![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,579 |
تعداد مقالات | 71,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,680,983 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,911,352 |
دیانوئیا:وجه تمایز تعزیه از تراژدی | ||
نشریه هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی | ||
دوره 29، شماره 4، دی 1403، صفحه 53-63 اصل مقاله (435.06 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfadram.2024.371512.615837 | ||
نویسنده | ||
ابوالفضل حری* | ||
دانشیار مطالعات ترجمه، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده ادبیات و زبانها، دانشگاه اراک، اراک، ایران. | ||
چکیده | ||
این مقاله میکوشد به شیوۀ کیفی - تبیینی و با ابزار کتابخانهای در دسترس، مؤلفۀ دیانوئیا/اندیشه را که مبتنی بر تقابل خیر و شر است، در تعزیه و تراژدی بررسی تطبیقی کند. در واقعة کربلا، حسین (ع) با انتخاب آگاهانة خود برای مبارزه با شر، خویشکاری خود را انجام میدهد، اما برخلاف سیاوش یا تراژدی یونانی، «بخت» و «تقدیر»، نقشی کمرنگ دارند. در بینش اساطیری و اسلامی، مرگ سرچشمة فنا نیست. ازاینرو، سیاوش الهی به حسین، و سوگ سیاوش به تعزیه بدل میشود. بااینحال، نه شخص حسین به قهرمان اسطورهای و ارسطویی؛ و نه بنیان اندیشگانی این واقعه، به دیانوئیای پیشنهادی ارسطو شباهت دارد. برخی یافتهها عبارتاند از: تعزیه و تراژدی هر دو تیره و تبار مشابه، اما اهدافی کاملاً متمایز دارند. در تعزیه، دیانوئیا بر اساس تقابل همیشگی میان خیر و شر مطلق است؛ در تراژدی، دیانوئیا معطوف به تقابل خیر و شر میان افراد است. در تعزیه، قهرمان از سرنوشت محتوم خود خبر دارد؛ در تعزیه، قهرمان راه گریزی از مرگ ندارد. در تعزیه، قهرمان، نقص تراژیک ندارد؛ در تراژدی، قهرمان خطاکار است. درعینحال، در تعزیه، اشقیا، نه خطاکار، بلکه گناهکارند! کاثارسیس در تعزیه و تراژدی به شیوۀ خاص خود مشترک است. | ||
کلیدواژهها | ||
تعزیه؛ تراژدی؛ دیانوئیا؛ خیر و شر؛ رستگاری | ||
مراجع | ||
آلگونه جونقانی، مسعود (۱۴۰۲). دایانویا {دیانوئیا} به مثابه موضوع محاکات در روایت. روایتشناسی، ۷ (۱۴)، ۳۹-۷۸. https://doi.org/10.22034/jlc.2022.344338.1478
احمدزاده، شیده (۱۳۸۶). بررسی تطبیقی قهرمان تراژدی و تعزیه. پژوهشنامة علوم انسانی، 54، 36-19.
ارسطو (1357). فن شعر. ترجمۀ عبدالحسین زرینکوب. تهران: امیرکبیر، چاپ اول
اسکندرنژاد، غزاله ، خاکی، محمدرضا (۱۳۹۳). تأثیر عوامل اجتماعی- تاریخی ایران عصر قاجار در شکوفایی تعزیه عصر ناصری. دوفصلنامه مطالعات تطبیقی هنر، ۵ (۱۰)، ۱۰۹-۱۱۹.
اسماعیلی، حسین (۱۳۹۶). تشنه در میقاتگه: متن و متنشناسی تعزیه (مجموعۀ لیتن). تهران: معین.
براکت، اسکار گ. (۱۳۶۳) تاریخ تئاتر جهان. ترجمۀ هوشنگ آزادیور. تهران: نقره.
بیضایی، بهرام (1344). نمایش در ایران. تهران: کاویان.
بیمن، ویلیام (1389). ابعاد فرهنگی قراردادهای نمایشی در تعزیة ایرانی. در تعزیه: آیین و نمایش در ایران. ویراستة پیتر جی. چلکووفسکی. ترجمۀ داوود حاتمی. تهران: سمت ( 53-42).
جنتی عطایی، ابوالقاسم (۱۳۳۳). بنیاد نمایش در ایران. تهران: وزان.
