پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,236 |
| تعداد مقالات | 67,810 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,284,425 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,026,551 |
امارت بابان و امنیّت قلمرو غرب ایران 1236-1212 قمری | ||
| پژوهشهای علوم تاریخی | ||
| مقاله 4، دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 36، اسفند 1402، صفحه 79-101 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2024.367782.473665 | ||
| نویسنده | ||
| نصرالله صالحی* | ||
| استادیار گروه تاریخ دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| نقش و جایگاه امارت بابان در روابط ایران و عثمانی مورد غفلت قرار گرفته است. مسئله اصلی جُستار حاضر، بررسی تأثیر ناتوانی دولت مرکزی عثمانی در ولایات شرقی در امنیّت قلمرو غرب ایران است. امارت بابان و پاشالیک بغداد از ایالات دور از مرکز عثمانی بودند. قلمرو هر دو حکمرانی بعد از پیمان زهاب از قلمرو ایران جدا شدند، اما نفوذ و نقش ایران در بابان و بغداد هیچگاه از بین نرفت. ناتوانی یا بیارادگی دولت مرکزی عثمانی ـ به‌ویژه از سده دوازده تا نیمه سده سیزده ـ منجر به خلاء قدرت در ولایات شرقی شده بود. چنین وضعیتی به مثابه تهدید جدّی برای قلمرو غرب ایران بود. چنانکه اتباع و سرحدات ایران بارها در معرض تاخت و تاز اکراد و اعراب بابان و بغداد قرار گرفتند. دولت ایران، برای تأمین امنیّت قلمرو خود و نیز حفظ و تداوم نقش و نفوذ خود در قلمرو بابان، به ناچار درگیر منازعات بابان و بغداد می شد. برخی پژوهشگران، ورود ایران به مسایل بابان و بغداد را به غلط «دخالت» دانسته اند. درحالی که درگیر شدن ایران، به مثابه حقّی مشروع برای دفاع از خود بود. در جُستار حاضر، به روش توصیفی ـ تحلیلی و رویکرد انتقادی، با استناد به اسناد و منابع ایران و عثمانی، ادّعای «دخالتِ» ایران رد شده است؛ زیرا درگیر شدن ایران در امور بابان و بغداد بیش از آنکه مبتنی بر خواست دولت ایران باشد، ناشی از ناتوانی و بیارادگی دولت عثمانی در ولایات شرقی بود. اصولاً دولت عثمانی از منظر حقوق بین الملل، در زمره دولت‌های ناتوان و بیاراده (unable or unwilling states) محسوب می شد. دولت ایران برای تأمین امنیّت اتباع و سرحدات خود، بجز راه‌های سیاسی و دیپلماتیک، گاه ناچار به استفاده از زور می شد | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایران؛ عثمانی؛ امارت بابان؛ بغداد؛ غرب ایران؛ امنیّت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Emirate of Baban and the Security of the Western Territory of Iran (1798-1820) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Nasrollah Salehi | ||
| Assistant Professor, Department of History, Farhangian University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The role and position of the Kurdish Baban Emirate in Iran-Ottoman relations has been neglected. The main problem of the present research is to investigate the impact of the Ottoman central government's inability in the eastern provinces on the security of the western territory of Iran. Emirate of Baban and Pashalik of Baghdad were provinces far from the Ottoman center. The territories of both rulers were separated from the territory of Iran after the Zohab Treaty, but Iran's influence and role in Baban and Baghdad never disappeared. The inability and unwilling of the Ottoman central government - especially from the twelfth century to the middle of the thirteenth century - had led to a power vacuum in the eastern provinces. Such a situation was a serious threat to the western territory of Iran. As the subjects and borderlands of Iran were exposed many times to the raids of the Kurds and Arabs of the territory of