پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,578 |
| تعداد مقالات | 71,072 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,681,936 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,911,956 |
سرمایه های جمعی و تاب آوری محلی ساکنان شهرهای حاشیه ای: مردم نگاری ساکنین شهرک عزیزی شهر قدس | ||
| پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران | ||
| مقاله 7، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 25، اسفند 1402، صفحه 119-137 اصل مقاله (458.71 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/ijar.2024.366313.459846 | ||
| نویسندگان | ||
| دورنا احمدی مرند* 1؛ روح‌الله نصرتی2 | ||
| 1دانشجو گروه مردم شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران. تهران.ایران | ||
| 2استادیار گروه انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| هدف: در چند دهه‌ی گذشته، رشد شتابان مهاجرت داخلی در کشور سبب شده تا ترکیب جمعیتی شهرها به‌هم‌ریخته و هر روز بر جمعیت شهرهای حاشیه‌ای افزوده شود و پیامد این مسئله در شکل آسیب‌شناختی آن، تراکم بیش از حد جمعیت، شکل‌گیری تعارض‌های فرهنگی در شیوه زیست جدید، بیکاری و انواع آسیب‌های اجتماعی بوده است. فارغ از رویکرد آسیب‌شناختی نسبت به توسعه شهرهای حاشیه‌ای، مسئله‌ی حائز اهمیت این است که این اجتماعات علی‌رغم تنش‌ها و مسائل متعدد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی چگونه دوام پیدا می‌کنند و سازوکارهای قوام‌بخش تاب‌آوری این گونه اجتماعات چیست؟ این مطالعه باهدف بررسی سازوکارها و راهبُردهای به کار گرفته شده توسط ساکنان مناطق حاشیه‌نشین، در پی تحلیل الگوهای مصرف خانواده‌های ساکن در شهرک عزیزی شهر قدس است. روش شناسی: این پژوهش با استفاده از روش مردم‌نگاری و با مدد از روش‌هایی چون مشاهده‌ی مشارکتی و مصاحبه به جمع‌آوری اطلاعات پرداخت. مدت زمان حضور در میدان جهت جمع‌آوری داده‌های تحقیق، ۱۸ ماه بوده است؛ البته به دلیل شرایط همه‌گیری ویروس کرونا، این حضور مستمر نبوده است. در این مدت با ۳۲ خانواده‌ی ساکن در شهرک عزیزی و همچنین صاحبان بنگاه‌های اقتصادی محلی مصاحبه‌هایی صورت پذیرفت. معیار ادامه‌ی مصاحبه‌ها، اشباع نظری بود. طی این مصاحبه‌ها از مفاهیم نظری حساس چون بسترمندی کنش‌های افراد، تاب‌آوری و عقلانیت محلی استفاده و با تمرکز بر مصرف و نحوه‌ی تأمین نیازهای روزمره به مطالعه‌ی الگوهای مصرف خانواده‌ها پرداخته شد. متون استخراج شده از مصاحبه‌ها با استفاده از تحلیل مضمون کدگذاری شدند. یافته ها: نتایج نشان می‌دهند باتوجه‌به موقعیت و شرایط اقتصادی و فرهنگی میدان موردمطالعه، مدیریت الگوی مصرف اقتصادی در میان خانواده‌های مورد بررسی، متأثر از مولفه‌های اجتماعی چون حمایت‌های شبکه‌های اجتماعی به طرق مختلف، هوشمندی در انتخاب نوع فروشگاه یا روش‌های خرید، خرید بر اساس قاعده آشنایی، پرسه زنی جهت خرید بهینه و تکیه بر خریدهای قسطی و نسیه‌ای بوده است. تمام این مؤلفه‌ها گویای آن است که در جامعه موردمطالعه، شکل خاصی از عقلانیت محلی باتکیه‌بر منابع و سرمایه جمعی حاکم است که لزوماً شکل خاصی از عقلانیت در وجه عقلانیت ابزاری نداشته و امکان ارائه‌ی چشم‌انداز نظری جهت درک و تفسیر نحوه‌ی تصمیم‌گیری‌ها و سازوکارهای کنش‌های اقتصادی افراد جامعه مورد مطالعه را ندارد. ساکنین باتوجه‌به محدودیت‌های زیست روزمره‌شان، رفتار هوشمندانه‌ای در زندگی دارند و از راهبُردهای گوناگونی برای برطرف‌کردن نیازهای خود بهره می‌برند. چنین استدلال شد که تاب‌آوری محلی در این گونه اجتماعات، نتیجه‌ی منابع و سرمایه‌های جمعی آن‌ها است. به این معنا که ساکنان این اجتماعات از منابع موجود، به‌خصوص شبکه‌های ارتباطی و سرمایه‌های جمعی در جهت پاسخ به نیازهای خود بهره می‌برند. به نظر می‌آید وجود و بهره‌گیری از چنین راهبردهایی به پابرجایی مناطق اسکان غیررسمی یاری رساند، این در حالی است که وجود جاذبه در چنین مناطقی به جریان مهاجرت‌های پیرامون-مرکز خواهد افزود و این مسئله می‌تواند منجر به بروز مسائل جدیدی در این مناطق گردد | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاب آوری؛ مدیریت الگوی مصرف؛ اسکان غیر رسمی؛ حاشیه نشینی؛ سرمایه های جمعی | ||
| مراجع | ||
|
آلتمن. موریس(۱۳۹۷). اقتصاد رفتاری. مترجم محسن رنانی و گروه همکاران.تهران: آوند دانش.
