پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,113,846 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,217,552 |
شهریار ایرانی و جایگاه مردمی حکومت در باور ابوحنیفۀ دینوری | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 56، شماره 1، شهریور 1402، صفحه 63-80 اصل مقاله (788.85 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2024.352888.654389 | ||
| نویسنده | ||
| سید ابوالفضل رضوی* | ||
| گروه تاریخ، دانشگاه خوارزمی تهران | ||
| چکیده | ||
| با تأملی در اسطوره‌ها و البته برهه‌هایی از تاریخ ایران، چنین به نظر می‌رسد که اهتمام به مردم و اعتنای به دادگری در جهت مصالح رعیت، در تکوین نظام قدرت و جایگاه مشروع پادشاهان سهم به‌سزایی داشت و فرّه ایرانی، موجبات فرّه شاهی را فراهم می‌آورد. شاه تا زمانی که در کنار مردم و مردم‌مدار بود از فرّه‌مندی و اقتدار لازم برخوردار بود. در این نگاه، پیدایش نهاد شاهی، برآیند کنش و جمعِ آرای مردمی بود و نظام قدرت ماهیتی عرفی و در ادامه هالۀ قدسی داشت. اقبال جمعی ساکنان ایرانشهر به شاه دادگر و خردمند در مانایی قدرت او مؤثر بود و اِدبار و بغضِ مردمی نیز در زوال جایگاه او، سهمی اثرگذار داشت. بر این اساس، نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی، ضمن بررسی جایگاه مردمی حکومت و کارکرد نهاد شاهی در ایران، این مسئله را در بینش تاریخ‌نگارانۀ ابوحنیفه دینوری مورد تأمل قرار می‌دهد. براساس انگاره‌های ایرانی در تاریخ‌نگاری ابوحنیفه دینوری، به نظر می‌رسد مورخ مذکور، به‌عنوان یکی از پیشگامان تاریخ‌نگاری اسلامی، با ابتنای به‌ضرورتِ اعتنای به مردم از سوی حاکمان، مناسبات جامعه و حکومت را رخدادگویی کرده است. دینوری در وجه اسطوره‌ای، هم‌نوایی جامعه و حکومت را به‌نحوی تبیین می‌کند که جایگاه مردمی و وجاهت عرفی- قدسی حکومت در آن مبرهن است. افزون بر آن در ساحت تاریخی نیز انگاره‌های هم‌گرایانه قابل‌توجهی در تاریخ‌نگاری خود ارائه می‌دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایران؛ ایرانشهر؛ شاه؛ حکومت؛ فرّه ایرانی؛ فرّه شاهی؛ ابوحنیفه دینوری | ||
| مراجع | ||
|
آئینه‌وند، صادق (1377). علم تاریخ در گستره تمدن اسلامی. 1 جلد. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اوستا کهن ترین سرودها و متن‌های ایرانی (1385). گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه. تهران: مروارید.
ثاقب‌فر، مرتضی (1377). کتاب شاهنامه فردوسی و فلسفه تاریخ ایران. تهران: قطره و معین.
جلیلیان، شهرام (1391). ایران‌گرایی در اخبار الطوال ابوحنیفه دینوری. پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، 2(1)، پائیز و زمستان، 25-42.
حیدری‌نیا، صادق (1386). شهریار ایرانی: دیباچه‌ای بر نظریه‌ی سیاست در ایران. تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
خضر، عبدالعلیم عبدالرحمن (1389). مسلمانان و نگارش تاریخ: پژوهشی در تاریخ‌نگاری اسلامی. ترجمة صادق عبادی. تهران: سمت.
دینْ‌کرد (درسنامه‌ی دین مزدایی) (1384). تدوین آذرفرنبغ پسر فرخزاد و آذرباد پسر امید، کتاب سوم، آواستاری، آوانویسی، یادداشته‌ها و ترجمه‌ها از فریدون فضیلت. تهران: انتشارات مهرآیین.
دینوری، ابوحنیفه احمدبن داود (1381). اخبارالطوال. ترجمة محمود مهدوی دامغانی. چاپ پنجم. تهران: نشر نی.
رستم‌وندی، تقی (1388). اندیشة ایرانشهری در عصر اسلامی: بازخوانی اندیشه سیاسی حکیم ابوالقاسم فردوسی، خواجه نظام‌الملک طوسی و شیخ شهاب‌الدین سهروردی. تهران: امیرکبیر.
روزنتال، فرانتس (1366). تاریخ تاریخ‌نگاری در اسلام. ترجمة اسد الله آزاد. 1 جلد. چاپ دوم. مشهد: مؤسسة چاپ و نشر آستان قدس رضوی.
زیدان، جرجی (1372). تاریخ و تمدن اسلام. ترجمة علی جواهر کلام. چاپ پنجم. تهران: امیرکبیر.
زین‌العابدینی، رمضان (1388). تاریخ نگاران و مکتب‌های تاریخ‌نگاری در اسلام (شناخت منابع و مآخذ در اسلام). تهران: چاپخش.
شبانکاره‌ای، محمدبن علی (1363). مجمع الانساب فی التواریخ. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: امیرکبیر.
طباطبایی، جواد (1385). درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران. چاپ هشتم. تهران: کویر.
طبری، محمدبن جریر (1362). تاریخ طبری. ترجمة ابوالقاسم پاینده. 13 جلد. تهران: اساطیر.
عالم، عبدالرحمن(1377). بنیادهای علم سیاست. چاپ چهارم. تهران: نشر نی.
عهد اردشیر (1348). پژوهش احسان عباس. ترجمة محمدعلی امام شوشتری. تهران: انجمن آثار ملی.
غزالی، ابومحمد (1351). نصیحه الملوک. تصحیح جلال‌الدین همائی. تهران: انجمن آثار ملی.
فردوسی، ابوالقاسم (1387). شاهنامه: بر اساس نسخۀ آکادمی علوم شوروی چاپ 1966. 10جلد. چاپ دوم. تهران: کاروان.
کسائی، نور‌الله (1383). منتخب النصوص التاریخیه و الجغرافیه. چاپ سوم. تهران: سمت.
گات‌ها (1384). دو گزارش از ابراهیم پورداوود. تهران: اساطیر.
مجتبایی، فتح‌الله (1352). شهر زیبای افلاطون و شهریاری آرمانی در ایران باستان. تهران: انجمن فرهنگ ایران.
مجمل التواریخ و القصص (1318). تصحیح ملک الشعرای بهار. تهران: کلالة خاور.
محمدی‌ملایری، محمد (1379). تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مشکور، محمد جواد (1363). ایران در عهد باستان(در تاریخ اقوام و پادشاهان پیش از اسلام). چاپ چهارم. تهران: انتشارات اشراق.
معین، محمد (1384). مزدیسنا و ادب پارسی. به‌کوشش مهین‌دخت معین. چاپ چهارم. تهران: دانشگاه تهران.
مهر، فرهنگ (1384). دیدی نو از دینی کهن(فلسفه زرتشت). چاپ ششم. تهران: جامی.
نظام الملک، طوسی (1384). سیاستنامه. به‌کوشش جعفر شعار. چاپ دوازدهم. تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
وینسنت، اندرو (1376). نظریه‌های دولت. ترجمة حسین بشیریه. چاپ دوم. تهران: نشر نی.
هرودت (1384). تاریخ هرودت(نشر دیجیتالی)، کلیو. با مقدمه، توضیحات و حواشی هادی هدایتی. 1جلد. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
یاقوت‌حموی، یاقوت بن عبدالله (1381). معجم الادباء. ترجمه و ویرایش عبدالمحمد آیتی. 1 جلد. تهران: سروش.
یشت‌ها (2536). گزارش ابراهیم پورداوود. به‌کوشش ابراهیم فره‌وشی. 2 جلد. تهران: دانشگاه تهران.
یعقوبی، احمد بن اسحاق (1371). تاریخ یعقوبی. ترجمة محمد ابراهیم آیتی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 118 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 187 |
||