Baban and Baghdad. In order to ensure the security of its territory, as well as maintaining and continuing its role and influence in the territory of Baban, Iran was inevitably involved in the conflicts between Baban and Baghdad. Some researchers have wrongly considered Iran's involvement in Baban and Baghdad issues as "interference". While Iran's involvement was as a legitimate right to Self-Defense. In the present research, the claim of Iran's "interference" has been rejected by a descriptive-analytical method and a critical approach, citing Iranian and Ottoman documents and sources. Because the involvement of Iran in the affairs of Baban and Baghdad was more than based on the will of the Iran, it was caused by the inability and unwillingness of the Ottoman government in the eastern provinces. Basically, the Ottoman government was considered among the unable or unwilling states from the point of view of international law. In order to ensure the security of its subjects and borderlands, Iran sometimes had to use force, except for political and diplomatic ways | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| : Iran, Ottoman Empire, Baban Emirate, Baghdad, Western Iran, security | ||
| مراجع | ||
|
آبراهامیان، یرواند (1380). ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ احمد گلمحمدی و ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
آقشین، سینا (1391). «فضای ایدئولوژیک سرزمین‌های عثمانی در 1839 م و اوضاع بین‌المللی دولت عثمانی»، در امپراتوری عثمانی در عصر دگرگونی تنظیمات، ویراستاران: خلیل اینالجق و محمد سید دانلی اوغلو، ترجمۀ رسول عربخانی، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
احسان اوغلو، اکملالدین (1397). دولت و جامعه در دوره عثمانی، ترجمۀ علی کاتبی و توفیق هاشم پور سبحانی، تهران: کتاب مرجع.
اردلان، شیرین (1387). خاندان کُرد اردلان در تلاقی امپراتوری‌های ایران و عثمانی، ترجمۀ مرتضی اردلان، تهران: نشر تاریخ ایران.
اسناد رسمی در روابط سیاسی ایران با انگلیس و روس و عثمانی (1365). به اهتمام غلامحسین میرزا صالح، تهران: نشر تاریخ ایران.
امین پور، صالح؛ صوفی، علیرضا؛ نصیری، محمدرضا (1391). «تحلیلی بر نقش عبدالرحمن پاشا بابان در روابط ایران و عثمانی در دورۀ فتحعلی‌شاه (1228-1212 ق./ 1814-1798 م.)»، پژوهشهای تاریخی، س 4، ش 4 (پیاپی 16)، زمستان 1391، 34-23.
انوری افندی، سید سعداللّه (1402) سفارتنامۀ ایران: اسناد، مکاتبات و صورت مجالس مذاکرات ارزنهالروم 1259-1263 هجری قمری، تصحیح، ترجمه از ترکی عثمانی، مقدمه، توضیحات و پیوستها: نصرالله صالحی، صفیه خدیو، تهران: بنیاد موقوفات افشار.
اینالجق، خلیل (1388). امپراتوری عثمانی (عصر متقدم، 1300 تا 1600). ترجمه کیومرث قرقلو، تهران: انتشارات بصیرت.
سعیدی، مدرس (1396). «سلیمانیه» دانشنامه جهان اسلام، ج 24، تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی.
سعیدی، مدرس و قربانی نژاد، ریباز (1399). «شهرزور»، دانشنامه جهان اسلام، ج 28، تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی.
سنندجی (فخرالکتّاب). میرزا شکراللّه (1375)، تحفه ناصری در تاریخ و جغرافیای کردستان، تصحیح حشمت‌الله طبیبی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
صالحی، نصرالله (1400). «یک عهدنامه، چند متن متفاوت؛ بررسی انتقادی متنِ عهدنامه اول ارزنهالروم»، آیینه میراث، پاییز و زمستان 1400، شمارۀ 69.
مستوفی باقی، محمد مفید (1390). مختصر مفید (جغرافیای ایران‌زمین در عصر صفوی) به کوشش ایرج افشار، با همکاری محمدرضا ابوئی مهریزی، تهران: بنیاد موقوفات افشار.
مستوفی، عبدالله (1371). شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دورۀ قاجاریه، تهران: انتشارات زوّار.