اباذری. یوسف، و کاظمی. عباس. (۱۳۸۴). رویکردهای نظری خرید، نامه علوم اجتماعی. دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران. ۲۵. ۱۹۵ -۱۶۷.
ایران‌دوست. کیومرث. (۱۳۸۹). سکونت گاه های غیررسمی و اسطوره حاشیه‌نشینی. تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
بریجر. دارن. (۱۴۰۰). رمزگشایی ذهن مصرف کننده غیرعقلانی.مترجمان روزا هندیجانی و فرزاد مینویی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
پایگاه مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) (۱۳۹۹)ispa.ir.
بهمنی. سجاد، همتی. رضا، ملتفت. حسین و ایزدی جیران. اصغر(۱۳۹۷). مرور نظام‌مند مطالعات انجام شده در زمینة حاشیه‌نشینی (۱۳۷۵ تا ۱۳۹۶). فصلنامه علمی - پژوهشی رفاه اجتماعی(۷۱)۱۸. ۱۳۴ – ۸۵.
پاترسون. مارک(۱۳۹۸). مصرف و زندگی روزمره. مترجمان جمال محمدی و نرگس ایمانی مرنی. تهران: نشر نی.
حیدری نصرت آبادی. رضا(۱۳۹۶). ارزیابی شاخص‌های توانمندسازی در سکونت گاه های غیررسمی، مورد پژوهش: سکونت گاه های غیررسمی شهر قدس. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشکده علوم‌انسانی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد صفادشت.
زیاری.کرامت اله، مهدنژاد.حافظ و پرهیز.فریاد(1388). مبانی و تکنیک های برنامه ریزی شهری. تهران: دانشگاه بین المللی چابهار.
ساندلین. بو، میکائیل تراتوین. هانس و وندراک. ریچارد(۱۳۹۳). تاریخ مختصر اندیشه‌های اقتصادی. مترجم حمیدرضا ارباب. تهران: نشر نی.
شریفی. رامین و چیوائی. فیروز(۱۳۹۶). سبزه الماس: نگاهی به روند شکل‌گیری و برنامه‌ریزی شهر قدس (چاپ دوم). تهران: انتشارات بیشه.
صادقی. علیرضا(۱۳۹۹). زندگی روزمره تهی دستان شهری. تهران: انتشارات آگاه. چاپ پنجم.
صالحی امیری.سیدرضا،خدائی.زهرا(۱۳۹۰). حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی: چالش‌ها و پیامد‌ها.تهران: نشر ققنوس.
علیرضانژاد. سهیلا(۱۳۹۲). گونه‌شناسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و توانمندی زنان: مدل سنتی اعتبارات خرد در ایران. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران.(۲)۵. ۱۰۲- ۹۱.
لطفی خاچکی. طاهره، اکبری. حسین، کرمانی. مهدی و ایمانی جاجرمی، حسین(۱۴۰۱). استراتژی‌های بقا در شرایط فقر، در میان افراد کم‌برخوردار شهر مشهد. مجله جامعه‌شناسی کاربردی ((۵۵)۳۳)۱. ۱۵۸-۱۳۳.
کاریگان. پیتر(۱۳۹۷). جامعه‌شناسی مصرف. ترجمه سعید صدرالاشرافی. تهران: گل‌آذین.
گیرتس. کلیفورد(۱۳۹۹). تفسیر فرهنگ‌ها. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: نشر ثالث.
مریجی. شمس الله و مؤذن. سلطان‌آبادی(۱۳۹۵). بررسی مناسبات هویت و جنسیت با مصرف در دو رهیافت غربی و اسلامی. دو فصل نامه علمی‌پژوهشی دین و سیاست فرهنگی. 7. ۷۴ – ۵۵.
میرحسینی. زهرا، بوربور. زهرا، صمصامی. مرضیه، احمدی. نیره و اختری. زینب(۱۳۹۹). چالش‌های زندگی روزمره زنان حاشیه‌نشین شهر تهران. مطالعات راهبردی زنان.(۸۹)۲۲. ۳۶-۷.
نقشه رفاه ایرانیان (دوشنبه ۱۲ مهر ۱۴۰۰). روزنامه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهان صنعت. 18، ص. 3.
Anggraini, Roselynne. Februhartanty, Judhiastuty. Bardosono, Saptawati. Worsley, Anthony. (2016), Food store choice among urban slum women is associated with consumption of energy dense food. Asia Pac J Public Health.2016 Jul.
Obembe A., Taiwo, Levin. Jonathan and Fonn. Sharon (2019), Comparison of household expenditure between urban slum and non-slum dwellers in a Southwestern metropolis, Nigeria https://doi.org/10.21203/rs.2.13973/v1.
Williams, Robert H., John J. Painter and Herbert R. Nichols (1978), “A Policy-Oriented Typology of Grocery Shoppers,” Journal of Retailing, 54 (Spring), 27–43. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 180 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 157 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب