تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,500 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,091,099 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,195,054 |
خاطره به مثابه یک ژانر؛ متن پنهان داستانهای دفاع مقدس | ||
ادب فارسی | ||
مقاله 9، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 32، اسفند 1402، صفحه 169-188 اصل مقاله (1.14 M) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2024.367476.2213 | ||
نویسندگان | ||
محمود حدادیان* 1؛ لیلا کرمی2 | ||
1پژوهشگر | ||
2مدرس دانشگاه و پژوهشگر، و شاغل در دانشگاه تهران. معاونت فرهنگی | ||
چکیده | ||
خاطره پیشینه تأثیرگذاری در متون ادبی و تاریخی ایران و جهان دارد تا جاییکه از آن بهعنوان گونة ادبی یاد کردهاند و شاهد اهمیت آن بهمثابه یک نوع ادبی در ادبیات دفاع مقدس هستیم؛ زیرا متن پنهان بسیاری از انواع ادبی از جمله رمان و داستان کوتاه و بنمایه بسیاری از شاهکارهای آن بهشمار میرود. رزمندگان خاطرهنویس دفاع مقدس با رعایت اصولی ساده و قواعدی محدود، خاطرات تلخ و شیرین دوران رزم، همچون پیروزیها و شکستها، حوادث مهم و عواطف و احساسات را ماندگار کردهاند. این ماندگاری نه تنها در قالب خاطرهنوشته بلکه در بسیاری مواقع به واسطه هنر، خلاقیت و توانایی نویسنده در قالب داستان مانا میشود؛ زیرا طی فرآیندی عامدانه یا ناخودآگاه، بسیاری از خاطرات به داستان دگردیسی یافته است. در این جستار کوشیدیم با روش تحلیلی-توصیفی و رویکرد نقد تکوینی، این مهم را تبیین کنیم که گونۀ ادبی خاطره، چگونه متن پنهان ادبیات داستانی دفاع مقدس میشود و فرآیند این دگردیسی چگونه اتفاق میافتد. ضمن بررسی سه رمان و سه مجموعه داستان کوتاه ادبیات دفاع مقدس دریافتیم که بسیاری از داستانها، تحولیافته خاطرات نویسنده (خودِ خاطرهاندوز) و یا دیگر خاطرهاندوزان هستند. یعنی خاطرات، طی فرآیندی دستخوش دگردیسی شده و در کسوت ژانری جدید به نام داستان عرضه شدهاست. همچنین خاطره در برخی داستانها حضوری پوشیده دارد که تشخیص آن برای منتقد ادبی سخت و گاهی غیرممکن مینماید. در برخی از این رمانها، نویسنده از حضور خاطره آگاه نیست، اگرچه خلاقیت و هنر نویسنده و ذهن مخیّل او نیز در پنهانسازی خاطره در داستان دخیل است | ||
کلیدواژهها | ||
خاطره؛ رمان؛ داستان؛ ادبیات دفاع مقدس؛ دگردیسی؛ گونهادبی؛ نقد تکوینی | ||
مراجع | ||
احمدزاده، حبیب (1385الف)، داستانهای شهر جنگی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات سوره مهر.
احمدزاده، حبیب (1387ب)، شطرنج با ماشین قیامت، چاپ نهم، تهران، انتشارات سوره مهر.
تقوی، علی (1389)، رئالیسم در ادبیات داستانی ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات پایا.
حدادیان، محمود؛ عباسی، حبیب اله (1401)، «دگردیسی خاطره به داستان در ادبیات دفاع مقدس با رویکرد به رمان آتش به اختیار»، ادب فارسی، سال 12، ش 29، بهار و تابستان، صص 165-186.
داد، سیما (1383)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ دوم، تهران: انتشارات مروارید.
دهقان، احمد (1388)، پرسه در خاک غریبه، تهران: کتاب نیستان.
دهقان، احمد (1386)، خاک و خاطره، تهران: نشر صریر.
دهقان، احمد (1385)، من قاتل پسرتان هستم، چاپ دوم، تهران: نشر افق.
زارع، الهام و... (1397)«عناصر داستانی خاطرهنوشتههای دفاع مقدس با تأکید بر اثر دختر شینا» متنپژوهی ادبی، ش 76، صص 191 – 213.
سلیمی، علی الله (1398)، «محمدرضا بایرامی در آینه نگاه دیگران»، ویکی ادبیات، 4/آذر/1398
https://www.wikiadabiat.net/index.php/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391)، رستاخیز کلمات، تهران: انتشارات سخن.
شمیسا، سیروس (1386)، انواع ادبی، چاپ دوم، تهران: نشر میترا.
عباسی، سمیه (1388)، «تحول خاطرهنویسی و جایگاه آن در تاریخنگاری دوره قاجار»، دکتری، دانشگاه الزهرا س، دانشکده ادبیات، گروه تاریخ.
فراست، قاسمعلی (1385)، نخلهای بیسر، تهران، چاپ سوم، تهران: نشر صریر.
فرای، نورتروپ (1377)، تحلیل نقد، ترجمه صالح حسینی، تهران: نیلوفر.
قبادی، حسینعلی (1390)، بازشناسی و تبیین یک ژانر ناشناخته در ادب فارسی (حماسه عرفانی)گردآوری محمود فتوحی، نامه نقد، (مجموعه مقالات نخستین همایش ملی نظریه و نقد ادبی در ایران، تهران: نشر خانهکتاب، چاپ اول)
کریمی، عبدالله (1384)، وقتی باران بیاید، قم: نسیم حیات با همکاری نشر صریر.
مقدادی، بهرام (1378)، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی (از افلاطون تا عصر حاضر)، تهران: فکر روز.
Ahmadzadeh, Habib (2006), Tales of War City, 7th edition, Tehran: Surah Mehr Publications.[In Persian]. Ahmadzadeh, Habib (2008), Chess with the Doomsday Machine, 9th edition, Tehran, Surah Mehr Publications. [In Persian]. Taqvi, Ali (2009), Realism in Iranian fiction, first edition, Tehran: Paya Publications. [In Persian]. Haddadian, Mahmoud; Abbasi, Habib Elah (2022), "Transformation of memory into fiction in the literature of sacred defense with an approach to the novel Atash Be Abhitt", Farsi Literature, Year 12, Vol. 29, Spring and Summer, pp. 165-186. [In Persian]. Dodd, Sima (2013), Dictionary of Literary Terms, second edition, Tehran: Marvarid Publications. [In Persian]. Dehghan, Ahmad (2008), Wandering in Strange Land, Tehran: Nistan Kitab. [In Persian]. Dehghan, Ahmad (2016), soil and memory, Tehran: Sarir Publishing. [In Persian]. Dehghan, Ahmad (2006), I am the killer of your son, second edition, Tehran: Efug Publishing House. [In Persian]. Zare, Elham and... (2017) "Fictional elements of the memoirs of the holy defense with an emphasis on the work of Shina's daughter", Literary Text Research, vol. 76, pp. 191-213. [In Persian]. Salimi, Aliullah (2018), "Mohammedreza Bayrami in the mirror of others' eyes", Wikiliterature, 4/Azar/2018 https: // www. wikiadabiat. net/index. php/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%A8%D8%A7 % DB % 8C % D8 % B1 % D8 % A7 % D9 % 85 % DB %8C. [In Persian]. Shafi'i Kodkani, Mohammad Reza (2011), Resurrection of Words, Tehran: Sokhn Publications. [In Persian]. Shamisa, Siros (2007), literary types, second edition, Tehran: Mitra Publishing[In Persian].. Abbasi, Samieh (2008), "The evolution of memoir writing and its place in the historiography of the Qajar period", Ph.D., Al-Zahra University, Faculty of Literature, Department of History. [In Persian]. Frost, Qasim Ali (2016), Headless Palms, Tehran, 3rd edition, Tehran: Sarir Publishing. [In Persian]. Fry, Northrop (1998), critical analysis, translated by Saleh Hosseini, Tehran: Nilofar. [In Persian]. Qobadi, Hossein Ali (2011), Recognizing and explaining an unknown genre in Persian literature (mystic epic), compiled by Mahmoud Fatuhi, letter of criticism, (Collection of articles of the first national conference of literary theory and criticism in Iran, Tehran: Khaneh Kitab Publishing House, first edition). [In Persian]. Karimi, Abdullah (2005), When the Rain Comes, Qom: Nasim Hayat in collaboration with Sarir Publishing. [In Persian]. Moqdadi, Bahram (1995), Dictionary of Literary Criticism Terms (from Plato to the present age), Tehran: Fekr Rooz. [In Persian]. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 206 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 51 |