مظفری، پرستو، بهرامی، روح‌الله (1389). «روابط حکام اردلان، امارت بابان و مناسبات ایران و امپراتوری عثمانی در عهد قاجار (1266-1212 ق.)»، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، س 12، ش 45، زمستان 1389، 24-1.
مظفری، پرستو؛ ثواقب، جهانبخش (1398). «تکاپوهای سیاسی نظامی خاندان بابان در کردستان ایران و پیامدهای آن (1105 تا 1193/1694 تا 1779)، فصلنامه پژوهشهای تاریخی»، س 11، ش 41، بهار 1398، 91-65.
نصیری، محمدرضا (1366). اسناد و مکاتبات تاریخی ایران (قاجاریه)، جلد اول: از 1209 تا 1338 ق. تهران: مؤسسه کیهان.
نصیری، محمدرضا (1368). اسناد و مکاتبات تاریخی ایران (قاجاریه)، جلد دوم: از 1239 تا 1263 ق. تهران: مؤسسه کیهان.
واله قزوینی اصفهانی، محمدیوسف (1382). ایران در زمان شاه صفی و شاه‌عباس دوم (1071-1038 ق.) (حدیقه ششم و هفتم از روضه هشتم) خلد برین، تصحیح، محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
وحید قزوینی، میرزا محمدطاها (1383). تاریخ جهان‌آرای عباسی، تصحیح سید سعید میر محمدصادق، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
وقایع‌نگار کردستانی، علی‌اکبر (1364). حدیقه ناصریه در جغرافیا و تاریخ کردستان، تصحیح محمد رئوف توکلی، تهران: چاپخانه ارژنگ.
هیل، ویلیام (1395). سیاست خارجی ترکیه، ترجمۀ ناصر پور ابراهیم، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
Atmaca, Metin (2021), “Kurdish Emirates between the Ottoman Empire and Iranian Dynasties (sixteenth to Nineteenth Centuries)”, The Cambridge History of the Kurds, Cambridge University Press. Çetinsaya, Gökhan (2017), Ottoman Administration of Iraq, 1890-1908, London and New York: Routledge. Doğan, Cabir (2011), “II Mahmut dönemi Osmanli merkezileșme politikasinin doğu vilayetlerinde uygulanması”, Turkish Studies, Vol.6/4, fall. Martin, Craig (2019), “Challenging and refining the unwilling or unable doctrine”, Vanderbilt Journal of Transnational Law, 52 (2), 387-462.
Abrahamian, Yervand (2001). Iran between two revolutions, translated by Ahmad Gol-Mohammadi and Ebrahim Fatahi, Tehran: Ney Publishing. [In Persian]. Aqshin, Sina (2011). "The ideological space of the Ottoman lands in 1839 AD and the international situation of the Ottoman state", in the Ottoman Empire in the era of transformation of configurations, editors: Khalil Inaljaq and Mohammad Seyed Danlioglu, translated by Rasul Arabkhani, Tehran: Research Institute of Islamic History. [In Persian]. Ehsanoglu, Akmaluddin (2017). Government and society in the Ottoman period, translated by Ali Katbi and Tawfiq Hashempour Sobhani, Tehran: reference book. [In Persian]. Ardalan, Shirin (2008). The Kurdish family of Ardalan in the intersection of the Iranian and Ottoman empires, translated by Morteza Ardalan, Tehran: Tarikh Iran Publication. [In Persian]. Official documents on Iran's political relations with England, Russia and Ottomans (1986). By the efforts of Gholamhossein Mirza Saleh, Tehran: Tarikh Iran Publication. [In Persian]. Aminpour, Saleh; Sufi, Alireza; Nasiri, Mohammadreza (2012). "Analysis of Abdurrahman Pasha Baban's role in Iran-Ottoman relations during the period of Feth Ali Shah (1212-1228 A.H./1798-1814 A.D.)", Historical Researches, Q4, Vol.4 (16 consecutive), Winter 2012, 34- 23. [In Persian]. Anuri Effendi, Seyyed Saadullah (2023) Iran's Embassy: Documents, Correspondences and Minutes of Arzneh-al-Rum Negotiations 1259-1263 A.H., corrected, translated from Ottoman Turkish, introduction, explanations and appendices: Nasrallah Salehi, Safia Khedive , Tehran: Afshar Endowment Foundation. [In Persian]. Inaljaq, Khalil (2009). Ottoman Empire (Ancient Era, 1300 to 1600). Translated by Kiyomarth Qarqlou, Tehran: Basirt Publications. [In Persian]. Saidi, Madras (2016). "Sulaymaniyah" Encyclopaedia of Islamic World, Volume 24, Tehran: Islamic Encyclopedia Foundation. [In Persian]. Saidi, Modares and Ghorbanejad, Ribaz (2019). "Shahrzor", Encyclopaedia of Islam, Volume 28, Tehran: Islamic Encyclopedia Foundation. [In Persian]. Sanandji (Fakhralkattab). Mirza Shokrallah (1996), Naseri masterpiece in the history and geography of Kurdistan, edited by Heshmatullah Tabibi, Tehran: Amir Kabir Publications. [In Persian]. Salehi, Nasrallah (2021). "One covenant, several different texts; a critical review of the text of the first covenant of Arzaneh al-Rum", Ayane Al-Rasg, Autumn and Winter 2021, No. 69. [In Persian]. Mostofi Baghi, Mohammad Mofid (2010). A useful brief (Geography of Iran and the Earth in the Safavid Era) by Iraj Afshar, in collaboration with Mohammad Reza Abui Mehrizi, Tehran: Afshar Mowqofat Foundation. [In Persian]. Mostofi, Abdullah (1992). Narration of my life or the social and administrative history of the Qajar period, Tehran: Zovar Publications. [In Persian]. Mozafari, Prasto, Bahrami, Ruhollah (2010). "The relations between the rulers of Ardalan, the Emirate of Baban and the relations between Iran and the Ottoman Empire during the Qajar era (1212-1266 A.H.)", Foreign Relations Quarterly, Q. 12, No. 45, Winter 2010, 1-24. [In Persian]. Mozafari, Swallow; Sawaqib, Jahanbakhsh (2018). "Political and military endeavors of the Baban family in Iranian Kurdistan and its consequences (1105 to 1193/1694 to 1779), Historical Research Quarterly", Q. 11, No. 41, Spring 2018, 65-91. [In Persian]. Nasiri, Mohammad Reza (1987). Historical Documents and Correspondences of Iran (Qajaria), first volume: from 1209 to 1338 A.H., Tehran: Kayhan Institute. [In Persian]. Nasiri, Mohammad Reza (1989). Historical documents and correspondences of Iran (Qajaria), volume two: from 1239 to 1263 A.H., Tehran: Kayhan Institute. [In Persian]. Valeh Qazvini Isfahani, Mohammad Yusuf (2003). Iran during the time of Shah Safi and Shah Abbas II (1038-1071 A.H.) (6th and 7th Hadiqa of the 8th Rowzah) Khaled Berin, corrected, Mohammad Reza Nasiri, Tehran: Association of Cultural Heritage and Prominences. [In Persian]. Vahid Qazvini, Mirza Mohammad Taher (2004). History of Jahan Arai Abbasi, edited by Seyed Saeed Mir Mohammad Sadegh, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies. [In Persian]. Kurdish chronicler, Ali Akbar (1985). Hadiqeh Nasiriyeh in the geography and history of Kurdistan, corrected by Mohammad Raouf Tavakoli, Tehran: Arjang Printing House. [In Persian]. Hill, William (2015). Türkiye's foreign policy, translated by Nasser Pourabrahim, Tehran: Research Institute of Islamic History. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 62 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 25 |
||