حُرّی، ابوالفضل (۱۴۰۲). بررسی خاستگاه اسطورهای، دینشناختی و سیاسی-اجتماعی تعزیه. پژوهشنامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی، ۲ (۲)، ۱-۱۸. HTTPS://DOI.ORG/10.22077/JCRL.2024.7004.1082
چلکووسکی، پیتر جی. (۱۳۶۷). تعزیه: هنر بومی پیشرو ایران. ترجمۀ داوود حاتمی. تهران: علمی و فرهنگی.
چلکووسکی، پیتر جی. (۱۳۷۹). روضه الشهدا و هنرهای نمایشی در ایران. فصلنامۀ تئاتر، ۲۲-۲۳، 112-97.
رضایی راد، محمد (1382). روضهخوانی همچون عنصری نمایشی. دفترهای تئاتر (دفتر سوم): نشر نیلا.
ستاری، جلال (۱۳۸۶). زمینۀ اجتماعی تعزیه و تئاتر در ایران. تهران: نشر مرکز.
شهیدی، عنایتالله، بلوکباشی، علی (1380). پژوهشی در تعزیه و تعزیهخوانی از آغاز تا آخر دوره قاجار در تهران. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
عزیزی، محمود (۱۳۶۷). نقاط مشترک میان تعزیهگردانی و نمایش تراژدی یونانی. ترجمۀ جلال ستاری. فصلنامۀ تئاتر، ۲-۳ (۱۴۲-۱۷۷). عناصری، جابر (۱۳۶۶). درآمدی بر نمایش و نیایش در ایران. تهران: جهاد دانشگاهی.
فنائیان، تابخش (۱۳۸۹). تعزیه و تراژدی: مقایسه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مجللی، علیرضا (۱۳۹۸). شبیهنامه: سیری در چگونگی شکلگیری تعزیه و تعزیهخوانی. تهران: فکر بکر
مختاباد، سید مصطفی (۱۳۷۴). درونمایۀ تشبیه در تعزیه. فصلنامۀ هنر، (28) ، 498-491.
مسکوب، شاهرخ (۱۳۵۱). سوگ سیاوش: در مرگ و رستاخیز. تهران: خوارزمی.
ممنون، پرویز (1380). تعزیه از دیدگاه تئاتر غرب. در تعزیه: آیین و نمایش در ایران. ویراستة پیتر جی. چلکووسکی. ترجمۀ داوود حاتمی تهران: سمت ( 209-192).
ناصربخت، محمدحسین (۱۳۷۸). شبیهخوانی؛ نمایش مقدس. فصلنامۀ تئاتر، (۲۰-۲۱) ،182-153.
ناصربخت، محمدحسین (۱۳۹۶). ادبیات ایران و آیین شبیهخوانی. تهران: سورۀ مهر.
همایونی، صادق (1354). تعزیه و تعزیهخوانی. تهران: جشن هنر شیراز.
یارشاطر، احسان (۱۳۵۵/۱۳۸۹). تعزیه و آئینهای سوگواری در ایران قبل از اسلام. در کتاب تعزیه، نیایش و نمایش در ایران. پیتر جی. چلکووسکی (ویراستار). ترجمۀ داوود حاتمی. تهران: علمی و فرهنگی (۱۱۸-۱۲۶).
ورث، آندرزیج (۱۳۸۹). جنبههای نشانهشناختی تعزیه. در کتاب تعزیه، نیایش و نمایش در ایران. پیتر جی. چلکووسکی (ویراستار). ترجمۀ داوود حاتمی. تهران: علمی و فرهنگی (66-55).
Alemohammed, S. M. Reza. (1995). Ta’aziyeh: history, form and contemporary relevance. [Unpublished PhD thesis]. University of Warwick. Dabashi, H. (2005). Taziyeh as theatre of protest. The Drama Review, 49(4), 91–99. https://doi.org/10.1162/105420405774762925 Dabashi, H. (2010). Ta’aziyeh as the theatre of protest. In P. J. Chelkowsky (Ed.), Eternal performance: Ta’azyieh and other Shite rituals (pp. 178-199). Seagull Books. Else, G. F. (1965). The origin and early form of Greek tragedy, Harvard University Press. https://doi.org/10.4159/harvard.9780674368484 Aghaei, K. S. (2010). The origins of Sunitte-Shiite devide and the emergence of Tazy'eh tradition. In P. J. Chelkowsky (Ed.), Eternal performance: Tazy'eh and other Shite rituals. London (pp. 42–52). Seagull Books. Puchner, M. (2010). The Drama of Ideas: Platonic Provocations in Theater and Philosophy. Oxford University Press | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 518 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 234 |