پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,697 |
| تعداد مقالات | 72,342 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,630,942 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,375,834 |
نظام‌مندی دیدگاه سعیدالدین فرغانی در تبیین قاعدۀ عرفانی «اجمال و تفصیل» مطالعۀ موردی: تبیین مراتب نظام هستی | ||
| مجله ادیان و عرفان | ||
| دوره 56، شماره 2، اسفند 1402، صفحه 411-433 اصل مقاله (689.67 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2024.368532.630484 | ||
| نویسنده | ||
| محمد میری* | ||
| استادیار، گروه اخلاق و معارف اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران. ایران | ||
| چکیده | ||
| مسأله اصلی پژوهش حاضر بر مبنای تحلیل قاعدۀ «اجمال و تفصیل» و کاربست آن در تبیین مراتب نظام هستی از منظر سعیدالدین فرغانی شکل گرفته‌است و پاسخ به جوانب مسأله فوق را به روش تحلیلی ـ اسنادی دنبال کرده‌است. «اجمال و تفصیل» یا «جمع و فرق» از مبانی کلیدی و تأثیرگذار در عرفان نظری است. به باور اهل معرفت، موجودات در مراتب بالاترِ هستی، معمولاً دارای گونه‌ای از کلّیت و شمول وجودی هستند که با حفظ وحدت و اجمال خود، وجودِ جمعیِ کثراتِ مادون خود هم هستند. با اینکه کثرات مادون در آن موطن عالی مجال ظهور ندارند، اما تنزّل آن حقیقتِ اجمالی، تفصیل حقایقِ مندرج در آن را به همراه خواهد داشت. فرغانی مبتکر این قاعده عرفانی نیست، اما توانست آن را در نظام عرفان نظری، به‌خوبی پردازش کند. ردّ پای این قاعده کلی را در جای‌جای هستی‌شناسیِ فرغانی می‌توان یافت، به‌گونه‌ای که او در ارائه یک تحلیل نظام‌مند و سازوار دربارۀ چگونگی و چرایی تنزل تجلی وجود در مراتب هستی، از این قاعده بیشترین بهره را برده‌است. وی بر پایۀ این قاعده توضیح می‌دهد که چگونه تجلی حق تعالی، ابتدا در تعین اول، مجمل بود و سپس در تعین ثانی مفصل شد و این تفصیل تعین ثانی، در قلم اعلی مجمل شد و این اجمال قلم، در لوح تفصیل یافت و این سلسله به همین ترتیب در مجرای عرش و کرسی و عنصر اعظم و ارکان اربعه و افلاک و موالید ثلاث و آدم و خلفای او و پیامبر اکرم (ص) و خلفای ایشان به سیر خود ادامه داد و در نهایت به نقطه پایانی عمر دنیا و مبدأ قیامت منتهی می‌شود. فرضیه این تحقیق آن است که فرغانی یکی از بهترین تبیین‌های قاعدۀ «اجمال و تفصیل» را ارائه داده و از این قاعده به گونه‌ای کاملاً کاربردی در تحلیل مراتب نظام هستی بهره برده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سعید الدین فرغانی؛ اجمال و تفصیل؛ جمع و فرق؛ تجلّی؛ مراتب نظام هستی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
قرآن مجید (1369). ترجمة جلال‌الدین فارسی. تهران: انجام کتاب.
ابن‌ترکه، صائن‌الدین على (1360). تمهید القواعد. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالى.
ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد (2003). مقدمه ابن‌خلدون. بیروت: دار المکتب العلمیة.
ابن‌عربى، محیى الدین (1336ق). عُقلَة المستوفز. لیدن: مطبعة بریل.
ــــــــــ (1421ق). مجموعه رسائل ابن‌عربى.3 جلد. بیروت: دار المحجة البیضاء.
آملی، محمد تقی (بی‌تا). درر الفوائد مع مقدمة تبحث عن نبذه من حیاة المؤلف و تألیفاته المنیفة. قم: اسماعیلیان.
الهى اردبیلى، حسین بن عبدالحق (1376). شرح گلشن راز (اردبیلى). تهران: مرکز نشر دانشگاهى.
جامی، عبدالرحمن (1375). نفحات الأنس. با تحقیق محمود عابدى. تهران: انتشارات اطلاعات.
ــــــــــ (1370). نقد النصوص فى شرح نقش الفصوص. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
جرجانی، علی بن محمد (1370). التعریفات. تهران: ناصر خسرو.
جندى، مؤیدالدین (1423ق). شرح فصوص الحکم (الجندى). قم: بوستان کتاب.
حسن‌زاده آملى، حسن (1385). دروس معرفت نفس. قم: الف لام میم.
ــــــــــ (1365). هزار و یک نکته. تهران: مرکز نشر فرهنگى رجاء.
سبزوارى، ملاهادی (1369-1379). شرح المنظومه. تهران: نشر ناب.
فرغانى، سعیدالدین (1379). مشارق الدرارى: شرح تائیه ابن فارض. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
ــــــــــ (1428ق). منتهى المدارک فى شرح تائیة ابن فارض. بیروت: دار الکتب العلمیة.
فنارى، شمس‌الدین محمد حمزه (1374). مصباح الأنس بین المعقول و المشهود. تهران: انتشارات مولى.
قونوى، صدرالدین (1381). إعجاز البیان فى تفسیر أم القرآن. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
ــــــــــ (1371). النصوص. تهران: مرکز نشر دانشگاهى.
ــــــــــ (1387). مرآة العارفین و مظهر الکاملین فى ملتمس زبدة العارفین. تصحیحِ محمد خواجوى. تهران: انتشارات مولى.
قیصرى، داود (1381). رسائل قیصرى. تهران: موسسه پژوهشى حکمت و فلسفه ایران.
ـــــــــــ (1425ق). شرح القیصرى على تائیة ابن الفارض. بیروت: دار الکتب العلمیة.
کاشانی، عبدالرزاق (1426ق). لطائف الأعلام فى إشارات أهل الإلهام. قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة.
ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1375). اتحاد العاقل و المعقول (مجموعه رسائل فلسفی صدر المتألهین). تهران: حکمت.
ــــــــــ (1981م). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: داراحیاء التراث.
ــــــــــ (1375). الفوائد (مجموعه رسائل فلسفی صدر المتألهین). تهران: حکمت.
ــــــــــ (1372). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح: محمد خواجوی. قم: بیدار.
ــــــــــ (۱۳۶۶). شرح أصول الکافی. تصحیحِ محمد خواجوی. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
نوری، ملا علی بن جمشید (1372). التعلیقات على تفسیر القرآن لصدر المتألهین. تصحیحِ محمد خواجوی. قم: بیدار. (ملاحظات: این تعلیقات در ضمن کتاب مفاتیح الغیب چاپ شده‌است.)
ــــــــــ (1363). التعلیقات على مفاتیح الغیب. تهران: موسسۀ تحقیقات فرهنگى. (ملاحظات: این تعلیقات در ضمن کتاب مفاتیح الغیب چاپ شده‌است.)
یزدان‌پناه، یدالله (1389). مبانی و اصول عرفان نظری. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 217 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 219 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب