پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,509,207 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,772,426 |
طراحی و ارزیابی الگوی سنجش دین‌داری با رهیافت بومی؛ با تأکید بر بُعد معرفتی | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 14، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 38-65 اصل مقاله (1.65 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2023.367128.1664 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد یاری بیگی* 1؛ محمد سیدغراب2؛ مهدی وحیدی اصل3 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت راهبردی فرهنگ، دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، تهران، ایران. | ||
| 2کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، تهران، ایران. | ||
| 3دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| اهتمام به پژوهش در حوزه مطالعات دین نه‌تنها روندی رو به کاهش را طی نکرده؛ بلکه شاهد رشد کمی و کیفی این تحقیقات به ویژه تحقیق پیرامون انواع، میزان و تغییرات دین‌داری در دهه‌های اخیر هستیم. در این میان یکی از اساسی‌ترین چالش‌ها در حوزه مطالعات دین‌داری، طراحی شاخص‌های متناسب با بسترهای فرهنگی، تاریخی و اجتماعی است. هرچند در ایران نیز در دو دهه اخیر کوشش‌های ثمربخشی در این زمینه صورت گرفته؛ اما همچنان شاخص‌های طراحی شده نتوانسته‌اند مقبولیت و کاربردی عمومی به دست آورند. از سوی دیگر دین و دین‌داری را می‌توان در سه بُعد معرفتی، گرایشی یا عاطفی و رفتاری دسته‌بندی و مطالعه کرد. در مطالعاتی که به ارائه شاخص پیرامون دین‌داری پرداخته‌اند، تلاش برای ارائه شاخص در همه ابعاد سه‌گانه، از دقت و توجه کافی به جزئیات در هر یک از این ابعاد کاسته است. بنابراین نیاز به پرداخت تفصیلی‌تر پیرامون هریک از این ابعاد در مباحث مربوط به دین‌داری احساس می‌شود. بدین جهت، هدف مقاله حاضر نیز ارائه شاخص‌هایی بومی با تأکید بر بُعد معرفتی دین‌داری است. در این پژوهش از طریق مطالعات نظری، 81 شاخص برای سنجش دین‌داری احصا شد و طی 20 مصاحبه، مورد ارزیابی و تطبیق قرار گرفت. سپس 23 شاخص مهم‌تر و پربسامدتر ذیل 6 محور تشخیص داده شد که می‌تواند به عنوان شاخصی برای سنجش دین‌داری معرفتی در جوامع آماری مختلف استفاده شود. این محورها عبارتند از: «نگرش به دین»، «انتظار از دین»، «مبانی معرفت‌شناختی»، «مبانی انسان‌شناختی»، «معنا و غایت زندگی»، «درک انسان از مبانی اخلاقی». | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابعاد دین‌داری؛ الگوی دین‌داری؛ دین‌داری معرفتی؛ سنجه دین‌داری؛ شاخص دین‌داری | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
آربلاستر، آنتونی (1377). لیبرالیسم غرب: ظهور و سقوط. ترجمه عباس مخبر. تهران: نشر مرکز.
آرون، ریمون (1386). مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی. ترجمه باقر پرهام. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ابراهیمی، ابوالفضل (1387). «باورهای آخرت‌نگرانه و رابطه آن‌ها با سلامت روان». روان‌شناسی و دین. سال اول (شماره 3). صص 107-125.
ابراهیمی، ابوالفضل؛ بهرامی‌احسان، هادی (1390). «رابطه آخرت‌نگری با سلامت در دانشجویان دانشگاه تهران و طلاب علوم دینی حوزه علمیه قم». روان‌شناسی و دین. سال چهارم (شماره 2). صص 45-62.
ابراهیمی، ابوالفضل؛ بهرامی‌احسان، هادی (1391). تهیه و اعتباریابی مقیاس سنجش آخرت‌نگری؛ یک مطالعه مقدماتی. روان‌شناسی و دین. سال پنجم (شماره 4). صص 53-70.
ابن عربی، محمد بن علی (1410ق). رحمه من الرحمن فی تفسیر و اشارات القرآن من کلام الشیخ الاکبر محی الدین ابن العربی، جمع و تالیف محمود محمود الغراب. «بی‌جا»: «بی‌نا»
استراس، آنسلم؛ کوربین، جولیت (1384). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی؛ رویه‌ها و شیوه‌ها. ترجمه بیوک محمدی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
افلاطون (1380). دوره آثار افلاطون. ترجمه محمدحسن لطفی و رضا کاویانی. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
اکبرزاده، فریبا؛ دهباشی، مهدی؛ شانظری، جعفر (1393). «بررسی و تحلیل تطبیقی مرگ و رابطه آن با معنای زندگی از دیدگاه مولوی و هایدگر». الهیات تطبیقی. سال پنجم (شماره یازدهم). صص 9-20.
الهی‌راد، صفدر (1395). انسان‌شناسی. قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
باربور، ایان (1362). علم و دین. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
بازرگان، مهدی (1377). آخرت و خدا: هدف رسالت انبیا. تهران: خدمات فرهنگی رسا.
باقریان خوزانی، محمد؛ رجبی، محمود (1393). «تأثیر نیت بر ارزش اخلاقی عمل از دیدگاه قرآن کریم». قرآن شناخت. سال هفتم (شماره دوم). صص 95-114.
بشیریه، حسین (1374). جامعه‌شناسی سیاسی: نقش گروه‌های اجتماعی در زندگی سیاسی. تهران: نشر نی.
پارسانیا، حمید (1386). عرفان و سیاست. قم: موسسه بوستان کتاب.
پترسون، مایکل؛ هاسکر، ویلیام؛ رایشنباخ، بروس؛ بازینجر، دیوید (1393). عقل و اعتقاد دینی: درآمدی بر فلسفه دین. ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. تهران: طرح نو.
پورعزت، علی‌اصغر؛ پورمجرب، گلارا؛ زارعی متین، حسن؛ یزدانی، حمیدرضا (1398). «طراحی الگوی ارزیابی رفتار اخلاقی در سازمان‌های ایرانی در پرتو قرآن و نهج البلاغه». اخلاق وحیانی. سال هفتم (شماره دوم). صص 39-70
پیروزمند، علیرضا (1389). قلمرو دین در تعیین مفروضات اساسی، ارزش‌ها، رفتارها و نمادها. تهران: انتشارات دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
جعفری تبریزی، محمدتقی (1348). تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال‌الدین محمد بلخی. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه محمدتقی جعفری.
جوادی آملی، عبدالله (1377). شریعت در آینه معرفت. قم: موسسه فرهنگی رجاء.
جوادی آملی، عبدالله (1386). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. قم: مرکز نشر اسرا.
حسین‌زاده، محمد (1386). منابع معرفت. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
حسین‌زاده، محمد (1396). فرامعرفت‌شناسی: پارادایم؛ افسانه یا واقعیت. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
خدایاری‌فرد، محمد و همکاران (1400). مبانی نظری و روش‌شناسی سنجش دین‌داری به انضمام مقیاس‌های دین‌داری. تهران. دانشگاه تهران.
خزاعی راوری، زهرا (1396). ترجمه و تعلیقه و نقادی کتاب اخلاق و دین تالیف بارتلی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
خسروپناه، عبدالحسین (1382). انتظارات بشر از دین. تهران: مرکز نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
خسروپناه، عبدالحسین (1386). علم و دین. قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
خمینی، روح الله (1376). شرح چهل حدیث. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
خمینی، روح‌الله (1388). ولایت فقیه. حکومت اسلامی. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) .
داوری، رضا (1374). فارابی. تهران: طرح نو.
دوپیزان، کریستین (1394). شهر بانوان. ترجمه مرضیه خسروی. تهران: روزگار نو.
دورکیم، امیل (1383). صور بنیانی حیات دینی. ترجمه باقر پرهام. تهران: نشر مرکز.
دهقان‌پور، علیرضا؛ دیوانی، امیر (1390). «معنا و هدف زندگی از دیدگاه صدرالدین شیرازی». پژوهش‌های اخلاقی. سال دوم (شماره 1). صص 19-42.
دیلمی، حسن بن محمد (1376). ارشاد القلوب. ترجمه علی سلگی نهاوندی. قم: ناصر
ذکایی، محمدسعید (1399). هنر انجام پژوهش کیفی: از مساله‌یابی تا نگارش. تهران: آگاه.
ذوالفقاری، مهدی؛ عمرانی، ابوذر؛ نوعدوست، رضا (1399). «بررسی مقایسه‌ای سرمایه‌های روحانیت در دوره صفویه و قاجاریه با استفاده از نظریه بوردیو». جامعه شناسی سیاسی ایران. دوره 3 (شماره 4). صص 115-141.
رحمانی‌اصل، محمدرضا (1389). «تحلیل و بررسی ابعاد گوناگون معنای زندگی». معرفت. سال نوزدهم (شماره 158). صص 162-153.
سراج‌زاده، حسین؛ پویافر، محمدرضا (1388). سنجش دین‌داری با رهیافت بومی. جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران (تحقیقات علوم اجتماعی ایران). سال اول (شماره 2). صص 1-18.
سروش، عبدالکریم و دیگران (1384). سنت و سکولاریسم: گفتارهایی از عبدالکریم سروش، محمد مجتهد شبستری، مصطفی ملکیان، محسن کدیور. تهران: موسسه فرهنگی صراط.
سروش، عبدالکریم (1385). مدارا و مدیریت. تهران: موسسه فرهنگی صراط.
شجاعی‌زند، علیرضا (1380). دین، جامعه و عرفی شدن. تهران: نشر مرکز.
شجاعی‌زند، علیرضا (1384). مدلی برای سنجش دین‌داری در ایران. مجله جامعه شناسی ایران. سال ششم (شماره 1). صص 34-66.
شجاعی‌زند، علیرضا (1388). «روحانیت و موقعیت جدید». شیعه‌شناسی. سال هفتم (شماره 27). صص 231-264.
صدوق، محمد بن علی (1385). علل الشرایع. قم: داوری
طالبان، محمدرضا (1388). چهارچوبی مفهومی برای پیمایش دین‌داری در ایران. اسلام و علوم اجتماعی. سال اول (شماره 2). صص 7-48.
طباطبایی، محمدحسین (1387). شیعه (مجموعه مذاکرات با پروفسور هانری کربن)؛ به کوشش هادی خسروشاهی. قم: بوستان کتاب
طباطبایی، محمدحسین (1388) الف. شیعه در اسلام. قم: بوستان کتاب
طباطبایی، محمدحسین (1388) ب. قرآن در اسلام. قم: بوستان کتاب
طباطبایی، محمدحسین (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات
طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد (1375). شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات. جلد 2. قم: نشر البلاغه
طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد (1413ق). رسالة قواعد العقائد. بیروت: دارالغربة
عشماوی، محمد سعید (1416ق). الاسلام السیاسی. [بی‌جا]: مکتب مدبولی الصغیر
علیخانی، علی اکبر (1380). «آزادی انسان از دیدگاه قرآن». علوم سیاسی. سال 4 (شماره 15). صص 140-123
فیرحی، داود (1377). «مبانی آزادی و حزب در مذهب شیعه». علوم سیاسی. دوره 1 (شماره 3). صص133-149
کرسول، جان (1391). پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد. ترجمه حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی. تهران: صفار
کروفورد، رابرت (1395). مثلث خدا انسان جهان: گفت‌وگویی میان علم و دین. ترجمه حمیدرضا عبدلی مهرجردی. قم: انتشارات ادیان
کلانتری، عبدالحسین؛ شهرزاد، زهرا؛ پارسانیا، حمید (1400). «مطالعه کیفی مکانیزم‌های یادآوری و غفلت از مرگ». پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران. سال دهم (شماره 4). صص 1-20
گروهی از نویسندگان؛ زیر نظر محمدتقی مصباح‌یزدی (1390). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. تهران: موسسه فرهنگی مدرسه برهان
گنجی، محمد؛ حیدریان، امین (1393). «سرمایه فرهنگی و اقتصادِ فرهنگ». راهبرد. سال 23 (شماره 72). صص 77-97
گواردینی، رومانو (1372). مرگ سقراط. ترجمه محمد حسن لطفی. تهران: طرح نو
گیدنز، آنتونی (1386). جامعه‌شناسی. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: نشر نی
لکزایی، شریف؛ کیخا، نجمه (1394). «بررسی مفهوم آزادی از منظر قرآن کریم». سپهر سیاست. سال دوم (شماره 4). صص 89-108
ماکیاولی، نیکولو (1400). شهریار. ترجمه محمود محمود. تهران: نگاه
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1403ق). بحارالانوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی
محبوبی، رضا (1394). ساخت مقیاس (بومی) برای سنجش دین‌داری. مدیریت در دانشگاه اسلامی. سال چهارم (شماره 1). صص 117-134
محسنی تبریزی، علیرضا و کرم‌اللهی. نعمت‌الله (1388). بررسی وضعیت التزام دانشجویان به ابعاد و نشانه‌های دین‌داری. پژوهش‌های جامعه شناختی. سال سوم (شماره 2). صص 7-34
محمدپور، احمد (1400). ضد روش: زمینه‌های فلسفی و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی. تهران: لوگوس
مصباح یزدی، محمد تقی (1392). علم و دین. قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
مصباح یزدی، محمدتقی (1365). آموزش عقاید. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی
مصباح یزدی، محمدتقی (1391). فلسفه اخلاق. تحقیق و نگارش: احمدحسین شریفی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
مصباح یزدی، محمدتقی (1398). جامعه و تاریخ از نگاه قرآن. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
مصباح، مجتبی؛ محمدی. عبدالله (1395). مبانی اندیشه اسلامی 1: معرفت‌شناسی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
مطهری، مرتضی (1340). «اصل اجتهاد در اسلام». مکتب تشیع. شماره 6. صص 301-333
مطهری، مرتضی (1341). «حق عقل در اجتهاد». مکتب تشیع. شماره 9. صص 353-367
مطهری، مرتضی (1378). آزادی معنوی. تهران: صدرا
مطهری، مرتضی (1384). مجموعه آثار استاد شهید مطهری. تهران: صدرا
مطهری، مرتضی (1388). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: صدرا
ملاصدرا صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1354). المبدا و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران
ملاصدرا صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. مشهد: المرکز الجامعی للنشر
ملاصدرا صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1383). شرح اصول الکافی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
ملاصدرا صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1389). اسرار الآیات و انوار البینات، رساله متشابهات القرآن. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا
نصر، سید حسین (1379). نیاز به علم مقدس. ترجمه حسن میانداری. قم: موسسه فرهنگی طه
هی‌وود، اندرو (1393). درامدی بر ایدئولوژی‌های سیاسی: از لیبرلیسم تا بنیادگرایی دینی. ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی. تهران: وزارت امور خارجه
Allport, G (1950), The individual and His religion, New York, Mac Millan
Allport, G (1966), The religious context of prejudice, journal for the scientific study of religion, 5, 432-443
Glock, C; Stark, R (1965). Religion and Society in Tension. Chicago: Rand McNally
Hill, P.C. and Hood Jr., R.W (1999), Measures of Religiosity, Birmingham: Religious Education Press
Himmelfarb, Harold (1975). Measuring Religious Involvements. Social Forces. 53 (4). pp.18-606
Horton, R (1960). A definition of religion and its uses, Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, vol 90 (No 2), pp 201-226
Kant, I (2019). Answering the question: What is enlightenment?. Strelbytskyy Multimedia Publishing
Lenski, Gerhard (1961), The Religious Factor, A Sociological Study of Religion's Impact on Politics, Economics, and Family Life, New York(Garden City) , Doubleday and Company, Inc
Marx, K; Engels, F (1957). On Religion. Moscow: Progress Publishers
McComiskey, B (1997). Gorgias," On Non-Existence": Sextus Empiricus," Against the Logicians" 1.65-87, Translated from the Greek Text in Hermann Diels's" Die Fragmente der Vorsokratiker". Philosophy & Rhetoric, Vol 30. No 1. pp 45-49
Nadel, S.F (1954). Nupe Religion. London: Routledge
The American Heritage College Dictionary (2002). Fourth Edition. Boston: Houghton Mifflin Company
Underwood, Lynn G., & Teresi, Jeanne A (2002), The daily spiritual experience scale: development, theoretical description, reliability, exploratory factor analysis, and preliminary construct validity using health-related data, Annals of Behavioral Medicine, 24(1), 22-33
Weber, M (1965). The sociology of Religion. London: Methuen. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 312 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 284 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب