پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,232 |
| تعداد مقالات | 67,773 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,243,548 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,986,515 |
بررسی نظریۀ کلی‌ها در نمط چهارم اشارات و تنبیهات | ||
| فلسفه و کلام اسلامی | ||
| دوره 56، شماره 2، اسفند 1402، صفحه 297-328 اصل مقاله (854.33 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jitp.2023.363723.523425 | ||
| نویسندگان | ||
| مهران نجفی* 1؛ مهدی اسدی2 | ||
| 1دانشجوی دکترا، حکمت متعالیه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده حکمت معاصر، تهران.ایران. | ||
| 2استادیار، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده حکمت معاصر، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| ابن‌سینا در نمط چهارم اشارات می‌کوشد تا از طریق معنای مشترکِ مصادیقِ یک نوع، موجودی مجرد را درون مصادیق مادی به اثبات برساند. رابطۀ کلی و مصادیقش در آثار ابن‌سینا اغلب به صورت رابطۀ پدران و پسران مطرح شده‌است؛ امّا عبارات نمط چهارم اشارات به گونه‌ای است که گویا رابطۀ کلی و مصادیقش همچون رابطۀ پدر واحد و پسران کثیر است. مقالۀ پیش رو در پی حل این تعارض است. در پایان خواهیم‌دید که استدلال ابن‌سینا ناظر به بحث هستی‌شناسی است و می‌تواند وجود کلی را در خارج اثبات کند ولی تجرد آن را اثبات‌نمی‌کند؛ زیرا ممکن است حضور کلی در خارج به‌صورت منتشر در زمان و مکان باشد. چنین موضعی موجب تقویت نظریۀ واقع‌گروی است ولی بر نظریۀ رجل همدانی در باب کلی‌ها، یعنی پدر واحد و فرزندان کثیر نیز صحه می‌‌گذارد؛ نظریه‌‌ای که نیازمند اصلاح و بازسازی است. در این مقاله کوشیده‌ایم تا به‌روش تاریخی از تمامی شروح و تعلیقات اشارات و تنبیهات بهره‌ببریم و به‌روش عقلی آن‌ها را ارزیابی کنیم تا در نهایت به دیدگاهی کم‌اشکال‌تر نائل‌آییم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| رجل همدانی؛ کلی طبیعی؛ کلی‌ها؛ ماهیت؛ وحدت در کثرت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Analysis of Universals in the Fourth Chapter of Ibn Sīnā’s Pointers and Remarks (Al-Ishārāt wa al-Tanbīhāt) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mehran Najafi1؛ Mahdi Asadi2 | ||
| 1PhD Student, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran. | ||
| 2Department oInstitute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iranf. | ||
| چکیده [English] | ||
| In the fourth chapter of Pointers and Remarks (Al-Ishārāt wa al-Tanbīhāt), Avicenna draws conclusions from the univocality of extension within a certain category, positing the existence of an immaterial entity alongside materialistic extensions. Avicenna’s treatment of the relationship between universals and their extensions often resembles the familial bond between fathers and sons (plurality within plurality). However, in the fourth chapter of Pointers and Remarks, he introduces a novel model akin to the relationship between a single father and his sons (unity within plurality). By examining interpretations and comments on Pointers and Remarks, we delve into this conceptual tension. While Avicenna’s argument establishes the existence of universals in the external world, it falls short of proving their immaterial nature. His perspective aligns with realism, yet it also echoes Hamedani Man (al-Rajul al-Hamidānī)’s stance on universals—a viewpoint that necessitates reform and reconstruction. Employing a historical approach, we critically assess these ideas to arrive at a more coherent perspective. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Al-Rajul al-Hamidānī, Quiddity, The Natural Universal (al-Kullī al-Ṭabīʿī), Unity within Plurality, Universals | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم (1411 ه.ق)، درء تعارض العقل و النقل. عربستان: مملکة العربیة السعودیة، وزارة تعلیم العالی، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة.
ابن سینا (1381)، الإشارات و التنبیهات، قم، بوستان کتاب قم (مرکز النشر التابع لم‍ک‍ت‍ب الإعلام الإسلامی).
ــــــــــ (1376)، الإلهیات من کتاب الشفاء، تحقیق حسن‌زاده آملی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
ــــــــــ (1404 ه.ق)، التعلیقات، قم، مکتب الإعلام الإسلامی.
ــــــــــ (1383)، دانشنامه علائی (الهیات)، همدان، دانشگاه بوعلی سینا.
ــــــــــ (1332)، رسالة بعض الافاضل الی علماء مدینه السلام فی مقولات الشیخ قدس سره، فرهنگ ایران‌زمین، 1.
ــــــــــ (بی‌تا)، رسائل ابن سینا (عیون‌الحکمة)، قم، بیدار.
ــــــــــ (1379)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ابن کمونه، سعد ابن منصور(1086 م)، شرح الاصول و الجمل من مهمات العلم والعمل، نسخه خطی، 2516، ترکیه، کتابخانه لاله‌لی.
ابهری، سیف‌الدین (1103)، حاشیة شرح الإشارات، نسخۀ خطی، جار الله، شماره‌ی: 1282، ترکیه، کتابخانه ملی استانبول.
ــــــــــ (بی‌تا)، حاشیة شرح الإشارات، نسخۀ خطی، فیض الله افندی، شماره‌ی: 1184، ترکیه، کتابخانه ملی استانبول.
ارسطو(1385)، مابعدالطبیعه (متافیزیک)، ترجمه: محمدحسن لطفی. تهران، طرح نو.
ارموی، سراج‌الدین محمود ابن ابی‌بکر (1397)، شرح الإشارات و التنبیهات، قم، دار زین‌العابدین.
آمدی، علی بن محمد (1434 ه.ق)، کشف التمویهات فی شرح الرازی علی الإشارات و التنبیهات للرئیس إبن سینا، بیروت: دار الکتب العلمیة.
باغنوی، میرزاجان حبیب‌الله (1381)، المحاکمات بین شرحی الإشارات (مع حاشیة باغنوی)، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
بهشتی، احمد (1383)، هستی و علل آن، قم، بوستان کتاب.
بهمنیار بن مرزبان (1375)، التحصیل، تهران. مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
پلنگی، منیره (1389)، «تاملاتی در مبحث کلی با مروری در برخی از آثار ابن سینا»، جاویدان خرد، (3)7.
توکلی، محمدهادی، و شیروانی، علی (1392)، «بررسی مساله کلیات از منظر ابن سینا و تفسیر خواجه طوسی از آن با محوریت اشارات و تنبیهات»، معرفت فلسفی، (2)11.
جرجانی، میرسیدشریف (876 ﻫ.ق)، حاشیه شرح اشارات، نسخۀ خطی، Or. 190، هلند-لیدن: کتابخانه دانشگاه لیدن.
جوادی آملی، عبدالله (1395)، رحیم مختوم، تهیه و تنظیم: حمید پارسانیا، قم: اسراء.
حسن‌زاده آملی، حسن (1394)، دروس شرح اشارات و تنبیهات، نمط چهارم: فی الوجود و علله، به اهتمام سیدعلی حسینی، قم، آیت اشراق.
حسینی خاتون آبادی، میرزا ابوالقاسم (1103 ه.ق)، حاشیه بر شروح اشارات و تنبیهات، نسخۀ خطی، شماره 684، یزد: کتابخانه عمومی سریزدی.
خمینی، مصطفی (1376)، تعلیقات علی الحکمة المتعالیة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
خوانساری، حسین بن محمد (1378)، الحاشیة علی الشفاء، قم: کنگره آقا حسین خوانساری.
ــــــــــ (1388)، الحاشیة علی شروح الإشارات، قم، بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
ــــــــــ (1076)، حاشیه تجرید، نسخه خطی، کتابخانه ملی ایران.
رازی، فخرالدین محمد (1384)، شرح الإشارات و التنبیهات، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ــــــــــ (1986 م)، لباب الإشارات و التنبیهات، قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریة.
ــــــــــ (1381)، منطق الملخص، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
ــــــــــ (بی‌تا)، الأربعین فی أصول الدین، قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریة.
ــــــــــ (1407)، المطالب العالیة من العلم الإلهی، بیروت: دار الکتاب العربی.
ــــــــــ (1406 ه.ق)، اساس التقدیس، قاهره: المکتبة الأزهریة للتراث.
رازی، قطب‌الدین محمد (بی‌تا الف)، القطبی، کراچی: مکتبة البشری.
ــــــــــ (1403 ه.ق)، شرح الإشارات و التنبیهات للطوسی (مع المحاکمات)، قم، دفتر نشر الکتاب.
ــــــــــ (بی‌تا ب)، شروح الشمسیة، بیروت: شرکة شمس المشرق.
رضاپور، محمد (1393)، «بررسی و بازخوانی دلیلی از ابن سینا بر ابطال ماتریالیسم»، حکمت اسلامی، 1.
رفیعی قزوینی، ابوالحسن (1386)، مجموعه حواشی و تعلیقات بر 19 کتاب کلامی فلسفی و حکمی حکماء متاخر و قدیم، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
زنوزی، علی بن عبد الله (1378)، تعلیقات الاسفار (مجموعه مصنفات حکیم مؤسس آقا علی مدرس طهرانی)، تهران: اطلاعات.
سعادت مصطفوی، سیدحسن (1394)، شرح اشارات و تنبیهات (تقریرات درس استاد مصطفوی)، به کوشش رضا محمدزاده، تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
سمرقندی، محمد ابن اشرف (1399)، بشارات الاشارات فی شرح الإشارات و التنبیهات، تهران، موسسه پژوهشی میراث مکتوب.
شیرازی، محمّد هادی بن معین‌الدین محمّد (1060 ه.ق)، حاشیه شرح اشارات، نسخۀ خطی، شمارۀ 15946، تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
شیرازی، سیدرضی (1381)، الإسفارعن الأسفار، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شیرازی، صدر الدین محمد بن ابراهیم (1368)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، قم، مکتبة المصطفوی.
ــــــــــ (1392)، تعلیقات حکمة الإشراق، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
شیرازی، قطب‌الدین محمود (760 ه.ق)، حاشیة على حل مشکلات الاشارات والتنبیهات، نسخه خطی (MS Or.1011)، انگلستان، کتابخانه دانشگاه کمبریج.
شیروانی، علی (1393)، هستی و علل آن در حکمت مشاء، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
طوسی، نصیر الدین محمد بن محمد (1395)، شرح الإشارات و التنبیهات، تصحیح حسن‌زاده آملی، قم: بوستان کتاب.
عشاقی اصفهانی، حسین (1393)، برهان‌های صدیقین، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــــ (1395)، کثرت یا وحدت وجود، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ــــــــــ (1382)، وعایة الحکمة فی شرح نهایة الحکمة، قم، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة.
ــــــــــ (1389)، «تشکیک در «تشکیک وجود» حکمت صدرایى»، معرفت فلسفی، سال 8، شماره 1، 1389 ﻫ.ش
علوی عاملی، سیداحمد (1040 ه.ق)، کحل الابصار، نسخه خطی، شماره 1943، تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
ــــــــــ (1022 ه.ق)، کحل الابصار، نسخه خطی، شماره 6863، تهران: دانشگاه تهران.
کاشانی، نصیرالدین علی ابن محمد (777 ه.ش)، حاشیه حل مشکلات الاشارات، نسخۀ خطی شماره 2430، تهران: کتابخانه دانشگاه تهران.
معصوم قزوینی، میرمحمد (بی‌تا)، حاشیه شرح اشارات، نسخۀ خطی، شماره 10245، تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
نخجوانی، اکمل‌الدین مؤیّد بن ابی بکر بن ابراهیم (701 ه.ق)، شرح الاشارات، نسخه خطی به خط مؤلف، فاضل احمد پاشا، 875، ترکیه، کتابخانه کوپرولو.
یمانی تستری، بدرالدین محمد (بی‌تا)، المحاکمات بین شرّاح الاشارات، نسخه خطی، 2551، ترکیه، کتابخانه لاله‌لی.
ــــــــــ (759 ه.ق)، المحاکمات بین شرّاح الاشارات، نسخه خطی، Ms. or. quart. 61، آلمان، کتابخانه دولتی برلین.
بی‌نام (بی‌تا)، حاشیة علی متن الاشارات، نسخه خطی، 7970، آمریکا، کتابخانه دانشگاه میشیگان.
Shihādeh, A (2105), Doubts on Avicenna, A Study and Edition of Sharaf al-Dīn al-Masʿūdī’s Commentary on the Ishārāt, Brill.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 102 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 110 |
||
