، ویل.(۱۳۷8). تاریخ تمدن: عصر ایمان(بخش دوم). ترجمۀ ابوالقاسم طاهری، ج 1،2،۴، چ3، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
رضی، هاشم.(1366). تاریخ مطالعات دینهای ایرانی، چ1، تهران: فروهر.
سبحانی، جعفر.(1376). فروغ ابدیت. چ13، قم: دفتر تبلیغات حوزۀ علمیه.
ستاری، جلال.(1368). افسون شهرزاد، پژوهشی در هزارافسان، چ1، تهران: توس.
شبرنگنامه.(1395)، به کوشش ابوالفضلِخطیبی و گابریله واندِنبِرگ، چ1، تهران: انتشارات محمود افشار.
شوالیه، ژان؛ گربران، آلن.(1384). فرهنگ نمادها، ترجمۀ سودابه فضائلی، ج4، چ1، تهران: جیحون.
طبیبطهرانی، محمد هاشم بن محمد طاهر.(1390). درعالصحة، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عطار، فریدالدین.(1385). مصیبتنامه، به کوشش محمدحسین مجدّم، چ7، تهران: زوار.
عیوقی.(1343). ورقه و گلشاه. به اهتمام ذبیحالله صفا، چ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
فردوسی، ابوالقاسم.(1386). شاهنامه. به کوشش جلال خالقیمطلق با همکاری محمود امیدسالار و ابوالفضل خطیبی، جلدها 1-8 تهران: دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
فریزر، جیمز.(1387). شاخۀ زرین، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تهران: آگاه.
فولادی، محمد؛ غلامی، زهرا (1398). «باورهای عامیانه دربارۀ خونریزی»، فرهنگ و ادبیات عامه، د7، ش25 : 104-81.
کاسیرر، ارنست.(1387). فلسفۀ صورتهای سمبلیک، ترجمۀ یدالله موقن، چ2، تهران. هرمس.
گرگانی، فخرالدیناسعد.(1349). ویس و رامین، تصحیح ماگالی تودا و الکساندر گواخاریا، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
گری، جان.(1378). اساطیر خاور نزدیک، ترجمۀ باجلان فرخی، چ1، تهران: اساطیر.
لطیفپور، صبا.(1394). «مراسم قربانی نزد هندی اروپاییان، هندیان و ایرانیان». ویژهنامۀ نامه فرهنگستان(شبه قاره)، ش 5: 78-53.
محمدبیک.(بیتا). دستور الفصد، نسخه خطی موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی.
مصطفوی، علیاصغر.(1369). اسطورۀ قربانی، چ1، تهران: بامداد.
معصومی، غلامرضا. (1388). دایرةالمعارف اساطیر و آیینهای باستانی جهان، ج اول، چ1، تهران: شرکت انتشارات سورۀ مهر.
منهاج سراج.(1342). طبقات ناصری، به تصحیح و مقابله عبدالحی حبیبی قندهاری. چ2، کابل:پوهنی مطبعه.
مولوی، جلالالدینمحمدبلخی.(1391). شرح جامع مثنوی، تألیف کریم زمانی، جلد6-1، چ28، تهران: اطلاعات.
ناس، جانبی.(1377). تاریخ جامع ادیان، ترجمۀ علیاصغر حکمت، تهران: علمی و فرهنگی.
نظامی، الیاسبنیوسف.(1384). خمسه، به کوشش سعید حمیدیان، چ2، تهران: قطره.
وبر، ماکس.(1384). اقتصاد و جامعه، ترجمۀ عباس منوچهری و دیگران، چ1، تهران: سمت.
مادح، قاسم. 1380. جهانگیرنامه. به کوشش سیدضیاءالدین سجادی و مقدمۀ مهدی محقق، چ1، تهران: موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
مهدیزاده، علی.(1392). «قربانی کردن از دیدگاه قبایل ابتدایی در مغربزمین و نظر قرآن»، فصلنامۀ مطالعات ادبیات تطبیقی، ش 28: 158-138.
Brown, P.(2005). Cannibalism. Encyclopaedya Of Religion, Eliade, M, Vol 3.(E. r).
Carter, J. (2003). Understanding Religious Sacrifice, Continuum, Londen. New York.
Faherty. R.L. (1991). The new encyclopedia Britannica: Sacrifice vol 26, p.p. 836-841, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Geertz, Clifford. (1973). Interpretation of Cultures, Basic Book Graf, Inc, New York.
Mogk, E.(1909). Die Menschenopfer ben Germanen, Leipzig, Teubner, P. 6.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 278 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 61 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب